Mogelijk risico aan voeren van slechthorend bordje (SH) en limited hearing bordje

Op dit moment zijn er twee bordjes voor slechthorenden voor op de fiets verkrijgbaar: het al langer bestaande slechthorende bordje met SH en het nieuwe zogeheten ‘limited hearing’ bordje.

Afgelopen jaar heeft Bianca van der Horst het initiatief genomen om het nieuwe ‘limited hearing’ bordje voor slechthorenden en doven in het verkeer te ontwikkelen. Hiermee kan volgens haar deze groep in het verkeer aangeven dat zij niet (goed) kunnen horen. Het nieuwe ‘limited hearing’ bordje geeft volgens de ontwikkelaars meer duidelijkheid waarvoor het waarschuwt dan het oude en ook nog steeds verkrijgbare SH bordje. Een erg goed en bijzonder initiatief van de ontwikkelaars, met een doordacht ontwerp dat zeer succesvol door hen gepromoot is en ook snel opgepakt is door de media.

Tegelijkertijd kan de vraag worden gesteld of de volgorde van invoering wel de juiste is.  Zolang niet onderzocht is of het bordje wel communiceert wat het moet communiceren, zolang er geen campagne is gevoerd om het bordje onder weggebruikers kenbaar te maken en het niet wordt opgenomen in het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens (RVV), kan het voeren van een dergelijk bordje ook risico’s met zich meebrengen. Dit geldt eveneens ook voor het oude SH bordje (SlechtHorende). dat een onduidelijke status lijkt te hebben.

Risico’s aan gebruik ‘limited hearing’ en SH bordje

Aan het gebruik van het nieuwe ‘limited hearing’ bordje en ook het oude SH bordje kunnen risico’s zitten, zeker wanneer andere weggebruikers het bordje niet kennen of begrijpen, terwijl de drager zich wel veiliger waant. Nu zou het het nieuwe ‘limited hearing’ bordje volgens de ontwikkelaars veel meer voor zich spreken. Of andere verkeersdeelnemers begrijpen wat het nieuwe bordje betekent is echter nog niet wetenschappelijk onderzocht en ook is het limited hearing bordje niet bekend bij het merendeel van de andere weggebruikers. Deze suggestie wordt echter wel gewekt op zowel de  website van Blijfveiligmobiel.nl als op de website van de ANWB. Op de website van Blijfveiligmobiel wordt gesteld dat andere weggebruikers rekening met de drager houden en zij met dit bordje veilig onderweg kunnen zijn. Op de website van de ANWB staat dat het voor anderen zichtbaar is dat de drager ervan slechthorend is. Dit is misleidend.

Het nieuwe limited hearing bordje

Tot op heden blijkt er geen landelijke campagne te zijn geweest en volgens Veilig Verkeer Nederland (VVN), de Fietsersbond en de Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS) is in verband met de kosten dit ook niet haalbaar. Dit is te lezen op de website van Metro. Wel staat zo’n campagne terecht op het wensenlijstje van WorldWideVisble de organisatie waar Bianca van der Horst deel vanuit maakt.

Op  de website van blijfveiligmobiel.nl wordt verder gesteld dat het bordje internationaal erkend is. Dat blijkt mij navraag bij de NVVS niet zo te zijn.  De ANWB blijkt bij de promotie van het bordje daar ook vanuit te zijn gegaan, zo bleek uit contact met de woordvoerder.
Het gebruikte logo lijkt wel op het ‘international deaf sign’, maar is niet hetzelfde. Ook is het oor in het symbool een internationaal erkend toegankelijkheidssymbool. Beide symbolen zijn echter met grote waarschijnlijkheid niet bekend bij de gemiddelde verkeersdeelnemer die geen connectie heeft met de wereld van doven of slechthorenden. Het is dan ook geen teken dat internationaal in het verkeer wordt gebruikt. De keuze voor dit symbool is natuurlijk wel een hele logische en het is mooi dat het voldoet aan de RAL verkeerskleuren. 

