Behandeling Ziekte van Ménière
Er is een relatief nieuwe behandeling van de ziekte van Ménière die succesvol lijkt. Een KNO-arts in Canada ontwikkelde daarvoor een speciale chirurgische ingreep. Deze operatie heet: Endolymphatische Duct Blokkade. De toepassing van de nieuwe operatietechniek vindt sinds 2016 ook in Nederland plaats, maar bevindt zich nog wel in de onderzoeksfase. De relatief nieuwe operatietechniek vindt momenteel in de Haagse regio en in Assen plaats. Naast deze operatietechniek zijn er ook andere oudere chirurgische ingrepen mogelijk bij de behandeling van de ziekte van Ménière.
Chirurgische ingrepen vinden bij de ziekte van Ménière over het algemeen weinig plaats. Oefeningen kunnen helpen om de draaiduizeligheid na een aanval te overwinnen.
Doorsnijden evenwichtszenuw
Bij een van de operaties wordt de evenwichtszenuw doorgesneden. Deze forse hersenoperatie wordt uitgevoerd door een gespecialiseerde KNO-arts of neurochirurg. Onderzoek laat zien dat bij 90% van de patienten de aanvallen verdwijnen zijn of sterk verminderen. Gelukkig is het risico op gehoorverlies bij deze ingreep laag (10-20%). Wel kan de patient last van bijwerkingen krijgen.
25% van de patienten geeft aan hoofdpijn na de operatie te hebben en bij 7% doet zich als complicatie lekkage van het hersenvocht voor.
Doorsnijden van de evenwichtszenuw wordt pas gedaan als andere therapieën niet werkzaam blijken en medicatie ook geen soelaas biedt. De aanvallen van draaiduizeligheid moeten ook zodanig zijn dat de patient daardoor nauwelijks meer iets kan.
Verwijderen evenwichtsorgaan
Bij een andere operatie verwijderd de chirurg het evenwichtsorgaan. Bij de verwijdering van het evenwichtsorgaan is de draaiduizeligheid weliswaar weg , maar tegelijkertijd zorgt dit ook voor een permanent gehoorverlies. Ook deze operatie wordt pas ingezet als andere therapieën niet werken en ook medicatie niet hun werk wil doen. De aanvallen van draaiduizeligheid moeten ook zodanig zijn dat de patient daardoor nauwelijks meer iets kan. Bij een goed gehoor vindt deze behandeling niet snel plaats.
Afvoeren vocht binnenoor
Bij een inmiddels in Nederland niet meer toegepaste operatie wordt het vocht uit het binnenoor afgevoerd. Deze operatie had tot doel om de zogeheten druk in het evenwichtsorgaan te ontlasten en zo de afvoer van vocht vanuit het binnenoor te verbeteren. Deze operatie bleek niet effectief te zijn.
Nieuwe chirurgische behandeling bij de ziekte van Ménière – ‘Endolymphatische Duct Blokkade‘
Met de door een Canadese KNO-arts ontwikkelde operatiemethode Endolymphatische Duct Blokkade (in het Engels: endolymfatic duct blockage) lijken goede resultaten te behalen.
Bij deze behandeling van de Ziekte van Ménière worden twee clipjes geplaatst om de verbinding tussen de zogenaamde endolymfatische zak en het binnenoorsysteem te verbreken. Dit zou de ophoping van vocht in het slakkenhuis (de endolymphatische hydrops) moeten laten verdwijnen. Het is een ingrijpende operatie. Voordat een KNO-arts deze uitvoert zal deze eerst andere mogelijkheden uittesten.
Nieuwe behandeling ziekte van Meniere ook in Nederland
De toepassing van de nieuwe operatietechniek vindt ook in Nederland plaats. De nieuwe techniek vindt momenteel in de Haagse regio en in Assen plaats.
De KNO-artsen dr. Blom (Hagaziekenhuis Den Haag), mevrouw Dr. Kruijt (Reinier de Graaf Gasthuis in Delft) en Dr. Holm (Wilhelmina Ziekenhuis in Assen) voeren deze uit. De operaties in Nederland maken onderdeel uit van een studie naar deze nieuwe operatietechniek die ook in Montreal, Grenoble en Parijs plaatsvindt. De eerste patiënten in Den Haag zijn succesvol geopereerd. Naar de uitkomsten van deze nieuwe studie kijkt men halsreikend uit omdat de onderzoeksresultaten tot dusver bijna te mooi zijn om ook waar te zijn.
