Werken in lawaai

Werken in lawaai

Veel werknemers worden blootgesteld aan lawaai op hun werk. Dat kan bijvoorbeeld tijdens het werken in de bouw of een fabriek, langs de snelweg of het spoor. Zowel omgevingsgeluiden als machines en gereedschappen (schuur- en slijpmachines, boren of hamers) kunnen de bron van het lawaai zijn. Maar ook een open raampje bij het besturen van een vrachtwagen kan voor flink wat lawaai zorgen. Soms is er sprake van ‘levend lawaai’. Het lawaai is dan afkomstig van bijvoorbeeld kinderen, honden, varkens of vogels. Als werknemers langdurig aan hard geluid op het werk worden blootgesteld kan dit zorgen voor blijvende gehoorschade en ook tinnitus.

Lees verder
Inhoud tekst

Wanneer is het geluid op de werkplek nu schadelijk?

werken in lawaai gehoorbeschermers
(foto: Shutterstock)

Of lawaai op de werkplek schadelijk is, hangt af van zowel het geluidsniveau als de tijd dat je eraan wordt blootgesteld. Wanneer je dag in dag uit, week in week uit in lawaai van 80 dBA werkt, kun je daar gehoorschade door oplopen. Dat zou je niet snel verwachten, omdat 80 dBA helemaal niet zo hard klinkt en iemand dat wellicht alleen maar als storend ervaart.
Het risico op gehoorschade boven de grens van 80 dBA neemt vrij snel toe. Dat komt doordat wanneer het geluidsniveau 3 dBA hoger ligt, het geluid al twee keer zo hard is. Als je eenmaal schade hebt opgelopen aan je oren door lawaai wordt dat lawaaislechthorendheid genoemd.

Natuurlijk kan het geluidsniveau op een dag variëren. Machines staan niet altijd aan en iemand hoeft niet per se de hele dag met gereedschap te werken. Er wordt dan gekeken naar de gemiddelde geluidsbelasting waaraan de werknemer wordt blootgesteld.

Stel: je werkt als werknemer in de ochtend vier uur in de drukkerij waar het lawaainiveau 90 dBA is. De rest van de middag sta je bij printers die maar 75 dBA lawaai maken. Gemiddeld wordt je als werknemer dan blootgesteld aan lawaai van meer dan 80 dBA. Omdat dit potentieel schadelijk is, komen er voor de werkgever verplichtingen om de hoek kijken.

Maatregelen om de blootstelling aan lawaai te verminderen

gehoorbeschermers verschillende soorten voorkomen gehoorschade

Er zijn dan meerdere mogelijkheden voor de werkgever om maatregelen te nemen. Allereerst kan gekeken worden of het lawaainiveau is te verminderen. Soms kan dat door het geluid van machines te isoleren. Dat is natuurlijk het mooiste. Een andere optie voor de werkgever is het verstrekken van gehoorbeschermers aan zijn werknemers. Dat is de werkgever verplicht vanaf geluiden van 80 dBA. Vanaf 85 dBA komt er ook een verplichting aan de zijde van werknemers. Zij moeten dan de gehoorbeschermers ook verplicht dragen. De werkgever moet op zijn beurt bij dat geluidsniveau ook een plan van aanpak maken waarin staat hoe hij de blootstelling gaat verminderen. Zodra achter de gehoorbeschermers het geluidsniveau nog steeds 87 dBA of hoger is, dan moet de werkgever aanvullende maatregelen nemen. Een andere optie is om de gemiddelde geluidsbelasting op een dag te verlagen door bijvoorbeeld de werknemer ook werkzaamheden in een rustigere omgeving te laten uitvoeren. Dat moet natuurlijk dan wel mogelijk zijn.

Geluidsniveau dB(A) Earplugs, goed passende dopjes/schuimpjes Oorkappen, otoplastieken
tot 90 Goed Goed
90 tot en met 95 Goed Goed
95 tot en met 100 Matig Matig
100 tot en met 105 Onvoldoende Matig
105 en hoger Onvoldoende Onvoldoende
Gebruik gehoorbeschemers
In geval van uitzonderlijk hoge geluidsbelasting van 105 dB(A) of hoger is een combinatie van beide aan te bevelen. (bron: Arbocatalogus AVAG)

Wat zijn de gevolgen van gehoorschade door lawaai (of muziek)?

