Professor dr. Sarah Michiels verbonden aan de Universiteit van Hasselt heeft recent een stroomdiagram ontwikkeld waarmee het mogelijk is om accuraat de diagnose somatosensorische tinnitus vast te stellen. Een overzichtsartikel met daarin ook het model, is onlangs gepubliceerd in het ‘Journal of the Association for Research in Otolaryngology’. Voor patiënten die deze diagnose krijgen, is het verstandig om een behandeling met fysiotherapie te ondergaan. Daarmee is de kans dan ook groot dat de klachten die samengaan met de somatosensorische vorm van tinnitus zijn te verlichten. Ook de luidheid van de ervaren tinnitus kan door de behandeling verminderen. Fysiotherapie kan zich richten op nekwervelkolom, het kaakgewricht of op beide gebieden. Daarbij kan een (kaak-) fysiotherapeut zowel manuele technieken, counseling en oefeningen inzetten. Dit kan er uiteindelijk voor zorgen dat de normale functie van de nekwervelkolom en kaak herstelt.
Somatosensorische tinnitus
In de meeste gevallen gaat tinnitus samen met een verminderde functie van het gehoor. Tegelijkertijd kan het bij sommige patiënten zo zijn dat somatosensorische signalen de tinnitus beïnvloeden. Zo kan door bijvoorbeeld dat spanning in nek- of kaakspieren de tinnitusluidheid verandert of de tinnitus plots van soort geluid laat veranderen. Tinnitus kan ook samengaan met depressie, angst en langdurige of hevige stress. Stress kan op zijn beurt weer zorgen voor spanning in de spieren van de nek of voor tandenknarsen. Natuurlijk kan ook een verkeerde houding of overbelasting van spieren zorgen voor spanning in nek- of kaakspieren.
Signalen uit het oor en somatosensorisch systeem komen samen
Geluiden die ons oor bereiken zet ons slakkenhuis om in zenuwsignalen. Deze zenuwsignalen gaan vervolgens via de gehoorzenuw richting de hersenen. Daarbij komen ze eerst terecht in een aantal tussenstations. Daar vindt een eerste verwerking plaats. In het tussenstation met de naam ‘dorsale nucleus’ komen niet alleen zenuwsignalen vanaf het oor terecht maar ook signalen vanuit het somatosensorisch systeem van de hoofd-hals regio. Dat is het systeem dat betrokken is bij tast, houding en ook beweging van de nek en de kaak. Hierdoor is het mogelijk dat signalen vanuit de hoofd- en de nekregio een effect hebben op zowel de vuurfrequentie als op het meer of minder gelijktijdig vuren van zenuwen in het tussenstation. Dit kan op zijn beurt weer invloed hebben op respectievelijk de luidheid van de tinnitus als op de hoogte van het waargenomen tinnitusgeluid.
Vaststelling somatosensorische tinnitus
Omdat er nogal wat factoren van invloed zijn, was het voor (KNO-)artsen, audiologen en fysiotherapeuten lastig een duidelijke diagnose voor somatosensorische tinnitus vast te stellen. Eerder zijn er wel pogingen gedaan om criteria te maken. Daarmee vergde het echter nog veel expertise rondom tinnitus in het algemeen om tot een accurate diagnose te komen. Met 16 gehanteerde criteria was weliswaar uit te sluiten of iemand last had van somatosensorische tinnitus, maar het risico op zogeheten ‘vals negatieven’ was bij individueel gebruik van de meeste criteria vrij groot. Bij een vals negatieve testuitslag geeft een test ten onrechte aan dat een bepaalde aandoening afwezig is, terwijl deze in werkelijkheid juist wél aanwezig is.
Sarah Michiels: “Het correct identificeren van alle mogelijke beïnvloedende factoren van de tinnitus van een individuele patiënt is belangrijk om een zo goed mogelijke gepersonaliseerde behandeling te kunnen opstarten.”
Patiënten ten onrechte niet de diagnose somatosensorische tinnitus
Zo’n vals negatieve testuitslag kon ertoe leiden dat patiënten ten onrechte de diagnose ‘somatosensorische tinnitus’ niet kregen en daarmee ook geen goede behandeling. Dat heeft ertoe geleid dat in een vervolgonderzoek gekeken is naar de meeste ideale combinatie van diagnostische criteria. Op grond van een kleine 8000 patiënten heeft Sarah Michiels, assistent professor bij REVAL Hasselt, een model ontwikkeld waar nog maar vier van de zestien criteria in voorkomen. Ondanks de reductie in criteria blijkt het model zeer goed in staat te zijn om mensen met tinnitus in te delen twee groepen: de groep mét somatosensorische tinnitus en de groep zónder. De zogeheten diagnostische accuratesse van het model ligt op 82,2%, wat zeer hoog is.
Sensitiviteit en specificiteit model somatosensorische tinnitus
Het model kent niet alleen een hoge diagnostische accuratesse, ook het vermogen van het model om somatosensorische tinnitus aan te tonen is hoog (sensitiviteit = 82,5%). Het model kent tegelijkertijd ook maar weinig zogeheten fout-positieven. Het percentage mensen dat een negatieve testuitslag krijgt -waarbij er dus uitkomt dat de patiënt géén somatosensorische tinnitus heeft- en dit ook daadwerkelijk niet heeft, is hoog (specificiteit=79%).
Behandeling van somatosensorische tinnitus
In het artikel dat is gepubliceerd in het ‘Journal of the Association for Research in Otolaryngology’ gaat Michiels in op de behandeling van somatosensorische tinnitus en wat de mogelijkheden daarvoor zijn. Reguliere fysiotherapie en kaakfysiotherapie is daarbij in te zetten. De therapeut kan daarbij gebruik maken van manuele technieken en ook van counseling en oefeningen. Hiermee is in veel gevallen de normale functie van de nekwervelkolom en kaak te herstellen en zowel de tinnitusklachten als de luidheid te verminderen.
Sarah Michiels:” Met het stroomdiagram hopen we dat meer patiënten correct doorverwezen worden en de juiste behandeling kunnen krijgen.”
Stroomdiagram somatosensorische tinnitus
De Nederlandse versie van het stroomdiagram is door hier te klikken te downloaden als PDF. Hiermee kunnen professionals de diagnose ‘somatosensorische tinnitus’ bij hun patiënten stellen.
Patiënten die zelf vermoeden last te hebben van somatosensorische tinnitus kunnen zelf een blik op het schema werpen en dit meenemen naar hun arts, audioloog of fysiotherapeut om vervolgens samen kijken of behandeling hiervoor zinvol is.
Bron: Michiels S. Somatosensory Tinnitus: Recent Developments in Diagnosis and Treatment. J Assoc Res Otolaryngol. 2023 Oct 4. doi: 10.1007/s10162-023-00912-3. Epub ahead of print. PMID: 37794291.
Ik zou niet weten wat ik hiermee kan en/of wáár ik hiervoor terecht kan, t.w.een therapeut die hier kennis van heeft.
De KNO-arts heeft mij hier niets over verteld.
Heeft u tinnitus met ook met nek- of kaakpijn? En verergeren of verminderen de klachten daarvan tegelijkertijd met de tinnitus? Dan is het zinvol om dit te bespreken met uw KNO-arts, met de audioloog bij een audiologisch centrum of een fysiotherapeut gespecialiseerd in kaak en of nekklachten. U kunt de PDF waarnaar een link staat onder in het artikel printen en eventueel meenemen.