Update juni 2020: Zorginstituut Nederland en ZonMw hebben een subsidie van 1,4 miljoen euro toegekend om onderzoek te doen naar de effectiviteit van deze operatietechniek. Het onderzoek vindt plaats in twaalf Nederlandse ziekenhuizen en staat onder leiding van het HagaZiekenhuis, het LUMC en het Haaglanden Medisch Centrum. Als de onderzoekers weten aan te tonen dat de operatie bewezen effectief is zal het Zorginstituut adviseren de behandeling op te nemen in het basispakket zodat deze in de toekomst kan worden vergoed. (lees meer)
Vestibulaire revalidatie
Vestibulaire revalidatie door een daarvoor gespecialiseerde fysiotherapeut kan goede resultaten geven bij de behandeling van de Ziekte van Ménière. Bij de revalidatie leert de patient bijvoorbeeld zijn angst te overwinnen om te vallen. Onderzoek heeft aangetoond dat oefeningen Ménièrepatiënten kunnen helpen te herstellen van het instabiele gevoel na een aanval van draaiduizeligheid. De oefeningen kunnen helaas niet een aanval van draaiduizeligheidsaanvallen voorkomen.
Oefeningen helpen tegen draaiduizeligheid
Onze beide evenwichtsorganen sturen informatie over de beweging van ons hoofd naar de hersenen. Ook de ogen geven informatie door over onze positie in de ruimte. Speciale sensoren in onze spieren en gewrichten geven op hun beurt informatie door over de stand van ons hoofd en andere lichaamsdelen ten opzichte van de rest van ons lichaam. Wanneer een of meerdere toeleveranciers van informatie niet meer goed functioneert, ontvangen de hersenen foutieve informatie. Dit kan tot gevolgd hebben dat er een gevoel van duizeligheid ontstaat.
Hersenen zijn flexibel
Onze hersenen zijn gelukkig zo flexibel dat ze staat om zich aan te passen aan de veranderde situatie van het evenwichtssysteem. Daarvoor is wel training nodig waarbij de hersenen met flinke regelmaat aan de nieuwe situatie blootgesteld worden. Dat houdt in vaak en veel bewegen, want hoe meer de patient beweegt, des te sneller zijn de hersenen in staat zich aan te passen.
Bij de meeste mensen met de ziekte van Ménière gaat dit proces vanzelf. Na een aanval nemen ze enige tijd rust, maar pakken daarna de draad weer op en gaan verder met hun dagelijkse activiteiten. Door weer als vanouds te lopen, fietsen, te tennissen of andere sporten te doen zal het instabiele gevoel snel weer verdwijnen.
Voorbeeld van oefeningen om duizeligheid te verhelpen
Algemeen principe: Elke oefening minstens vijfmaal uitvoeren. Langzaam beginnen. Stoppen bij duizeligheid. Daarna geleidelijk het tempo weer opvoeren. Als je niet meer duizelig wordt van een oefening, hoef je deze niet meer te doen.
Voorbeeldoefening (op de rug liggend of zittend)
1. Hoofd stil, de ogen:
a. op en neer, langzaam, dan sneller
b. van links naar rechts, langzaam, dan sneller.
2. Naar de wijsvinger op armlengte boven het hoofd kijken en 1 a en 1 b herhalen terwijl je de vinger beweegt.
3. Wijsvinger langzaam naar ongeveer 5 centimeter boven het hoofd brengen en naar de vinger kijken.
4.Hoofd- en nekspieren ontspannen en ogen sluiten. Eerst langzaam, dan sneller: a.hoofd naar voren, kin op de borst, daarna zover mogelijk naar achteren b.hoofd zover mogelijk naar links draaien en dan zover mogelijk naar rechts c. oefeningen a en b met open ogen herhalen. Hierna volgen nog drie fases van oefeningen uitgevoerd zittend op een stoel, staand en lopend.
Lees hier een interview met Kiki Kruyt, KNO-arts, over de nieuwe behandeling van Ménière met ‘Endolymphatische Duct Blokkade’ operatietechniek