Verzekeraar ASR voert nieuw vergoedingssysteem in voor hoortoestellen; Specsavers uit zorgen in open brief 

Zorgverzekeraar ASR knipt met ingang van 2023 de vergoeding die een audiciensbedrijf ontvangt voor een hoortoestel op in delen: een deel voor het aanpassen en leveren van een hoortoestel in het eerste jaar en vervolgens een jaarlijkse vergoeding voor nazorg in jaar 2 tot en met 5. Met deze nieuwe vergoedingssystematiek draagt de verzekeraar bij aan de kwaliteit van de hoorzorg. Dit doordat het audiciensbedrijven hiermee stimuleert ook daadwerkelijk nazorg gericht op de gehoorrevalidatie te leveren in de jaren na aanschaf. Specsavers schrijft in een open brief dat er nadelen zitten aan het nieuwe vergoedingsmodel en maakt zich juist zorgen. Het bedrijf ziet zowel voor audiciensbedrijven als ook voor de slechthorende cliënt nadelen. Het bedrijf heeft het contract met de zorgverzekeraar, die zij niet bij naam noemt in de brief, dan ook niet getekend. Een aantal andere audiciensbedrijven heeft wél een contract met ASR getekend, de verzekeraar waar het hoogst waarschijnlijk om draait. Er zijn vraagtekens te zetten bij een deel van de zorgen die Specsavers zich maakt.

Nieuw vergoedingsmodel

Tot op heden ontvangen audiciensbedrijven van zorgverzekeraars veelal één bedrag. Dit bedrag is voor zowel het aanpassen en leveren van het hoortoestel als voor de 5-jarige periode van nazorg die daarop volgt. Sommige verzekeraars vullen dit aan met een vergoeding voor zorgprestaties zoals hoorzorg aan huis, triage, oorstukjes voor kinderen, video-otoscopie of complexe hoorzorg. Dit kan per audiciensbedrijf verschillen.

Hoewel het vaste bedrag voor aanpassen, levering en nazorg weliswaar per verzekeraar kan variëren, ontvangen audiciensbedrijven die in de jaren na aanschaf géén of minder vaak nazorg leveren aan hun cliënt dit tarief ook. Zorgverzekeraars blijken niet of nauwelijks te monitoren of de op het gehoorgerichte nazorg heeft plaatsgevonden. Ook kwaliteitswaakhond StAr (Stichting Audicienregister) heeft dit niet opgenomen in haar jaarlijks terugkerende audits.

All-in tarief gunstig bij minder complexe hoorproblematiek en minder nazorg

In de praktijk pakt het all-in tarief relatief gunstig uit voor audiciensbedrijven wanneer zij te maken hebben met cliënten met minder complexe hoorproblematiek. Deze cliënten zullen immers minder vaak terugkomen na aanschaf van hun hoortoestel. Ook pakt het gunstig uit als bedrijven nazorg als minder essentieel zien en daar minder tijd aan besteden. Het audiciensbedrijf ontvangt daar immers wel een vergoeding voor, maar is niet verplicht daar tijd aan te besteden. Bij een opgesplitste vergoedingssytematiek zoals ASR die nu invoert, ziet het audiciensbedrijf dan een deel van de inkomsten verdampen. Per cliënt kan dat uiteindelijk in de loop van de jaren tot zo’n 250 euro schelen.

Zorgen bij audiologen over kwaliteit hoorzorg en nazorg

Een groot aantal audiologen hebben dit jaar een brief ondertekend waarin zij hun zorgen uiten over de kwaliteit van de hoorzorg. Zij zien negatieve effecten van het steeds efficiënter moeten werken door de ontstane prijsdruk. Deze effecten zien zij ook terug in de nazorg die audiciens kunnen leveren. De brief is opgesteld vanuit het perspectief van kinderen en patiënten die complexe hoorzorg nodig hebben. Audioloog Wim Soede van het Leids Universitair Medisch Centrum geeft in een interview met HOorzaken aan dat deze twee groepen in de praktijk minder snel kiezen om naar Specsavers te gaan.

Variaties in nazorg

Ook het Zorg Instituut Nederland ziet praktijkvariaties tussen audiciens op het gebied van de geleverde nazorg. Dat is een van de conclusies van het instituut na de hoorzorg systematisch doorgelicht te hebben. Ook concludeert het instituut dat audiciens nazorg in de praktijk ook niet altijd uitvoeren.

Specsavers ziet nadelen voor bedrijven en knelpunten voor slechthorende cliënten

Hogere administratieve druk

Voor audiciensbedrijven zitten er aan deze zeer redelijk klinkende opsplitsing ook een groot nadeel zo stelt Specsavers in een door het bedrijf gepubliceerde open brief: het jaarlijks declareren van de nazorg zorgt voor een hogere administratieve druk. In plaats van één factuur, moet het audiciensbedrijf namelijk ieder jaar dat het nazorg levert een factuur opmaken en versturen aan de zorgverzekeraar. Daarnaast wijst Specsavers ook nog op knelpunten voor slechthorende cliënten die ontstaan omdat er een verzekeraar is die als enige deze nieuwe regeling invoert. Specsavers noemt verzekeraar ASR in de brief niet bij naam, maar bij navraag in de branche lijkt het wel om deze verzekeraar te gaan. Specsavers wil niet bevestigen dat het over verzekeraar ASR in de brief gaat.

