Misofonie: het eerste symposium. Een verslag.

Op 23 maart 2018 vond in Amsterdam het eerste symposium plaats over misofonie. Psychiaters en psychologen vertelden hier de ins en outs over misofonie en welke behandelmethoden er momenteel worden ingezet. Ook de voorzitter van de patiëntenvereniging vertelde over haar persoonlijke ervaringen en ervaringen van de leden.
Misofonie is volgens psychiater Damiaan Denys een hersenaandoening waarbij specifieke geluiden extreme gevoelens van woede, walging of haat opwekken. De woede die bijvoorbeeld het geluid van het eten van chips, snuiven, kauwen of het geritsel van de krant veroorzaakt, gaat veel verder dan ergernis of irritatie. Volgens de wetenschappers in het Amsterdam Medisch Centrum (AMC) zou misofonie bij de psychiatrische aandoeningen in de DSM V een plek verdienen.
De ingezette behandelingen zijn bemoedigend: de helft van de patiënten is er goed mee geholpen.

Misofonie: lange tijd een onbekend probleem

Professor Damiaan Denys van het AMC opende het symposium. Hij gaf aan dat misofonie nog niet zo lang geleden een onbekend probleem was en dat er ook in de wetenschappelijke literatuur weinig over te vinden is. Denys kwam het probleem voor het eerst tegen bij de behandeling van patiënten met dwangklachten in het begin van deze eeuw. Een vrouw gaf bij hem aan furieus te worden van niesgeluiden. Later meldde zich patiënten bij hem die woedend werden of walgden van de geluiden die het eten van onder meer chips maakten. Duidelijk werd dat de patiënten geobsedeerd lijken te zijn met bepaalde geluiden, dat de geluiden agressie oproepen en daarnaast voor controleverlies zorgen. De angst die dit oproept, leidt op zijn beurt tot vermijdingsgedrag, waardoor patiënten uiteindelijk sociaal geïsoleerd raken. Allengs werd het Denys duidelijk dat er veel meer patiënten met misofonie bleken te bestaan. Volgens Denys, die schat dat zo’n 2 à 3% van de bevolking er last van heeft, kan misofonie gezien worden  als een medische maar ook als een psychiatrische aandoening.
Natuurlijk riep het onderkennen van misofonie als aandoening ook gelijk vragen op: Waardoor wordt het veroorzaakt? Waar heeft het zijn oorsprong? Hoe vaak komt het voor? Wat is de pathofysiologie? Wat is er aan te doen?

Professor Damiaan Denys van het AMC vertelt over compulsiviteit en de relatie met misofonie

Misofonie heeft te maken met compulsiviteit en is een ‘controle’ aandoening

Professor Denys trapte het symposium af met een lezing waarin hij de relatie tussen misofonie en compulsiviteit duidelijk maakte. Bij compulsiviteit voelen mensen zich gedwongen iets te doen of te denken wat ze zelf niet willen. Ze kunnen de dwang op voelen komen en zich er ook tegen proberen te verzetten. Toch moet het ongewilde gedrag vertoond worden. Denys definieert compulsiviteit als het onvermogen op het gedrag te veranderen en de controle te verliezen door een veranderde relatie met de buitenwereld. Kort gezegd: “Ik doe of denk iets wat ik niet wil doen of denken”. Sigmund Freud stelde reeds dat ons menselijk gedrag voor een belangrijk deel gestuurd wordt door het onbewuste. Bij compulsiviteit zijn er twee polen: de ene pool wil ons iets laten doen of denken, terwijl de andere pool ons juist het tegenovergestelde wil laten doen of denken. De tegenstelling bewust versus onbewust wordt tegenwoordig ook wel aangeduid als mind (geest) versus brain (hersenen). Als mens lijken we bepaald te worden door iets anders dan onszelf. Compulsiviteit is volgens Denys de ultieme ervaring dat het leven wordt bepaald door de hersenen (of geest). De vrijheid die we ervaren in ons handelen is vaak een schijnvrijheid: we maken onbewust keuzes die we achteraf rechtvaardigen.
Denys stelt dat compulsiviteit zich uitbreidt doordat telkens precies hetzelfde te doen of te laten, controle geeft. De winst van de controle gaat echter verloren doordat compulsiviteit op zijn beurt controleverlies geeft. Daardoor zijn er weer meer handelingen of gedachtes nodig omdat te compenseren. Als voorbeeld geeft Denys het grote aantal rituelen dat toptennisser Nadal doorloopt voor en tijdens een wedstrijd.

