Wat zijn de beste hoortoestellen voor muziek? Om dat te bepalen testte de Amerikaanse website HearingTracker 40 hoortoestellen, oortjes en zogeheten over de toonbank hoortoestellen. De Phonak Lumity en Oticon Real komen als beste uit de test. Oortjes met hoorondersteuning komen op hun beurt weer beter uit de test dan hoortoestellen als het gaat om de muziekbeleving. Lees in dit artikel meer over hoortoestellen en muziek, welke andere toestellen nog meer goed scoren en welke oortjes erg goed uit de test komen.
Hoortoestellen primair gericht op spraak
De grootste behoefte van slechthorenden is het beter kunnen verstaan in zowel stilte als in geroezemoes en rumoer. Hoortoestellen zijn dan ook primair ontwikkeld om er zo optimaal mogelijk mee te verstaan. Daarnaast moet de (oplaadbare) batterij van een hoortoestel natuurlijk er niet onverwacht mee ophouden. Die moet minimaal een hele dag meekunnen en daarnaast ook voldoende capaciteit hebben om er ook mee te kunnen telefoneren en audio (muziek, radio of tv) naar over te sturen. Dat oversturen van audio wordt ‘streamen’ genoemd.
Deze eisen die aan hoortoestellen worden gesteld, zorgen ervoor dat de ontwikkelaars ervan moeten zoeken naar compromissen tussen een optimale geluidskwaliteit en de belasting van de batterij. Zowel het hoortoestel met versterker als de luidspreker moeten voldoende energiezuinig zijn. Dit terwijl een grotere en krachtigere luidspreker juist wel weer voor een betere geluidskwaliteit kan zorgen.
Muziekprogramma’s in hoortoestellen
Hoortoestellen zijn de afgelopen decennia steeds beter geworden. Dat is ook te zien aan de tevredenheid erover. Ook is het met de meeste hoortoestellen inmiddels mogelijk om via bluetooth vanaf de smartphones (iPhone en Android), tablet of een apparaatje bij de tv, audio ernaar over te sturen. Iedere fabrikant heeft ook een speciaal muziekprogramma om muziek op een aanvaardbaar geluidskwaliteitsniveau te beluisteren. Zo’n speciaal programma is nodig omdat bijvoorbeeld feedbackonderdrukking, een groot aantal compressiekanalen en ook technieken die het verstaan verbeteren nadelige invloed kunnen hebben op de kwaliteitsbeleving van muziek. Denk bij het laatste aan richtinggevoeligheid, lawaaionderdrukking en compressietechnieken.
Fabrikanten zorgen er daarom voor dat in een speciaal muziekprogramma deze technieken uit staan of anders zijn ingesteld. Soms wordt ook het aantal kanalen beperkt, krijgen frequenties in het midden en laag meer nadruk en heeft het hoortoestel een meer lineaire instelling.
Open fit: nadelig voor muziekbeleving
Bij achter het oor gedragen hoortoestellen die geschikt zijn voor beginnende gehoorverliezen bevindt zicht in het begin van de gehoorgang een luidsprekertje. Dat luidsprekertje zit in een zogeheten kunststof dome die er voor zorgt dat het in de gehoorgang op zijn plaats blijft. Zo’n dome heeft rondom gaatjes. Hierdoor kan ook het natuurlijke geluid van buiten het oor gewoon bereiken. De slechthorende hoort dus zowel het versterkte en bewerkte geluid van het hoortoestel als het directe geluid van buiten.
Bij beginnende gehoorverliezen wordt de gehoorgang zo veel als mogelijk ‘open’ gelaten. Dat komt de geluidskwaliteit ten goede. De eigen stem klinkt daardoor ook natuurlijker. Met een dome of oorstukje dat het oor afsluit, zal de eigen stem hol of als vanuit een ton kunnen klinken. Ook contactgeluiden zoals bij het lopen kunnen dreunend overkomen.
Doordat het oor zo open mogelijk wordt gelaten, kan geluid ook weer de gehoorgang verlaten. Dat gaat ten kosten van de midden- en lage frequenties (bas) die sowieso niet zoveel versterking krijgen. Hierdoor kan muziek via het hoortoestel iel of schril klinken.