Extra kosten en overstappen van verzekeraar kan problemen geven

Volgens Specsavers leidt de nieuwe vergoedingssystematiek voor de cliënt tot extra kosten, namelijk de eigen wettelijke bijdrage van 25% die voor de nazorg wordt gerekend. Dit zou volgens het bedrijf ertoe kunnen leiden dat slechthorenden nazorg gaan mijden. Daar is echter tegen in te brengen dat de cliënt dezelfde kosten anders direct ineens in het eerste jaar zou hebben betaald. De kosten worden bij de nieuwe vorm van vergoeding dus uitgesmeerd over meerdere jaren. Hierdoor zijn er voor de cliënt dus géén extra kosten over de gehele periode. Bij navraag blijkt namelijk dat de cliënt over de nazorg niet zijn eigen risico hoeft aan te spreken.

Daarnaast betaalt de cliënt die geen nazorg nodig heeft of wenst daar ook helemaal niet voor. Cliënten met minder complexe hoorzorg en/of met minder behoefte aan nazorg, gaan dan juist dus mínder betalen. Het argument voor stijgende kosten van Specsavers lijkt dus niet op te gaan.
Tegelijkertijd is het bijzonder dat juist Specsavers zich daarover zorgen maakt voor haar cliënten. Immers het bedrijf neemt juist de resterende eigen bijdrage op zich voor cliënten die hoortoestellen bij het bedrijf aanschaffen (zie advertentie). Deze kosten komen bij de aanschaf van hoortoestellen dus helemaal al niet bij de cliënt terecht. Wat uiteindelijk wel zo is, is dat Specsavers zelf (net als andere audiciensbedrijven) lagere inkomsten heeft op het moment dat zij geen nazorg leveren in de jaren na aanschaf.

Specsavers: Nieuwe vergoedingssystematiek pakt nadelig uit bij wisselen van zorgverzekeraar

Een ander scenario dat Specsavers als nadelig ziet voor de cliënt, is wanneer deze wisselt van zorgverzekeraar. De audicien kan dan immers niet meer declareren bij de verzekeraar die het opgesplitste vergoedingssysteem voert. Dit terwijl de nieuwe verzekeraar nog gewoon met de oude all-in tarieven werkt. De audicien zou dan de nazorg volgens Specsavers in zijn geheel bij de cliënt in rekening moeten brengen. Dat zou tot zorgmijdend gedrag kunnen leiden volgens het bedrijf. Specsavers geeft in de brief aan open te staan voor innovaties in het vergoedingssysteem, maar vindt tegelijkertijd dat dit dan wel branchebreed doorgevoerd moet worden. Omdat Specsavers bezwaren heeft tegen het nieuwe systeem heeft het bedrijf het contract met de zorgverzekeraar niet getekend. Een aantal andere audiciensbedrijven hebben dit wél gedaan, zo blijkt bij navraag. Of het contract ook exact hetzelfde is, daar is geen zicht op.

Aantal slechthorende cliënten dat wisselt van zorgverzekeraar laag

Slechthorende cliënten kunnen inderdaad zoals Specsavers aandraagt, in de problemen komen bij verandering van zorgverzekeraar als de nieuwe systematiek niet branchebreed wordt ingevoerd. Tegelijkertijd is het aantal 65-plussers dat wisselt van zorgverzekeraar wel weer erg laag. Zo lag dit in 2021 volgens het Nivel voor de algehele bevolking in Nederland op 7 procent. Uitgesplitst naar leeftijd lag dit voor de groep van 65 jaar en ouder, op slechts 2%. Daarvan heeft maar weer een klein deel een hoortoestel. Mogelijk ligt het overstappercentage nog lager bij 75-plussers. In deze leeftijdscategorie ligt natuurlijk wel het overgrote deel van de clientèle van audiciensbedrijven. De vraag is dan ook hoe groot het probleem daadwerkelijk is in de audicienspraktijk. Het lijkt volgens deze gegevens zeer beperkt, maar inderdaad wel aanwezig.

Nazorg belangrijk

Dat nazorg in de hoorzorg belangrijk is, blijkt uit het onlangs verschenen Eurotrak (2022) onderzoek. Dat laat zien dat er een verband is tussen de mate van nazorg enerzijds en de mate van klanttevredenheid anderzijds. Ook toont het Eurotrak onderzoek aan dat actieve nazorg bijdraagt aan een langere draagtijd per dag door de slechthorenden. Goede nazorg zorgt er ook voor dat slechthorenden gewend raken aan hun hoortoestellen en dat ze niet na aanschaf in de la belanden. Dat gebeurt helaas nog steeds zo blijkt uit hetzelfde onderzoek: één op de vier verkochte hoortoestellen wordt niet of nauwelijks gedragen.