Compulsiviteit komt bij veel ziektebeelden voor zoals bij verslavingen, anorexia, seks, trichotillomanie, gokken, parkinson, boulimia, OCPD, OCD en ‘skin picking’.
Volgens Denys kan compulsiviteit gezien worden als het gevoel van verlies aan controle die de intentie heeft om juist controle te winnen. Misofonie is op zijn beurt een ‘controle’ aandoening.
Bij misofonie moet er geluisterd worden naar een bepaald geluid dat juist irritatie geeft. Het probleem wordt versterkt wanneer de patiënt niet weg kan uit de situatie.

“Kunt u dat papiertje wegdoen, ik ben patiënt!!”

Hoe sterk de fixatie op bepaalde geluiden is en wat voor effect dat heeft, werd mij ook duidelijk tijdens het symposium zelf. Het symposium werd bijgewoond door flink wat patiënten met misofonie. Een man voor mij zag ik steeds meer met zijn hoofd gaan trillen, totdat hij plots zeer geërgerd omkeek en op agressieve toon zei: “Kunt u dat papiertje wegdoen, ik ben patiënt!!”.
Ongemerkt bleek ik te ritselen met en A4-tje met daarop het symposiumprogramma dat onder mijn schrijfblok lag. Gedurende de rest van het symposium heb ik gepoogd de velletjes van mijn notitieblok zo zacht mogelijk om te slaan. Aan de korte alerte en geïrriteerde hoofdwendingen te zien, lukte me dat niet altijd. Er bleek een zeer sterke focus op alle geluiden die enigszins leken op het geritsel van papier. Zelfs een bepaald geluid van de camera van een fotograaf bleek een trigger voor hem.
Ik merkte dat ik me door het gespannen gedrag en onderliggende agressie van mijn voorbuurman ook enigszins onbehagelijk ging voelen. Tegelijkertijd realiseerde ik dat het een hele uitdaging voor hem moest zijn, zich in een wereld te begeven waar altijd wel ergens de trigger van het papiergeritsel aanwezig is en waardoor hij alle zeilen moet bijzetten om zijn impulsen waaronder ook zijn agressie, onder controle te houden.

Mensen lijden soms al tientallen jaren aan misofonie

Psychiater dr. Nienke Vulink van het AMC begon haar lezing met voorbeelden uit de praktijk: een man die niet meer met de trein naar zijn werk durfde omdat medereizigers daar aten en kauwgeluiden maakten; en een kind dat niet meer samen met haar broertje samen aan tafel wilde eten. Vulink maakte duidelijk dat ze als behandelaar mensen ziet die al vele tientallen jaren rondlopen met misofonie.

Psychiater dr. Nienke Vulink werkzaam bij het AMC laat onderzoeksresultaten zien

Vervolgens presenteerde Vulink de resultaten van het onderzoek onder de eerste 575 patiënten. Wat opviel is dat het merendeel (2/3) van de patiëntenpopulatie die zich aanmeldde voor het onderzoek uit vrouwen bestond. Dat wil echter niet zeggen dat de aandoening bij vrouwen vaker voorkomt dan bij mannen. Wellicht zijn vrouwen eerder geneigd hulp te zoeken.

De gemiddelde leeftijd waarop misofonie ontstaat, is bij volwassenen rond het 13e levensjaar, terwijl bij de kinderen dit zo rond het 10e levensjaar lag. Het merendeel van de volwassenen (93%) geeft aan dat het geleidelijk is ontstaan. Bij 31% procent van de volwassenen blijkt het in de familie voor te komen. Volgens Vrulink zou dit erop kunnen wijzen dat er een genetische aanleg voor is. Natuurlijk kan het ook zo zijn dat het samengaat met ander aangeleerd gedrag, bijvoorbeeld perfectionisme. Volgens Vrulink weten de meeste patiënten zich nog goed te herinneren welk specifiek geluid en in welke situatie tot de eerste boosheid, irritatie en/of walging heeft geleid.

