De eerste experimenten die zijn gedaan naar de inzet van Virtual Reality bij tinnitus zijn hoopvol. Door de toepassing lijkt de tinnitus beter beheersbaar voor de patiënt. De meeste zullen de term ‘Virtual Reality’ kennen vanuit de game-wereld waarbij spelers met een speciale bril op kunnen rondlopen in een gesimuleerde of volledig fictieve wereld. Zo’n Virtual Reality bril is ook te gebruiken om vooraf een goede voorstelling te krijgen van een groot nieuwbouw- of verbouwingsproject. In de zorg zetten hulpverleners Virtual Reality reeds in om angst en stress te verminderen bij patiënten met chronische aandoeningen zoals pijn. De pijn wordt voor patiënten daardoor beter hanteerbaar. De inzet van Virtual Reality bij tinnitus heeft de potentie even effectief te zijn als cognitieve gedragstherapie. Om te bepalen of dit daadwerkelijk zo is, is meer onderzoek nodig.
Leer er maar mee leven
Mensen met tinnitus krijgen nog met regelmaat te horen dat zij er maar mee moeten leren leven. Omdat zij niet weten hoe zij dit moeten doen, zorgt dit op termijn voor flink wat leed. De stress, angst en zorgen over de toekomst met een leven met tinnitus kunnen op hun beurt de klachten weer verergeren. Ook het lang op een wachtlijst staan heeft een negatief effect op de klachten (lees meer). Zorgverleners die Virtual Reality (VR) toepassen bij pijn zien dat daardoor de pijn beter beheersbaar is. Net als bij pijn speelt bij tinnitus het limbische systeem een grote rol. Het limbisch systeem bevindt zich in de hersenen en is betrokken bij emotie, motivatie en het ervaren van genot. Ook vormt dit evolutionair gezien oude deel van de hersenen ons emotionele geheugen. De verwachting is dat de inzet van VR ook bij tinnitusklachten kan zorgen voor het meer beheersbaar krijgen van het symptoom.
Op dit moment wordt cognitieve gedragstherapie als de meest effectieve therapie bij tinnitus gezien.
Positieve resultaten inzet Virtual Reality bij pijn
Bij de inzet van VR bij pijn behalen behandelaars positieve resultaten: zowel de pijn als angst verminderen. MRI beelden laten zien dat de hersenen ook daadwerkelijk minder heftig op pijnprikkels reageren. Ook kan de inzet van VR helpen om beter te leren ontspannen om zo ook de samengaande stress te reduceren. Omdat stress bij tinnitus een aanzwengelend effect heeft, is te verwachten dat ook de inzet daarbij goed werkt. VR is te zien als een veelbelovende techniek die mogelijk ook goed is in te zetten bij bijvoorbeeld fobieën, weeën, traumaverwerking en ook tinnitus. De inzet van Virtual Reality bij tinnitus heeft de potentie even effectief te zijn als cognitieve gedragstherapie.
Virtual Reality bij tinnitus
Beinvloeden avatar
Virtual Reality bij tinnitus is op verschillende manieren in te zetten. Zo kan de patiënt via een hoofdtelefoon een geluid aangeboden krijgen dat overeenkomt met zijn of haar tinnitus. Daarbij wordt de tinnitus via de VR bril ook visueel gemaakt. Dat kan bijvoorbeeld door de tinnitus voor te stellen als een avatar of een lichtbol die qua helderheid en omvang verandert. Terwijl de patiënt in verschillende 3D werelden rondloopt kan hij de auditieve en visuele voorstelling van zijn tinnitus leren beïnvloeden. Door de interactie met de tinnitus kan de patiënt meer controle over zijn of haar tinnitus krijgen.
Aandacht her-kalibreren
Ook is VR te gebruiken om de aandacht die een rol speelt bij de waarneming van tinnitus te her-kalibreren. De indringendheid van de tinnitus is zo te verminderen. Het gevoel van controle is in de virtuele wereld te vergroten door bijvoorbeeld de mogelijkheid te creëren om in buurt van objecten te gaan staan die geluid maken. Ook kan de patiënt in de virtuele wereld naar de zee toelopen die de tinnitus maskeert. Een andere mogelijkheid is te leren om de aandacht afwisselend te richten op de tinnitus of op andere geluiden in de virtuele omgeving.
Tinnitus uit de lucht schieten
De tinnitus als zeepbellen in de virtuele wereld weergeven en de patiënt deze uit de lucht laten slaan of schieten, is weer een andere mogelijkheid. Dat geeft meer een spelelement.
Afleiding en ontspanning
De afleiding en ontspanning van het rondreizen in een fraai (onderwater-)landschap kan de stress gerelateerde klachten verminderen.
Filosofie
Bij de opzet van het onderzoek naar Virtual Reality bij tinnitus zullen wetenschappers hun eigen insteek kiezen. Een onderzoeksopzet in een virtuele wereld die het best past binnen hun filosofie.
Onderzoek nodig naar Virtual Reality bij tinnitus
Onderzoek is nodig om te bepalen of Virtual Reality bij tinnitus de klachten zodanig doet afnemen dat de behandeling als effectief is aan te merken. Tot op heden wordt de Virtual Reality aanpak bij onder meer pijn niet vergoed door zorgverzekeraars. Dit ondanks de eerste positieve gezondheidseffecten en effecten op het gedrag. Aanbieders van VR therapie zoals ziekenhuizen en instellingen betalen de inzet ervan nu uit eigen zak. Mogelijk komt daar in de toekomst verandering in als er steviger bewijs komt voor de effectiviteit van VR therapie. Dat zelfde geldt natuurlijk ook voor de inzet van Virtual Reality bij tinnitus. Afgelopen jaar is in Frankrijk een klinische proef aangemeld om onderzoek daarnaar te doen.
Niet bewezen effectieve behandelingen wél vergoed
Vreemd genoeg vergoeden een flink aantal zorgverzekeraars tal van niet bewezen effectieve alternatieve en complementaire therapieën wél. Denk daarbij aan acupunctuur, homeopathie, mesologie en Ayurveda. Dat soort therapieën worden veelal vergoed uit de aanvullende zorgverzekering. Of deze behandelingen al dan niet effectief zijn, lijkt van ondergeschikt belang. Het positieve verschil tussen inkomsten die de zorgverzekeraar uit de premies voor de aanvullende verzekering binnenkrijgt en de uitgaven daarvoor, schijnt dan plots een grotere rol te spelen. Winstoogmerk en het binnenboord houden van cliënten die in dergelijke behandelingen geloven, blijkt in dat geval belangrijker dan de effectiviteit ervan. Dat is natuurlijk wel meten met twee maten.