Verschil in visie op nazorg

Dat er bij audiciensbedrijven verschil in visie bestaat op nazorg is duidelijk geworden in een recent gepubliceerd artikel in het NRC van september van dit jaar. Daar waar het ene audiciensbedrijf nazorg omschrijft als het vervangen van onderdelen en schoonmaken van het hoortoestel, spreken de audiciensbedrijven van de Kwaliteitsaudiciens (Beter Horen, Schoonenberg en Van Boxtel) over een revalidatie van het gehoor middels bijvoorbeeld een jaarlijkse evaluatie ervan samen met de slechthorende cliënt. Beide vallen natuurlijk onder het begrip nazorg, maar wél met verschillende doeleinden en waarschijnlijk ook uitkomsten.

Zorgen vanuit hoorbranche over kwaliteit hoorzorg en nazorg

Niet alleen audiologen hebben hun zorgen geuit over de teloorgang van de kwaliteit van de hoorzorg. Ook branchevereniging ‘De Kwaliteitsaudiciens’ maakt zich zorgen. De branchevereniging ziet dat sinds de komst van audiciensbedrijven zoals Specsavers en Hans Anders die zo’n 20 jaar geleden starten met de verkoop van hoortoestellen de prijsdruk is toegenomen. De branchevereniging vindt dat daardoor de kwaliteit van de zorg onder druk is komen te staan. Juist ook goede nazorg vindt de vereniging belangrijk om tot een goede hoorrevalidatie te komen. Niet alleen branchevereniging De Kwaliteitsaudiciens maakt zich zorgen. Samen met de Nederlandse Vereniging van Audiciensbedrijven (NVAB) waar ook Specsavers lid van is, Hoorprofs en het Collectief van Zelfstandige Audiciens (CVZA) hebben zij begin juli een brief aan Nederlandse Zorgautoriteit gestuurd. Daarin wijzen ze erop dat een te eenzijdige focus op kostenbeheersing druk zet op de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg.

Specsavers weet kosten laag te houden en efficiënt te werken

Specsavers kan doordat ze gebruik maken van combinatiewinkels waarin het bedrijf zowel brillen als hoortoestellen verkoopt, de kosten laag houden. Deze worden immers verdeeld over de twee takken van het bedrijf. Door daarnaast efficiënt te werken heeft het bedrijf de afgelopen jaren marktaandeel gewonnen in de hoortoestellenmarkt.

Reden nieuwe systematiek nog onduidelijk

Zorgverzekeraar ASR heeft met de opsplitsing van de vergoeding voor het aanpassen en leveren van een hoortoestel in het eerste jaar en die voor de nazorg in jaren erop, gekozen voor een nieuwe wijze van vergoeden. Daarmee volgt ASR zorgverzekeraar ONVZ op. Met de nieuwe vergoedingssystematiek kennen zij meer vergoeding toe aan cliënten met complexere hoorzorg en/of die meer nazorg nodig hebben. Daarmee worden tegelijkertijd de daadwerkelijk gemaakte kosten vergoed. Dat lijkt alleszins redelijk.
Onduidelijk bij HOorzaken is nog of deze zorgverzekeraars dit hebben gedaan omdat audiciensbedrijven geen nazorg leveren. Het kan namelijk ook zo zijn dat de ingezette wijziging van de vergoedingssystematiek een tegenreactie is op de geconstateerde nadelige effecten van de efficiency in de hoorzorgmarkt, de constateringen van audiologen, conclusies van het Zorginstituut en de uitkomsten van het Eurotrak onderzoek.

Conclusie

De zorgen over de toename van de toch al grote administratieve druk die Specsavers in de open brief naar voren brengt, is begrijpelijk. Jaarlijks een factuur versturen voor een klein bedrag is nauwelijks kostendekkend. Slechthorenden zélf lijken er financieel gezien helemaal niet op achteruit te gaan, zoals Specsavers beweert in de open brief. De kosten worden immers alleen gespreid over meerdere jaren en Specsavers neemt zelfs de resterende eigen bijdrage nu voor haar rekening.
Bij geen afname van nazorg zijn de kosten voor de cliënt normaliter zelfs juist lager. Dat dit uiteindelijk tot zorgmijdend gedrag gaat leiden zoals Specsavers vermoedt, kan natuurlijk maar hoeft niet.
Ondanks dat het slechts gaat om een zeer beperkt aantal verzekerden dat overstapt naar een andere verzekeraar, heeft Specsavers een punt dat dit bij twee naast elkaar bestaande vergoedingssystematieken tot problemen kan leiden.
Mogelijk volgen ook andere zorgverzekeraars de nieuwe trend in de nabije toekomst en gaan ook zij de geleverde hoorzorg op een andere, maar op hoofdlijnen gelijke manier, belonen. Dan is het probleem van overstappen ook van tafel. Er moet dan wél een redelijke vergoeding blijven bestaan voor het leveren van het hoortoestel en de werkzaamheden van de audicien. Ook audiciensbedrijven hebben immers te maken met inflatie, stijging van huren, personeels- en energiekosten.

Het in een later stadium uitkeren van de nazorgvergoeding kan voor relatief kleine audiciensbedrijven nadelig uitpakken voor de financiële bedrijfsvoering. Dat valt buiten het kader van dit artikel.