Ook blijken de klachten in de tijd toe te nemen: er komen andere geluiden bij die dezelfde reactie oproepen en daar waar het eerst om een specifiek persoon ging, krijgt patiënten ook last van andere mensen (of dieren). Bij 72% van de patiënten deden er zich geen andere psychiatrische ziektebeelden voor. Depressie en angst kwamen nog het meeste voor (respectievelijk bij 9 en 5% van de patiënten). Wel bleek bij 24% perfectionisme en moralisme voor te komen. Met het laatste wordt bedoeld dat patiënten een levenshouding hebben waarbij alles vanuit vrij onwrikbare ideeën over goed en slecht wordt beoordeeld. Verder blijkt uit het onderzoek dat 12% van de kinderen en 5% van de volwassenen last hebben van ADHD . Mensen met ADHD hebben juist moeite met het richten van hun aandacht.

Kinderen uiten hun agressie veel vaker dan volwassenen. Zij zijn hier ongeremder in. Ze kunnen gaan schreeuwen of dingen kapot maken. Volwassenen gaan vaak situaties vermijden omdat ze juist bang zijn de controle te verliezen. Natuurlijk kan misofonie ook verdrietig en angstig maken. Dit kan gezien worden als een secundaire reactie op de misofonie. Vrulink liet verder zien dat bij volwassenen eetgeluiden (96%) het vaakst worden genoemd als uitlokkend (trigger) geluid, gevolgd door ademhaling/nasale geluiden (85%), smakken (88%), tikken (74%) en burengeluiden (70%). Ritselen en stemgeluiden werd door respectievelijk 42% en 21% genoemd. Ook blijkt een deel van de patiënten (51%) last te hebben van bewegingen van anderen (bijvoorbeeld wiebelen met voet). Het last hebben van bewegingen wordt ook wel misokinesie genoemd. Wanneer gekeken werd naar de emoties die de geluiden teweegbrachten, werd door volwassenen aangegeven dat het tot irritatie (94%), woede (90%), iemand willen aanvallen (79%), walging (63%), verdriet (6%) en angst (2%) leidt. 89% gaf aan dat de misofonie tot wanhoop en controleverlies leidt. Uit vragenlijsten bleek al met al dat de kwaliteit van leven ernstig beperkt werd bij volwassenen.

Het grote verschil met een angststoornis is dat de klachten door blootstelling aan geluiden niet afnemen: geluiden zijn en blijven een kwelling.

Vanuit het publiek kwam de vraag welke rol stress heeft. Volgens Vrulink nemen de klachten door stress toe.  Een van de patiënten uit het publiek gaf aan dat ook muziek een uitlokkend geluid kan zijn. Een andere patiënt gaf aan dat ook de eigen lichaamsgeluiden een zelfde soort reactie kunnen uitlokken als geluiden van anderen.

Misofonie een veelkoppig monster

Tineke Winterberg patiënt en voorzitter van de misofonievereniging, liet in haar lezing zien wat de impact is van misofonie. Tinneke noemt mensen die last hebben van misofonie, misofonen. Bij haar zelf bleek de misofonie rond het 11e levensjaar te zijn ontstaan. Ze heeft zich 36 jaar lang afgevraagd wat er met haar aan de hand is. Veel patiënten met misofonie zijn blij met de erkenning van het probleem en de therapiegroepen kunnen het gevoel geven niet alleen met dit probleem te worstelen.

Tineke Winterberg voorzitter Vereniging Misofonie Nederland

Tineke Winterberg liet als voorbeeld voor de niet-patiënten het schoolbord met het beruchte krijtje zien. Wanneer mensen het geluid van nagels of een piepend krijtje horen over een schoolbord (of er aan denken), krijgen ze een gevoel van walging, afkeer of koude rillingen. Dit, maar dan vele malen sterker, gebeurt er bij misofonen, aldus Tineke.

