Tinnitus Retraining Therapy (TRT)
Tinnitus Retraining Therapy, ook wel afgekort tot TRT, is een therapie ontwikkeld door J. Hazell en P.J. Jastreboff. In deze therapie leert de patiënt in eerste instantie begrijpen hoe oorsuizen ontstaat en krijgt handvatten aangereikt om beter om te gaan met de emotionele en lichamelijke reacties die het oproept. Daarbij moet de patiënt zich ervan overtuigen dat het geluid van het oorsuizen geen reden is voor paniek en eigenlijk niet hinderlijk is.
Lees verder
Leren het geluid naar de achtergrond te drukken
Uiteindelijk ‘leert’ de patiënt door het volgen van de Tinnitus Retraining Therapie het hinderlijke geluid van het oorsuizen naar de achtergrond te drukken door het als een normaal geluid te beschouwen waarmee gewoon mee te leven is. Hierbij maakt de patiënt gebruik van de processen waarmee de hersenen normaal in staat zijn monotone geluiden, zoals die van een ventilator of zoemende koelkast, naar de achtergrond van het bewustzijn te brengen.
De Tinnitus Retraining Therapy gaat ervan uit dat oorsuizen veroorzaakt wordt door een beschadiging of afwijking in het auditieve systeem, waardoor geluiden waargenomen worden terwijl er van buiten geen signaal wordt aangeboden.
Van alle patiënten met oorsuizen blijkt 25% eronder te lijden, terwijl de overige 75% het niet echt als een probleem ervaart. Er blijkt geen relatie tussen de ervaren klachten en de (psycho-akoestische) karakteristieken ervan: er is geen verband tussen de hinder en de waargenomen luidheid, maskeerbaarheid of de toonhoogte van de tinnitus. Dit verband zou wel verwacht worden.
Uitgangspunten TRT therapie
Emotionele systeem en autonome zenuwstelsel primaire rol
De TRT gaat er daarom van uit dat het gehoorsysteem een ondergeschikte rol speelt en dat juist het emotionele (limbische) en autonome zenuwstelsel een primaire rol hebben. Met andere woorden: er wordt een signaal geleverd door het hoorsysteem, maar het werkelijke probleem ontstaat pas wanneer, na activatie van het limbische en autonome zenuwstelsel, er een negatief label in de hersenen aan gekoppeld wordt. De reactie op het oorsuizen kan worden gezien als een geconditioneerde reflex en kan daardoor niet eenvoudigweg genegeerd worden. De patiënt kan dus niet tegen zich zelf zeggen: Ik heb geen last meer van oorsuizen”, met als resultaat dat het oorsuizen niet meer storend is.
Wennen is mogelijk
Het tweede punt waaraan het onderliggende neurofysiologische model van de Tinnitus Retraining Therapie is opgehangen, is het feit dat de hersenen in staat zijn zich aan bijna elke constante stimulus (signaal) te habitueren (”wennen”). Zo kan een duiker habitueren aan de druk van het water en kan de ervaren luidheid van een zuivere toon na een half uur tot wel een kwart zijn gereduceerd.
Overgevoeligheid geluiden speelt bij groot deel een rol
Het derde uitgangspunt van het neurofysiologische model is dat ook een groot deel van de patiënten met oorsuizen overgevoelig is voor harde geluiden.
De meeste mensen wennen op den duur aan hun oorsuizen, maar bij sommigen gaat dat niet vanzelf. De Tinnitus Retraining Therapy (TRT) zou volgens de ontwikkelaars daarbij kunnen helpen. Vaak wordt bij deze therapie ook gebruik gemaakt van geluid. De patiënt krijgt in die gevallen een soort hoortoestel aangepast dat een permanente ruis genereert.
Deze ruis, die zachter wordt aangeboden dan het
oorsuizen zelf, zou ervoor moeten zorgen dat de patiënt leert wennen aan
permanente geluiden die op de achtergrond aanwezig zijn. De ruis dient
bij de TRT als een soort bliksemafleider.
