Uit het rapport van Zorginstituut Nederland (ZiN) met de titel “Screeningsrapport Systematische analyse Oor- en gehoorklachten” blijkt dat ZiN mogelijkheden ziet om de hoorzorg te verbeteren. ZiN heeft in het onderzoek een keuze gemaakt voor twee zorgtrajecten: ‘Slechthorendheid en Doofheid’ en ‘Middenoorontsteking’.
Volgens het instituut kan de zorg voor mensen met een middenoorontsteking beter.
In dit artikel wordt het onderdeel “Middenoorontsteking” uitgelicht.
Middenoorontsteking: wat is het en hoe vaak komt het voor
Bij een middenoorontsteking vindt vochtophoping achter het trommelvlies plaats. In het middenoor kan zo een ontsteking ontstaan. Het vocht kan zich er alleen ophopen of het trommelvlies kan door de opgebouwde druk scheuren waardoor het de gehoorgang in loopt. Er ontstaat dan een zogeheten loopoor of glue ear. Het doet zich vooral voor bij kinderen doordat de buis van Eustachius een stuk horizontaler loopt dan bij volwassenen. Patiënten klagen vaak over oorpijn, koorts en een ziek gevoel en een verminderd gehoor. Over het algemeen zijn ze maar kortstondig ziek. De ziektelast van een middenoorontsteking is relatief laag, maar de impact op het leven van patiënten en hun naasten kan tijdens de korte duur ervan flink zijn.
Middenoorontstekingen komen zeer vaak voor: naar schatting heeft de 50 tot 75% van de Nederlandse bevolking ten minste eenmaal in zijn leven een acute middenoorontsteking. Het doet zich volgens het NIVEL bij ongeveer 31 op de 1000 mensen voor. Er zijn dan ook hoge zorgkosten mee gemoeid, zo meldt het ZiN rapport.
Behandeling middenoorontsteking
In de standaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap staat beschreven dat de huisarts voorlichting geeft over de aard en gunstig natuurlijke beloop van een middenoorontsteking. De standaard adviseert een behandeling van de pijnsymptomen met pijnstillers.In sommige gevallen schrijft de huisarts antibiotica voor. Bijvoorbeeld bij kinderen jonger dan 6 maanden. Als er geen verbetering optreedt of er sprake is van een blijvende acute middenoorontsteking kunnen patiënten doorverwezen worden naar de KNO-arts. De KNO-arts heeft volgens de richtlijn van de Nederlandse KNO Vereniging (NVKNO) naast de mogelijkheid van pijnstilling en antibiotica de optie buisjes te plaatsen bij acute middenoorontsteking. Dit kan ook overwogen worden bij voortdurende middenoorontsteking met effusie waarbij het kind een gehoorverlies van 25 dB of meer heeft en indien er sprake is van een nadelige invloed op het functioneren of de ontwikkeling van het kind. Plaatsing van trommevliesbuisjes gebeurt onder algehele narcose of plaatselijke verdoving. Tijdens de operatie maakt de KNO-arts een sneetje in het trommelvlies en plaatst daarin het buisje. Zo’n buisje groeit er na een aantal maanden uit (9-12 maanden).
Wanneer er vocht uit het oor loopt na de plaatsing van en buisje kan de KNO-arts dit behandelen met een antibiotica (pillen of oordruppels) en eventueel ontstekingsremmers.
Knelpunten in de diagnostiek
Allereerst ziet ZiN aanwijzingen voor knelpunten in de diagnostiek van middenoorontsteking met effusie in de huisartsenpraktijk. De diagnose is lastig te stellen in de huisartsenpraktijk omdat de huisarts dit veelal doet op grond van het trommelvliesbeeld alleen. Aanvullend onderzoek door middel van audiometrie (gehoortest) en tympanometrie (hiermee wordt de beweeglijkheid van het trommelvlies gemeten) kan meer zekerheid geven. Over deze apparatuur beschikken niet alle huisartsenpraktijken. Ook kan audiometrie bij jonge kinderen in de huisartsenpraktijk niet gedaan worden.
Mogelijke onder- en overbehandeling
In Nederland bestaat (mogelijk) variatie tussen ziekenhuizen bij het al dan niet plaatsen van buisjes. De Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied (NVKNO) doet onderzoek naar de oorzaak. Dit kan komen door de vraag van ouders, school of crèche, de huisarts of KNO-arts. Mogelijk treedt hierdoor onder- of overbehandeling op.
Er lijkt winst te behalen op het gebied van pijnbestrijding.
Ook lijkt het erop dat de zorg in Nederland afwijkt met het buitenland volgens het ZiN rapport: in Nederland wordt minder antibiotica voorgeschreven maar aan de andere kant veel vaker trommelvlies buisjes geplaatst (10 x zo vaak als in het Verenigd Koninkrijk en 2x zo vaak als in de Verenigde staten). Het ZiN rapport baseert zich hiervoor op een al wat ouder onderzoek uit 2004.
Keuzehulpen
Er zijn keuzehulpen beschikbaar voor patiënten, huisartsen en KNO-artsen om tot een gezamenlijke beslissing tussen patiënt (of de ouders ervan) en arts te komen. Deze keuzehulpen kunnen ingezet worden in het kader van ‘samen beslissen’. Onduidelijk is of en hoe deze keuzehulpen worden ingezet. Ook is volgens het rapport onbekend of de keuzehulpen en het ‘samen beslissen’ ook tot werkelijke betere beslissingen leiden en zo tot betere gezondheidsuitkomsten.
Meer inzicht in zorg voor mensen met middenoorontsteking
Om inzicht te krijgen in de zorg voor mensen met een middenoorontsteking is nader onderzoek nodig. De benodigde gegevens zijn volgens het ZiN rapport beschikbaar.
Na het screeningsrapport zal ZiN een verdieping uitvoeren. In een verdiepingsfase doet ZiN gedetailleerd onderzoek en vult het instituut ontbrekende kennis aan met extra data-analyses, wetenschappelijke reviews, praktijkonderzoek en literatuuronderzoek. Ook hierin wordt weer samengewerkt met betrokken partijen.
Bron: ZiN rapport “Screeningsrapport Systematische analyse Oor- en gehoorklachten”
