Wereldwijd bestaan er meerdere richtlijnen voor de beoordeling en behandeling van tinnitus. Zestien onderzoekers, waaronder twee uit Nederland, zijn op zoek gegaan naar bestaande richtlijnen om deze vervolgens op een systematische manier op een rij te zetten. De resultaten zijn te lezen in de het februarinummer van Frontiers in Psychology. Het onderzoek werd gesponsord door het SWOL Limburgs Fonds voor Revalidatie, en Adelante.
De klinische richtlijnen uit vijf landen (Denemarken, Duitsland, Zweden en Nederland en de Verenigde Staten) zijn uiteindelijk in het onderzoek meegenomen. In deze richtlijnen was voor de klinische beoordeling van tinnitus een hoge mate van consistentie te bespeuren ten aanzien van de audiometrische beoordeling, lichamelijke onderzoek, het gebruik van gevalideerde vragenlijsten die de impact van tinnitus meten, en de verwijzing naar een psycholoog indien nodig. Ook waren de inzet van cognitieve gedragstherapie als behandeling, het gebruik van hoortoestellen in geval van slechthorendheid en aanbevelingen tegen het gebruik van medicatie, consistent over de richtlijnen heen.
De verschillen tussen de richtlijnen lagen vooral in de inzet van beeldvormende technieken bij de beoordeling van tinnitus, en geluidsverrijkingstherapie bij de behandeling van ervan.
De onderzoekers zien ruimte voor verbetering in het bijzonder voor de implementatie en evaluatie van richtlijnen. Zij wijzen erop dat de afwezigheid van richtlijnen in veel landen ervoor zorgt dat er internationaal grote variatie is in de boordeling en behandeling van tinnitus
Lichamelijk onderzoek bij tinnitus
Alle richtlijnen beschrijven de noodzaak voor lichamelijk onderzoek door een KNO-arts. In de Zweedse richtlijn staat dit overigens niet expliciet genoemd.
De Amerikaanse richtlijn beveelt aan om het volgende uit te sluiten: objectieve tinnitus, cardiovasculaire ziektes en vasculaire afwijkingen, duizeligheid, hoofd-nek problemen, als wel andere behandelbare aandoeningen. De Duitse richtlijn raadt daarbij nog aan de halswervel, tanden en het kaakgewricht te onderzoeken in een stille ruimte. Sommige richtlijnen doen aanbevelingen ten aanzien van andersoortig onderzoek. Zo geeft de Duitse richtlijn een aanbeveling voor röntgen onderzoek van de nekwervel. Terwijl drie andere richtlijnen MRI onderzoek aanraden, zijn de Amerikaanse en Nederlandse richtlijn daar juist terughoudend in, behalve wanneer de client tinnitus in één oor heeft, pulserende tinnitus heeft, er sprake is van focale neurologische afwijkingen of er zich een asymmetrisch gehoorverlies voordoet.
Audiologisch onderzoek bij tinnitus
In alle richtlijnen wordt audiologisch onderzoek aangeraden. Audiometrie maakt daar een vast onderdeel van uit. De Duitse richtlijn is daar het meest uitgesproken in en noemt daarbij details op het gebied van oto-akoestische emissies, hersenstamaudiometrie (BERA), calorisch onderzoek (evenwichtsonderzoek met behulp van water in het oor), bepalen van de luidheid en frequentie van de tinnitus, Feldmann maskeercurves en meting van de onaangename luidheid.
Psychologische beoordeling en behandeling bij tinnitus
De Duitse richtlijn verwijst niet naar een specifieke psychologische beoordeling terwijl de andere richtlijnen dit wel doen al wordt dit met verschillende terminologie gedaan. De Amerikaanse richtlijn is daar het meest uitgesproken in. Zij bevelen aan om onderscheid te maken tussen clienten met of zonder zorgwekkende tinnitus en dat als criteria te gebruiken om door te verwijzen naar een psycholoog of psychiater.
De psychologische behandeling bij tinnitus kan in potentie een brede range van componenten bevatten. Over twee ervan bestaat consensus in de richtlijnen: Als eerste het verstrekken van informatie en educatie over tinnitus en behandelopties en ten tweede wordt gespecialiseerde cognitieve gedragstherapie bij tinnitus aanbevolen door alle richtlijnen behalve door de Zweedse. Deze laatste noemt deze behandeling alleen in relatie tot de aanwezigheid van stress, angst of depressie.
De minste overeenstemming bestaat over de Tinnitus Retraining Therapie (TRT). De Nederlandse richtlijn beveelt deze aanpak alleen aan als de tinnitus zeer mild is (een score op de TQ die kleiner is dan 30) en als de patiënt er specifiek om vraagt. De Amerikaanse richtlijn zegt dat geluidstherapie aanbevolen “mag” worden aan patiënten met tinnitus, terwijl de Zweedse richtlijn aanbeveelt dat geluidsstimulatie gebruikt kan worden als onderdeel van TRT bij mensen zonder gehoorverlies. De Duitse richtlijn beveelt de notched music therapie aan. maar is tegen het gebruik van TRT.
Overige therapieën
Ten aanzien van andere veelvuldig toegepaste therapieën zoals acupunctuur en hyberbare zuurstoftherapie, geven de meeste richtlijnen aan dat er onvoldoende bewijs is om er voor (of juist tegen) te adviseren. Als laatste geven drie richtlijnen (Duitsland, Nederland en US) aan dat er onvoldoende bewijs is voor transcraniale stimulatie (rTMS), transcraniale direct current stimulatie (tDCS), dieet supplementen, behandelingen met neuromodulatie en het gebruik van hoortoestellen bij tinnitus patiënten zonder gehoorverlies. Ook worden er bezwaren genoemd tegen de inzet van deze therapieën.
Medicatie bij tinnitus
In de richtlijnen is een grote consensus dat medicatie niet voorgeschreven dient te worden bij de behandeling van subjectieve tinnitus. De richtlijnen verschillen er wel in hoe specifiek ze daarin zijn. De Duitse richtlijn geeft een lijst met medicijnen weer die niet voorgeschreven dienen te worden bij de behandeling van tinnitus. Terwijl de Duitse en Zweedse richtlijnen aangeven dat anti-depressiva kunnen worden voorgeschreven om comorbide condities aan te pakken. Denk hierbij aan depressiviteit of angst.
Hoortoestellen
Hoortoestellen worden in alle richtlijnen aanbevolen bij een klinisch relevante mate van gehoorverlies. In de Nederlandse en Duitse richtlijn wordt een cochleair implantaat genoemd en alleen dan wanner er sprake is van een zeer ernstig gehoorverlies of doofheid. Bij de Nederlandse richtlijn worden scores vermeldt op de tinnitus vragenlijst waarbij een dergelijke interventie overwogen kan worden.
Vragenlijsten
De Tinnitus Handicap Inventory (THI) is de meest gebruikte vragenlijst om de hinder van tinnitus in kaart te brengen, direct daarop volgt de Tinnitus Questionnaire (TQ). Een vertaling van de THI is te vinden achterin het boekje “Eerste Hulp bij Oorsuizen” van Olav Wagenaar.
Verbetering richtlijnen tinnitus mogelijk
De onderzoekers zien ruimte voor verbetering in het bijzonder voor de implementatie en evaluatie van richtlijnen. Zij wijzen erop dat de afwezigheid van richtlijnen in veel landen ervoor zorgt dat er internationaal grote variatie is in de boordeling en behandeling van tinnitus.
Bron: Frontiers in Psychology