Geen snelle resultaten van Tinnitus Retraining Therapie te verwachten
Van de tinnitus retraining therapie (TRT) zijn geen snelle resultaten te verwachten. Het is immers een heel traject, waarbij eerst de emotionele reacties worden aangepakt en de patiënt pas in een later stadium leert wennen aan het geluid van het oorsuizen zelf. Soms wordt in het begin van deze therapie ook gebruik gemaakt van medicijnen, zoals kalmerend middelen, antidepressiva of slaapmiddelen. De totale therapie kan 2 tot 3 jaar in beslag nemen.
Uit onderzoek uit 2012 is gebleken dat een combinatie van therapieën het meest effectief is. Hierbij worden cognitieve gedragstherapie, elementen van de Tinnitus Retraining Therapy, psycho-educatie, uitleg over het achterliggende neurofysiologisch model, inzet van een hoortoestel, counselling, aanpak van angstklachten, groepstherapie, blootstelling, stressvermindering, mind-fullness en ontspanningsoefeningen ingezet. Dit afhankelijk van de aard en ernst van klachten van iedere individuele patiënt.
Kritiek op TRT
Wat mist in de TRT is het aanleren van copingstrategieën en behandeling van depressieve klachten. Ook krijgt de TRT therapie kritiek op de aard van de directieve counseling en de effectiviteit daarvan om overtuigingen te veranderen. Cognitieve therapie zou volgens de critici meer een vorm moeten hebben van een samenwerking tussen cliënt en therapeut en de intensiteit van de sessies zou intensiever moeten zijn om adequaat om te leren gaan met vastgeroeste overtuigingen ten aanzien van tinnitus. Ook de inzet van bijvoorbeeld mindfulness of ontspanningsoefeningen maken geen vast onderdeel uit van de therapie.
In het boek ‘Eerste Hulp bij Oorsuizen’van Olav Wagenaar komen deze verschillende onderdelen allen aan de orde. Het door hem gepresenteerd model kent veel gelijkenissen met dat van de TRT-therapie en is voor cliënten zeer begrijpelijk en daarmee ook zeer goed bruikbaar voor educatieve doeleinden.
Risico maskering
In de TRT maakt maskering een vast onderdeel uit van de therapie. Het is echter aan te raden geluidsverrijking door middel van ruis of andere geluiden dan pas te gebruiken wanneer psychoeducatie en psychologische behandelmethoden zoals cognitieve gedragstherapie, mindfullness, ontspanningsoefeningen, aanleren van copingstrategieën of een combinatie daarvan onvoldoende zode aan de dijk zetten. Sommige behandelaars wijzen op het risico van ‘geluidsverslaving’ en raden maskering juist helemaal af.
In een publicatie in het tijdschrift Frontiers in Psychology zijn in 2017 de richtlijnen die worden gehanteerd in verschillende landen ten aanzien van tinnitus op een rij gezet. In het artikel wordt gesteld dat over de Tinnitus Retraining Therapie (TRT) de minste overeenstemming is.
Richtlijn tinnitus
De Nederlandse richtlijn beveelt deze aanpak alleen aan als de tinnitus zeer mild is (een score op de TQ die kleiner is dan 30) en alleen dan als de patiënt er specifiek om vraagt. De Amerikaanse richtlijn zegt dat geluidstherapie aanbevolen “mag” worden aan patiënten met tinnitus, terwijl de Zweedse richtlijn aanbeveelt dat geluidsstimulatie gebruikt kan worden als onderdeel van TRT bij mensen zonder gehoorverlies. De Duitse richtlijn beveelt de notched music therapie aan, maar is tegen het gebruik van TRT.
In de Nederlandse ‘Richtlijn tinnitus’ die op initiatief van de Nederlandse Vereniging van KNO-artsen is samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica, het Nederlands Instituut van Psychologen, de Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie en de Stichting Hoormij staat: het is onduidelijk of er een effect is van Tinnitus Retraining Therapie (TRT) op de ernst van de tinnitus in vergelijking met tinnitus maskering.