Het risico bestaat dat een verkeersdeelnemer met een dergelijk bordje ook zijn gedrag gaat aanpassen aan de nieuwe situatie en daardoor minder voorzichtig gaat fietsen in de veronderstelling dat anderen wel rekening met hem houden. Dit verschijnsel waarbij het gedrag wordt aangepast aan de veranderende omstandigheden is bekend binnen de verkeerspsychologie en kan zich ook voordoen bij bijvoorbeeld het rijden in een auto met winterbanden of ABS, waarbij de bestuurder denkt dat hij veiliger is en dus harder gaat rijden of later remmen.

Marjan Hagenzieker van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) en professor aan de Technische Universiteit Delft zegt hierover: “Het is belangrijk altijd eerst te testen of een boodschap wel overkomt zoals bedoeld. Daarnaast is het goed, om na te gaan tot welke consequenties een maatregel leidt. Maatregelen om de verkeersveiligheid te vergroten pakken niet altijd positief uit. Mensen kunnen zich voorzichtiger gaan gedragen, maar het tegenovergestelde kan ook. Doordat verkeersdeelnemers zich veiliger voelen, kunnen ze onveiliger gedrag gaan vertonen. Dit wordt gedragsadaptatie genoemd.” 

Fietsersbond bekend met gedragsadaptatie

De fietsersbond is bekend met deze vorm van gedragsadaptatie, zo blijkt bij navraag. Zowel de fietsersbond als de ANWB verwijzen bij vragen naar de NVVS, die dit bordje heeft aangedragen. Natuurlijk kan niet worden verwacht dat bij deze laatste organisatie kennis op het gebied van verkeerspsychologie of -kunde aanwezig is. Dit is juist de verantwoordelijkheid van organisaties die op dit gebied expertise hebben of de weg daar naar toe weten te vinden.
De NVVS verwijst bij vragen over bekendheid met het bordje en wijze van invoering op haar beurt weer naar de ontwikkelaars van het bordje.

Oude SH bordje niet te vinden in het RVV

Bij navraag bij de overheid blijkt dat het oude SH bordje niet in het RVV voorkomt. Wel geeft de woordvoerder aan dat iedereen vrij is dit oude of nieuwe bordje te voeren. Of dit wijsheid is, is de vraag. Onduidelijk is nog of het oude bordje nog voorkomt in het theorie-examen en het verkeersexamen op de lagere school. In “Inhoud theorieexamens A, AM en B” staat slechts summiere informatie over ‘Herkenningstekens brommobiel, slechthorende en blinde’.
Deze vraag is neergelegd bij het Centraal Bureau Rijvaardigheden. Hierop komt het CBR mogelijk deze week nog met antwoord.

Het oudere SH bordje

Oude slechthorende SH bordje volgens ontwikkelaars niet duidelijk

Het ovale slechthorende bordje met de tekens SH erop  dat ook nog wordt gebruikt, is volgens de ontwikkelaars niet duidelijk, taalgebonden en ook internationaal niet bruikbaar. Ook weet bijna niemand wat het bordje betekent, ook al kwam het vroeger zeker wel aan de orde in de stof van het theorie-examen. Het nieuwe bordje spreekt volgens de ontwikkelaars veel meer voor zich en heeft daarmee de potentie een goed alternatief te zijn.

Nu twee bordjes naast elkaar

Op dit moment bestaan er twee verschillende bordjes naast elkaar, die naar eigen voorkeur worden gebruikt in het verkeer. Zowel het oude SH bordje als het nieuwe Limited Hearing bordje kunnen worden besteld bij de NVVS. Van het oude bordje blijken er in een jaar een paar honderd te worden verkocht door de vereniging.

Nieuw slechthorende bordje krijgt veel aandacht in de media

Met het nieuwe initiatief hebben de ontwikkelaars veel aandacht gekregen in de media. Zo besteedde de krant Metro aandacht aan het bordje en ook was Bianca te horen in een radiouitzending van Giel Beelen. Bianca heeft zelf flink wat publiciteit weten te behalen, naast de berichten op de radio en in de krant is een foto met een jong meisje met het nieuwe limited hearing bordje wel 10.000 keer gedeeld. Bianca is ook bezig met lobbyen om zo te zorgen dat het bordje in het theorie-examen voor brommer- en autorijbewijzen komt. Waarschijnlijk moet het bordje daarvoor eerst in de RVV worden opgenomen.

