Reactieve tinnitus door geluid
Er is sprake van reactieve tinnitus als de waargenomen luidheid of toonhoogte van het tinnitusgeluid door blootstelling aan geluid verandert. Deze verandering van de tinnitus als reactie op geluid kan zich bijvoorbeeld voordoen na een avond in een drukke omgeving. Denk daarbij aan een bezoek aan een verjaardag, een feestje, receptie of restaurant. Ook bij blootstelling aan geluiden met een matige geluidsintensiteit kan de verandering van het tinnitusgeluid al optreden. Op deze pagina staan een aantal mogelijke verklaringen voor dit effect.
Lees verder
Verandering in tinnitusgeluid als reactie op externe prikkels
Verandering van het tinnitusgeluid als reactie op externe prikkels (reactieve tinnitus) kan zich voordoen na of tijdens blootstelling aan geluid. Het kan zich ook voordoen als reactie op bewegingen van de nek of kaak, door toename in bloeddruk of bij neurologische problemen. Ook door verergering van gehoorverlies kan het tinnitus geluid luider of anders qua toonhoogte gaan klinken. Bij verandering van de tinnitus door bewegingen van de nek en kaak is er sprake van somatische tinnitus. Deze pagina gaat over reactieve tinnitus die zich voordoet na blootstelling aan geluid.
Ontstaan tinnitus en reactieve tinnitus door geluid
Hoe tinnitus precies ontstaat is nog niet bekend. Wel zijn er modellen die verklaringen geven voor het ontstaan ervan. Inmiddels is wel duidelijk welke factoren allemaal verband houden met tinnitus.
Op dit moment is de gangbare theorie dat tinnitus te maken heeft met overactiviteit in de hersenen. Deze overactiviteit kan komen mentale overbelasting. In veel gevallen is er dan een relatie met een niet goed functionerend gehoor. Ook met psychische problematiek en lichamelijk conditieverlies of een combinatie van deze drie factoren blijkt een verband te zijn. Sommige mensen met tinnitus hebben ook last van overgevoeligheid voor geluiden. Dat wordt hyperacusis genoemd.
Waarom na blootstelling aan geluid de tinnitus harder of anders kan gaan klinken, is nog weinig bekend. Hieronder zijn een aantal mogelijke verklaringen voor reactieve tinnitus op een rij gezet.
Mogelijke verklaringen voor reactieve tinnitus door geluid
1. Meer hersenactiviteit bij horen en verstaan
Wanneer de tinnitus samengaat met slechthorendheid kan de hersenactiviteit toenemen door extra luisterinspanning. Luisterinspanning die nodig is om geluiden van elkaar te onderscheiden. Bij een feestje, receptie of verjaardag kan die toename zich voordoen bij het verstaan. Immers het verstaan van spraak in lawaai en geroezemoes is voor slechthorenden een van de meest uitdagende en inspannende situaties.
Niet alleen bij spraak, maar ook bij een kakofonie van geluiden kunnen de hersenen extra gespitst op geluiden raken. Onze hersenen monitoren immers ook voor onze veiligheid permanent de geluidsomgeving. Wanneer geluiden door een minder goed functionerend gehoor als een brei bij de hersenen aankomen, moeten die extra hard werken om deze uit elkaar te halen. Het herkennen van geluiden verloopt daardoor moeilijker. Ook het plaatsen ervan in de ruimte kan door gehoorverlies minder makkelijk verlopen (lees meer).
Doordat geluiden minder makkelijk te herkennen en te plaatsen zijn, kan in de hersenen extra focus ontstaan op de omgevingsgeluiden. Bij mensen die zichzelf hypersensitief vinden of angstiger zijn, zal dit zich eerder voordoen. Na afloop, wanneer de externe geluiden er al lang niet meer zijn, staan de hersenen mogelijk nog steeds ingesteld op deze stand van extra aandacht of alertheid. Omdat de externe geluiden er niet meer zijn, bestaat de kans dat de hersenen dan de aandacht richten op het interne tinnitusgeluid. De tinnitus klinkt daardoor harder dan voor de blootstelling aan de herrie.
2. Luider na tijdelijke maskering
Er zijn nog een andere mogelijke verklaringen voor de ervaren toename van het tinnitusgeluid. Iemand kan bijvoorbeeld zijn tinnitus als luider ervaren omdat het interne geluid enige tijd gemaskeerd was door omgevingsgeluiden. Hierdoor komen de tinnitusgeluiden, wanneer het rustiger is, weer meer op de voorgrond. Ze vallen dan meer op.