Hierdoor komt muziek in een omgeving met lawaai (bijvoorbeeld de sportschool of op straat) via de hoortoestellen veelal onvoldoende luid door.
Het gebruik van een tip, dome of oorstukje dat de gehoorgang meer afsluit kan de kwaliteit van de muziek ten goede komen. De drager moet dan deze wel steeds zelf verwisselen, wat natuurlijk niet ideaal is.
Hoortoestellen steeds beter afgelopen decennia
In vergelijking met de hoortoestellen van een aantal decennia geleden heeft het geluid dat de hoortoestellen vandaag de dag voortbrengen een veel grotere dynamiek gekregen. Ook geven ze veel meer van de hogere frequenties weer. Door zo’n bredere frequentierespons is het makkelijker om verschillende instrumenten van elkaar te onderscheiden. Ook komt het ten goede aan het verstaan van spraak (lees meer). De weergave van de hogere frequentiegebieden is daarnaast gunstig voor het plaatsen van sprekers en muziekinstrumenten in de ruimte.
Ondanks deze vooruitgang geeft dr. Steve Taddei en audioloog Abraham Bailey in het artikel op de website Hearingtracker aan dat de beste hoortoestellen ‘oké’ zijn voor het luisteren naar muziek, maar dan ook niet meer dan dat. De eerdergenoemde compromissen bij het ontwerp zijn daar debet aan.
Test beste hoortoestellen voor muziek helpt bij keuze
Om toch een weloverwogen keuze te kunnen maken heeft de website Hearingtracker door het onafhankelijk hoortoesteltest laboratorium HearAdvisor veertig hoortoestellen, oortjes en over de toonbank hoortoestellen laten testen op hun geschiktheid voor de weergave van muziek. Dat deden ze met vier verschillende muziekgenres. De opnames kalibreerden de onderzoekers zodanig dat het geluidsniveau consistent is voor alle geteste apparaten.
De muziekprestaties werd gemeten met de Hearing Aid Audio Quality Index (HAAQI). Deze index modelleert het verminderde gehoor en is op zo’n manier ontwikkeld dat deze overeenkomt met de subjectieve geluidskwaliteit van slechthorenden. De onderzoekers gaven een uiteindelijke score voor de hoortoestellen tussen de 1 en 5 voor de geproduceerde muziekkwaliteit. Daarvoor namen zij het gemiddelde tussen de score voor de eerste aanpassing en de bijgestelde instelling. Een hogere score geeft een betere score aan. (lees hier meer over de testprocedure)
Uitslag test ‘beste hoortoestellen voor muziek’
Bij de hoortoestellen zette de onderzoekers de Phonak Lumity op 1e plaats en de Oticon Real op de 2e plaats. De onderzoekers geven aan dat beide hoortoestellen elkaar weinig ontlopen. Helaas ontbreekt de volledige lijst van alle hoortoestellen met de scores op de website van Hearing Tracker. Wel zijn de scores van de best scorende hoortoestellen terug te vinden. De Starkey Evolv AI 2400 en de Widex Moment 440 hebben allebei ook een zeer goede score (iets onder de 4), maar net iets minder dan de Phonak Lumity en Oticon Real die beiden boven de 4 scoorden.
Beperking onderzoek
Het is goed te realiseren dat de hoortoestellen bij de test ingesteld zijn op een gemiddeld aflopend gehoorverlies. Bij een ernstiger gehoorverlies kunnen ook de scores anders uitpakken. Daarnaast is ieder gehoorverlies individueel. Bij een gelijk audiogram is het voor de een makkelijker muziekklanken en instrumenten te onderscheiden dan voor de ander. Dergelijke verschillen tussen slechthorenden zijn ook bij het verstaan van spraak te vinden: ondanks dat twee slechthorende een zo goed als gelijk audiogram hebben kunnen hun spraakscores in rumoer flink verschillen. Ook kan het zogeheten dynamisch bereik van het gehoor per individu verschillen. Het dynamisch bereik is de ruimte die tussen de gehoordrempel zit en de drempel waarbij de slechthorende geluiden als te hard ervaart. Dat is bij de een groter dan bij de ander.