gehoorschade slakkenhuis
Trilhaartjes in het slakkenhuis van het oor. Links een gezond oor en rechts een oor met gehoorschade: de trilhaartjes zijn kapot

Permanente gehoorschade: defecte trilhaartjes in slakkenhuis

Als onze oren te lang zijn blootgesteld aan hard geluid zorgt dit vaak in eerste instantie voor een zogeheten tijdelijk gehoorverlies. Geluiden kunnen dan dof klinken en sommige geluiden zijn niet meer (goed) hoorbaar. Na een flink aantal uren en soms wel pas na een dag komt het gehoor weer terug. Het gehoor weet zich dan gelukkig weer te herstellen. Duurt de geluidsblootstelling voort en wordt de oren te lang en te vaak aan hoge geluidsniveaus blootgesteld dan ontstaat er permanente gehoorschade. Dat is een geleidelijk proces dat je zelf in het begin niet in de gaten hebt. Het is net als met verbranden door de zon. Dat merk je ook pas achteraf als het te laat is.

Is er eenmaal gehoorschade ontstaan dan is met een hoortest ook meestal een meetbaar gehoorverlies aan te tonen. In het slakkenhuis zijn dan de hele fijne trilhaartjes beschadigd. Soms gaat gehoorschade samen met het horen van een pieptoon, een brom of gesuis. Dat wordt ook wel oorsuizen of tinnitus genoemd.

Eerst hoge tonen aangedaan

Meestal ontstaat het gehoorverlies in eerste instantie in de hoge tonen. Daardoor zijn de zachte hogere geluiden niet meer goed hoorbaar. Daardoor zijn ook de medeklinkers niet meer goed hoorbaar. Het onderscheid tussen bijvoorbeeld de ‘m’, ‘n’, ‘b’ in de woorden ‘mier’, ‘nier’ en  ‘bier’ is dan niet meer makkelijk te maken. Neemt het gehoorverlies verder toe dan zullen de medeklinkers steeds moeilijker te onderscheiden zijn. Helaas bepalen die wel voor 95% of spraak goed is te verstaan.

Door de gehoorschade en het daardoor ontstane gehoorverlies is telefoneren en een gesprek voeren in een rumoerige omgeving zoals tijdens een verjaardag lastig of zelfs helemaal niet meer mogelijk. Ook kan het zijn dat telefoneren steeds moeilijker verloopt. Geluiden klinken dus niet alleen zachter maar ons gehoor kan steeds minder makkelijk onderscheid maken tussen klanken en ook spraak en lawaai van elkaar onderscheiden verloopt moeizaam. Doordat spraak niet meer goed hoorbaar is, moet je je ook flink concentreren om nog te kunnen verstaan wat er gezegd wordt. Dat kost natuurlijk energie en de luisterinspanning zorgt uiteindelijk ook voor luistermoeheid. Dat kan ervoor zorgen dat je aan het eind van de dag flink moe bent. Ook kan het zorgen voor stress en door het niet kunnen waarnemen van waarschuwingssignalen of het roepen va anderen kan ook de veiligheid in gevaar komen.

gehoorschade lawaai bouw

Schadelijkheid van werken in lawaai onderschat

Net als dat we in de zon liggen en de kracht ervan onderschatten, gebeurt dat ook met geluid. Een geluid van 80 of 85 dBA klinkt weliswaar luid, maar komt eerder als storend over dan als gevaarlijk hard. Om een idee te geven over de geluidsintensiteit van geluid staat in onderstaande afbeelding het aantal dB’s met daarbij een plaatje van een geluidsbron die deze geluidsintensiteit haalt.

Dagelijkse geluiden in dB
Dagelijkse geluiden weergegeven in dB(A)

Arbosafesound tool schat risico op gehoorschade door lawaai in

Via internet is de ArboSafeSound tool te raadplegen. Met deze tool kun je een goed inzicht krijgen in de dagdosis aan geluid zoals genoemd in het Arbeidsomstandighedenbesluit. De tool berekent de dagelijkse blootstelling aan lawaai. Aan de hand van de resultaten is het mogelijk te bepalen hoe groot het risico op gehoorschade is en ook of grenswaarden zijn overschreden.
De Arbosafesound tool houdt ook rekening met het gebruik van gehoorbeschermers. Aan de hand van de resultaten is te beoordelen hoe effectief de genomen of nog te nemen maatregelen in een bedrijf zijn (lees meer).