[su_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=tQAAxYNN2Bo”]

In het programma van Giel Beelen gaf Bianca aan dat zij dit bordje heeft ontwikkeld omdat ze op zoek was naar een manier om zich veiliger op de fiets te voelen. Doordat zij doof is, kan zij andere weggebruikers niet horen aankomen en ook toeteren of het gerinkel of getingel van een fietsbel ontgaat haar.
Omdat andere verkeersdeelnemers niet weten dat iemand niet goed hoort houden ze er ook geen rekening mee. Zo rijden racefietsers rakelings en geïrriteerd langs nadat ze hun komst roepend of bellend hebben aangekondigd in de veronderstelling dat ze gehoord zijn.

ANWB besteedt aandacht aan limited hearing bordje

Ook op de website van de ANWB is begin dit jaar aandacht besteed aan het ‘limited hearing bordje’.  Volgens de woordvoerder van de ANWB heeft de bond niet de intentie op korte termijn meer aandacht aan dit bordje te besteden. Zoals aangeven blijkt ook dat de ANWB er vanuit is gegaan dat het bordje internationaal erkend is.
Volgens de woordvoerder is de ANWB verzocht vanuit het overleg “Blijf veilig mobiel” aandacht aan dit bordje te besteden. Dit heeft de ANWB gedaan maar de bond ziet verder niet als hun verantwoordelijkheid na te gaan of dit bordje wel aan de nodige eisen voldoet en of de volgorde van introductie wel de meest gewenste is. Hiervoor verwijst de bond naar de andere partijen, zoals de NVVS.
De vraag is of de ANWB niet onzorgvuldig is door zonder enige verdieping in het onderwerp te vermelden dat andere weggebruikers dit nieuwe bordje begrijpen (“het is voor anderen zichtbaar dat u slechthorend bent”). Dit is namelijk én nog niet wetenschappelijk onderzocht én er is daarvoor onvoldoende campagne gevoerd. Hiermee werkt de bond een schijnveiligheid voor slechthorende en dove verkeersdeelnemers in de hand.

Conclusie

Het nieuwe limited hearing bordje heeft de potentie in zich een goed waarschuwingsbordje te zijn. Het zou goed zijn geweest eerst uit te testen of de boodschap die het uitdraagt ook begrepen wordt door andere weggebruikers en of het niet tot ongewenste gedragsmatige effecten leidt. Nu zijn er twee bordjes voor slechthorenden en doven op de markt, die beiden niet bekend zijn bij een groot publiek.
Omdat het risico bestaat dat de drager zich met dit bordje zich veiliger waant, in de veronderstelling dat andere verkeersgebruikers weten wat het betekent en zich daardoor juist minder veilig in het verkeer gaat gedragen, is het goed een dergelijk bordje pas te gaan voeren als er landelijke bekendheid mee is en het ook met zekerheid is opgenomen in de leerstof voor het theorie-examen. Een andere mogelijkheid is het bijsluiten van een waarschuwing bij beide bordjes, waarin staat dat er een aanzienlijke kans bestaat dat deze niet bekend zijn bij medeweggebruikers.
De vraag is of de volgorde van invoering van het limited hearing bordje tot op heden wel de juiste is en of de partijen die dit bordje promoten, waaronder de ANWB niet eerst zich hadden moeten verdiepen in de mogelijke risico’s van de invoering ervan zonder landelijke campagne en zonder onderzoek naar de duidelijkheid voor andere weggebruikers.
In het overleg van Blijfveiligmobiel waarin zowel de ANWB, de Fietsersbond als de NVVS zitting hebben, zal de fietsersbond dit onderwerp met de door HOorzaken aangedragen kritische kanttekeningen nogmaals worden besproken.
HOorzaken hoopt natuurlijk van harte dat dit mooie initiatief een succes gaat worden.

Wordt vervolgd….