Schematherapie bij tinnitus
Schematherapie bij tinnitus kan zinvol zijn wanneer de tinnitusklachten lang aanhouden en persoonlijkheidsproblemen daarbij een rol spelen.
Bij schematherapie helpt de therapeut de oorsprong van hardnekkige patronen die hun oorsprong in de jeugd hebben te doorgronden en uiteindelijk te veranderen.
Schematherapie is net als cognitieve gedragstherapie een bewezen vorm van psychotherapie die ook bij tinnitus kan helpen.
Inzet van schematherapie bij tinnitus
Wat is schematherapie?
Schematherapie is net als cognitieve gedragstherapie een wetenschappelijk bewezen vorm van psychotherapie. De therapie is behulpzaam wanneer hardnekkige patronen die in de kindertijd zijn ontstaan ervoor zorgen dat de tinnitusklachten in stand worden gehouden. De therapie is al bruikbaar gebleken bij langdurige klachten zoals angst en depressie en bij persoonlijkheidsproblematiek. Schematherapie helpt de oorsprong van hardnekkige patronen die zijn ontstaan in de jeugd te doorgronden en uiteindelijk te veranderen.
Ervaringen uit de jeugd
Bij de behandeling met schematherapie bij tinnitus kijkt de therapeut naar de ervaringen uit de jeugd en welke invloed deze hebben op het denken en doen. Na het herkennen van de verschillende patronen gaat de de patiënt aan de gang met het veranderen van zijn of haar denkbeelden. Zo zijn vastgeroeste patronen te doorbreken en is het ook mogelijk om op een andere manier te reageren. Tijdens de therapie leert de patiënt ook te kijken waar zijn eigen behoeften liggen en hoe deze op een gezonde manier zijn in te vullen.
Wat is een ‘schema’ bij schematherapie?
Een schema is de manier waarop iemand zijn situaties ervaart en interpreteert. Zo’n schema bestaat uit een veelheid aan herinneringen, emoties en overtuigingen. Ook lichamelijke sensaties maken er onderdeel van uit. Een schema ontstaat niet alleen door opgedane ervaringen in de kindertijd, ook iemand zijn temperament kan er een rol bij spelen. Ook of en in welke mate in de jeugd aan bepaalde basisbehoeften van iemand is voldaan, zal invloed hebben op het ontstaan van zulke schema’s.
Schema-modi ofwel patronen
Wanneer een schema bij iemand wordt geactiveerd zal hij of zij uiteindelijk op een bepaalde manier reageren. Voorafgaand aan een reactie zullen gedachten opkomen en gevoelens ontstaan. Dat geheel van denken, voelen en gedragen wordt een modus genoemd. Het meervoud ervan is modi. Een ander woord ervoor is ‘patroon’. Er kan één patroon maar even zo goed meerdere patronen tegelijkertijd geactiveerd worden.
Gezonde en disfunctionele patronen
Er zijn zowel ‘gezonde’ functionele als disfunctionele patronen. Een gezond patroon helpt iemand vooruit in zijn leven, terwijl een disfunctioneel patroon juist verstorend zal werken. Zo’n disfunctioneel patroon kan direct negatieve consequenties hebben, maar even zo goed ervoor zorgen dat de nadelen ervan zich pas veel later voordoen.
Hoe ziet de behandeling met schematherapie eruit?
De cliënt spreekt met zijn behandelaar de problemen waar hij in het leven keer op keer tegenaan loopt en hoe hij zich daarbij voelt. De cliënt ontdekt aan welke emotionele basisbehoeften in de jeugd niet is voldaan. Daarbij is het ook belangrijk om verdrietige ervaringen uit je jeugd te verwerken. Door oude patronen te doorbreken en nieuwe patronen aan te leren en toe te passen, is het mogelijk om afscheid te nemen van niet goed werkende patronen en deze te vervangen door gezondere beter werkende. Tijdens de therapie leert de cliënt zijn emotionele behoeften te herkennen, te accepteren en uiteindelijk ook een manier te vinden om eraan tegemoet te komen.
Waarom schematherapie bij tinnitus?
De gouden standaard bij de aanpak van tinnitusklachten is op dit moment cognitieve gedragstherapie. Bij deze therapievorm leert de cliënt kritisch te kijken naar zijn eigen gedachten en doen. Bij cognitieve therapie wordt ervan uitgegaan dat niet de tinnitus zelf de veroorzaker van stress, angst of wanhoop is, maar de manier waarop de patiënt de tinnitus waarneemt en wat hij of zij er aan toe dicht.
De stress die iemand ondervindt en die kan zorgen voor instandhouding van de tinnitusklachten, hoeft niet altijd alleen te maken te hebben met de manier van denken over de tinnitusgeluiden zelf. De stress kan ook te maken hebben met emotionele problematiek die zijn oorsprong in de jeugd heeft en waardoor patronen zijn ontstaan die stress veroorzaken in het dagelijks leven. Stress die uiteindelijk de tinnitusklachten kan verergeren.
Wetenschappers die onderzoek hebben gedaan naar persoonlijkheidstrekken bij mensen met chronische tinnitus, laten zien dat mensen met chronische tinnitus andere andere trekken vertonen dan mensen zonder tinnitus. Mensen met chronische tinnitus blijken sociaalvoelender te zijn en zich de zorgen van anderen eerder aan te trekken. Ook zijn ze sneller geïrriteerd, overwerkt, gevoelig en gehaast én ze voelen zich sneller overbelast, gestrest, nerveus en uitgeput. Ze blijken meer zorgen te maken over lichamelijke aandoeningen en ze voelen zich vaker moe, geprikkeld of minder sterk. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat patiënten met chronische tinnitus zich geremd voelen bij het uiten van emoties en dat ze vaker sociaal passief zijn.
Bekend is dat vermijding van emoties in het algemeen een belangrijke aanjager is van stresservaringen en psychologische problemen. Onderzoek van Berlijnse wetenschappers dat in 2024 is gepubliceerd laat zien dat er een vergelijkbare samenhang is met bepaalde niet functionele patronen (schema-modi).
De onderzoekers geven aan dat er ook aandacht nodig is bij mensen met chronische tinnitus voor onderliggende emotionele thema’s die betrekking hebben op gevoelens zoals bijvoorbeeld kwetsbaarheid, schaamte of woede.
De onderzoeksresultaten van het onderzoek suggereren dat schematherapie bij tinnitus een waardevolle aanvulling kan zijn bij de behandeling ervan.
Meer onderzoek naar schematherapie is nog nodig om te bezien in welke mate schematherapie kan bijdragen aan de vermindering van klachten bij mensen met chronische tinnitusklachten.
Er zijn meerdere praktische zelfhulpboeken te vinden die uitgaan van schematherapie. Zo is het boek ‘Leven in je leven’ van Young een aanrader. Ook het boek ‘Patronen doorbreken’ biedt veel behulpzame handvatten.