Potentie hoortoestellen om goed te scoren op muziek
De uitslag van de tests van HearAdvisor geeft aan welke hoortoestellen de potentie hebben om goed te kunnen scoren (bij een gemiddeld aflopend gehoorverlies). In de praktijk zal dan ook moeten blijken of de geteste hoortoestellen die in Nederland in de private markt vallen, ook meerwaarde hebben voor de muziekbeleving ten opzichte van hoortoestellen die binnen de vergoede zorg vallen. Voor de een zal dat een flink verschil maken voor de ander weer minder.
Test oortjes en over de toonbank hoortoestellen
De onderzoekers bij HearAdvisor hebben naast de hoortoestellen ook oortjes en over de toonbank hoortoestellen getest voor de weergave van muziek. Bij de oortjes met gehoorondersteuning scoorde de Sennheiser oortjes hoge ogen (score 5 van 5). De Airpods Pro zagen de auteurs in die categorie als goede tweede (4,5 van 5). De (nog) niet in Nederland verkrijgbare Sony CRE-E10 komt als winnaar uit de bus bij de zelf aan te passen over de toonbank hoortoestellen (4,1 van 5).
De Sennheiser oortjes, de Airpods Pro en de Sony CRE-E10 scoren alle drie beter op het gebied van muziekkwaliteit dan de hoortoestellen.
De Sennheiser oortjes kwamen eerder ook al goed uit de bus door de sublieme lawaaionderdrukking. Ze doen het op dit gebied in een omgeving met luid lawaai beter dan andere oortjes en hoortoestellen wanneer ze ingesteld zijn op een gemiddeld leeftijdgerelateerd gehoorverlies. Ook over de audiokwaliteit in het algemeen is de site van HearingTracker te spreken.
Sennheiser Conc 400 verkrijgbaar via audicienbedrijven
In Nederland zijn de geteste Sennheiser’s Conversation Clear Plus oortjes (nog) niet leverbaar. Wel zijn de Sennheiser Conc 400 met overeenkomstige eigenschappen verkrijgbaar via de audicien. Deze oortjes bieden ondersteuning in situaties met lawaai en rumoer voor mensen die net wat minder horen dan normaal en zo nu en dan ondersteuning nodig hebben. De Sennheiser Conc 400 oortjes scoren dus even goed op de test voor muziek.
Is het gehoorverlies al wat serieuzer dan is het nodig uit te kijken naar een hoortoestel in plaats van oortjes. Audiciens kunnen aan de hand van een hoortest advies uitbrengen wat het meest geschikt is.
Apple Airpods 2 goedkoper alternatief
Een goed alternatief voor de Sennheiser oortjes ziet audioloog en auteur dr. Steve Taddei in de Apple Airpods Pro 2. Deze oortjes hebben soortgelijke eigenschappen en uitstekende audiokwaliteit. Met deze Airpods is ook een hoortest uit te voeren. Wanneer er al een hoortest (toonaudiogram) beschikbaar is, dan is er ook nog een andere optie. De gegevens ervan zijn via de Health App in te voeren. De Airpods Pro geven weliswaar niet dezelfde zeer goede muziekweergave als de Sennheiser oortjes, maar zijn wel een stuk goedkoper.
De Airpods Pro 2 kosten rond de 250 euro. Dit terwijl voor de Sennheiser Conc 400 zo’n 800 euro moet worden neergeteld. De verbinding met IOS apparaten zoals de iPhone, iPad en Mac computers verloopt met Airpods weer net soepeler dan met Sennheiser oortjes. De Apple Airpods leveren weliswaar hoorondersteuning, maar kunnen dit weer niet op het niveau van een hoortoestel (lees meer).
Lees het volledig artikel over de test beste hoortoestellen voor muziek op de website van HearingTracker. De in het artikel genoemde prijzen gelden in de Verenigde Staten. Informeer bij een audicien of kijk op internet voor de prijzen in Nederland van de hoortoestellen of oortjes.