3. Beschermingsreactie gehoororgaan sneller geactiveerd
Een deel van de patiënten die het effect van reactieve tinnitus door geluid ervaart, geeft aan dat ze de volgende dag minder goed horen. Dit kan komen door de maskerende werking van de tinnitusgeluiden die harder klinken, maar ook omdat het gehoor daadwerkelijk minder gevoelig is. Wanneer dit laatste het geval is, zou het zo kunnen zijn dat zij sneller dan normaal last hebben van een zogeheten ’tijdelijk gehoorverlies’ door blootstelling aan lawaai. Bij zo’n tijdelijk gehoorverlies treedt ook tinnitus op. Dat merken ook goedhorenden na een bezoek aan een concert, festival of dancing. De volgende dag hebben ze een verminderd gehoor en last van suizen of een piep in hun oor. Een probleem dat zich na een of meerdere dagen vanzelf weer oplost.
Australische onderzoekers hebben laten zien dat een tijdelijk verminderd gehoor na blootstelling aan lawaai of muziek uiteindelijk niet per se duidt op gehoorschade, maar eerder op een beschermingsmechanisme van het oor. Een fysiologisch aanpassingsmechanisme beschermt het slakkenhuis tegen het harde lawaai om later weer normaal te kunnen functioneren. Het beschermingsmechanisme in het slakkenhuis kan wellicht bij mensen die last hebben van reactieve tinnitus sneller geactiveerd raken. Het zou interessant zijn deze hypothese te onderzoeken.
4. Angst en zorgen versterken de tinnitus
Sommige patiënten met tinnitus maken zich vaak al voor het bezoek aan een bijeenkomst, verjaardag of receptie zorgen over wat dat mogelijk met hun tinnitus gaat doen. Dat kunnen zorgen zijn over een permanente toename van de luidheid van de tinnitus of verandering van het geluid. Eerdere ervaringen met soortgelijke situaties waar de tinnitus achteraf veranderde, kunnen bijdragen aan deze zorgen en angst.
Wanneer de tinnitus is opgelopen door blootstelling aan hard geluid kan angst een rol spelen voor verdere beschadiging van het gehoor en een toename van luidheid van de tinnitus. Dat is natuurlijk helemaal niet zo vreemd. Echter de zorgen en angst voor een eventueel effect, kunnen zelf al een negatieve uitwerking hebben op de tinnitus. Immers stress zorgt bij aardig wat patiënten voor toename ervan.
Wanneer angst, zorgen en stress bij tinnitus een rol spelen is het verstandig om daar begeleiding voor te zoeken. Voor locaties waar dat kan in Nederland klik hier, voor locaties in België hier.
Ook is het mogelijk om online een cursus cognitieve therapie te volgen. Behoefte aan lotgenotencontact? Kijk dan eens op Facebook bij de Eerste Hulp bij Oorsuizen groep.
Tinnitus na reactie weer terug naar oude niveau
Hersenen flexibel
Onze hersenen blijken behoorlijk flexibel en kunnen zich goed aanpassen aan een veranderende situatie. Dat maakt ook dat de meeste mensen uiteindelijk goed weten te functioneren met hun tinnitus. Dit ondanks dat ze het liever helemaal kwijt dan rijk zijn.
Ook de reactie op externe geluiden is te zien als een adaptief proces. De hersenen reageren op het ene moment voor het verstaan of veiligheid functioneel op de lawaaiige omgeving. Even later passen ze zich -na het terug komen in een rustige omgeving-, weer daarop aan. De tinnitus gaat na de eerdere toename van de ervaren luidheid en of verandering van soort geluid, weer terug naar het oude niveau. Het kan soms wel een of meerdere dagen duren voordat de ‘hyperfocus’ op geluid weer weg is.
Herstel gehoor
Ook ons gehoororgaan zelf weet zich veelal na een enkele keer blootstelling aan lawaai of rumoer weer te herstellen. Daarmee verdwijnt ook het tijdelijke gehoorverlies en daarmee het verhoogde niveau van het tinnitusgeluid of de verandering erin. Een tijdelijk gehoorverlies leidt dan niet direct tot permanente gehoorschade. Wel is het belangrijk bij regelmatige blootstelling aan echt harde geluiden het gehoor te beschermen met gehoorbeschermers. Immers dat kan tot permanente gehoorschade leiden.
Vermijding bij reactieve tinnitus door geluid
Sommige mensen met tinnitus gaan situaties met veel lawaai of geroezemoes vermijden. Al is dat begrijpelijk, toch kan dat ervoor zorgen dat ze minder levensvreugde ervaren of zelfs in een sociaal isolement terecht komen. Anderen nemen de verandering van het tinnitusgeluid na een gezellige avond op de koop toe en geven aan: “Dat plezier laat ik me niet ontnemen. Het wordt meestal vanzelf weer zachter.” Weer anderen gaan naar een receptie, feestje of verjaardag en kijken aan hoe het gaat. Ze blijven wat korter als ze merken dat hun tinnitus verandert of als ze het tinnitusgeluid als te irritant gaan ervaren. Ook dan is het goed om na te gaan of eventuele zorgen bij de verandering van de tinnitus geen rol speelt.
Gehoorbeschermers bij reactieve tinnitus door geluid
Sommige mensen met tinnitus dragen gehoorbeschermers in lawaaiige omgevingen of gebruiken dan oortjes met lawaaionderdrukking. Weer anderen dragen gehoorbeschermers zodra er al wat meer herrie dreigt. Natuurlijk is het goed wanneer er flink harde muziek of veel lawaai is gehoorbeschermers te dragen. Toch is het niet raadzaam dat in een situatie te doen waar het geluid helemaal niet zo luid is en wanneer een verblijf erin maar een paar uur duurt.
Zoals eerder aangegeven houden we met onze zintuigen de omgeving ook voor onze veiligheid in de gaten. Sluiten we een zintuig af dan zullen onze hersenen er alles aan doen om toch voldoende gewaar ervan te zijn. Zo worden de filters in onze hersenen bij het afsluiten van het oor juist opengezet om voldoende informatie door te laten. Daarmee raakt ons gehoor juist gevoeliger afgesteld voor geluiden met overgevoeligheid (hyperacusis) tot gevolg. Overgevoeligheid die zich naderhand ook voor het eigen tinnitusgeluid kan voordoen.
Dus alleen als het lawaainiveau erg hard is zoals bij een concert of een feestje met harde muziek, zijn gehoorbeschermers aan te raden. Bij een verjaardag of receptie is het dragen in het algemeen niet nodig. Voor mensen met reactieve tinnitus is het dan zelfs af te raden.
Oortjes met lawaaionderdrukking bij reactieve tinnitus
Er zijn flink wat oortjes te koop met lawaaionderdrukking. Sommige oortjes gebruiken net als hoortoestellen daarbij ook directionele microfoons. Deze richten zich op de spreker en laten geluiden van andere kanten niet of minder door. Dat kan helpen om spraak beter te verstaan en minder belangrijke achtergrondgeluiden te onderdrukken. Dat kan rust geven. De geringere luisterinspanning die het oplevert kan positief werken op de tinnitus die iemand naderhand ervaart. Bij gehoorverlies zijn hoortoestellen of oortjes die dat goed kunnen compenseren aan te raden.
Oortjes met lawaaionderdrukking zoals die van Apple, Sony, Sennheiser, en Samsung zijn zowel online als in verschillende winkels te verkrijgen. Dit soort oortjes kunnen ook ondersteuning geven bij gehoorverlies. Het blijkt wel dat ze dit veel minder goed doen dan de oortjes die bij de audicien verkrijgbaar zijn (lees meer). Deze komen uit de koker van hoortoestelfabrikanten.
Risico op verkleinde ruimtelijke bewustzijn
Wanneer er geen of slechts een gering gehoorverlies is, kan een te grote mate van lawaaionderdrukking het ruimtelijk bewustzijn verkleinen. De filters in onze hersenen zullen net als bij het gebruik van gehoorbeschermers, ook daardoor weer meer ‘open’ komen te staan voor omgevingsgeluiden. Dit kan tot extra gevoeligheid van het gehoor leiden. Bij reactieve tinnitus en een normaal gehoor, bestaat dan het risico dat de klachten verergeren.
Bij gehoorverlies is het zoeken na een goede balans tussen de rust die lawaaionderdrukking kan bieden en het contact houden met de omgeving van belang. Een audicien of audioloog kan daarbij adviseren.
Bij audiciensbedrijven kunnen consumenten terecht voor gehoorbeschermers, hoortoestellen en oortjes die het gehoorverlies goed compenseren. Voorbeeld van oortjes met lawaaionderdrukking die dit kunnen zijn de Sennheiser Conc 400 en de Signia Active Pro.