Tineke heeft aan medepatiënten en mensen uit hun omgeving een aantal vragen gesteld. Als eerste heeft zij de volgende vraag gesteld: In welke situaties voel je dat je echt lijdt onder de misofonie? Ze liet een paar antwoorden de revue passeren.

“Op momenten met mijn dochter en vriendin, wanneer ik veel meer aandacht heb voor de geluiden die ze maken dan voor het moment dat we samen delen”.
“De momenten waarbij ik mij totaal niet begrepen voel, mijn gedrag als abnormaal wordt beschouwd of als aanstellerij”
“Als ik wil dat mijn dierbare familieleden stoppen met ademen”

En antwoorden vanuit de omgeving:

“Eigenlijk altijd, vooral op de momenten dat ze er zelf onder lijdt. Het is altijd aanwezig, we zijn altijd op onze hoede”.
“Ons gezinsleven is ontwricht. Heel gewone zaken worden ‘afgestraft’ met een woedeaanval, boze blik, slaande deuren, scheldpartijen.”

Tineke heeft aan medepatiënten vervolgens ook gevraagd hoe hun leven eruit zou zien zonder misofonie. Zij gaven antwoorden als: rust, meer genieten, weer bij mijn geliefde slapen, ik zou mijn geliefde niet meer kwetsen, gezelliger, wel een relatie hebben, socialer, weer samen met mijn gezin eten, spontaner en een leven hebben zonder doodswens.

Tineke liet verder weten dat misofoniepatiënten last hebben van angst voor controleverlies, anticipatie-angst, machteloosheid, spanning en stress, schuld en schaamte, concentratieproblemen, vermoeidheid, negatief zelfbeeld, onbegrip, verwarring en afhankelijkheid van oordopjes en maskeergeluid. Arnoud van Loon waarschuwde later op de middag voor het dragen van oordopjes: de ervaring leert dat de intolerantie voor geluiden alleen maar groter wordt, er afhankelijkheid door optreedt en oordopjes juist bijdragen aan de hyperfocus op de geluiden.

De impact van misofonie is volgens Tineke een draak met veel koppen: de impact is groot. Het heeft invloed op de sociale interactie, relaties en gezin, school, studiekeuze, werk, vrije tijd, gezondheid en ook op het gevoel van eigenwaarde.

Misofonie heeft geen relatie met gevoeligheid gehoor

Audioloog ir. Tim Bost van het AMC gaf uitleg over de werking van het oor en liet zien dat er geen afwijkende audiogrammen werden gevonden bij patiënten met misofonie. Het gehoor blijkt dus niet slechter, maar ook niet beter (gevoeliger) dan bij niet-misofoniepatienten.

Audioloog ir.Tim Bost werkzaam bij het AMC: “Geen afwijkende audiogrammen bij misofonie”

Borst geeft aan dat het interessant kan zijn in de toekomst ook zogeheten OAE metingen te doen. Bij mensen met tinnitus en hyperacusis geeft deze meting soms een andere uitslag. Tim brengt naar voren dat de precieze oorzaak uiteindelijk niet belangrijk is voor de behandeling.

Aandachtsnetwerken in hersenen hyperactief

Dr. Guido van Wingen van het AMC gaf vervolgens een lezing over hersenonderzoek dat plaatsvond door middel van een MRI scanner. Van Wingen liet zien dat het hersengebied dat te maken heeft met walging (Insula) flink actief is. Ook blijken de aandachtsnetwerken in de hersenen hyperactief.

Dr Guido van Wingen vertelt over hersenonderzoek bij misofonie

Behandeling misofonie

Arnoud van Loon presenteerde allereerst een neurobiologisch model,  waarmee duidelijk werd gemaakt dat er een emotionele respons kan zijn die door onze gedachten wordt gestuurd, maar er zich ook een emotionele respons kan voordoen die wordt veroorzaakt doordat geluiden directe invloed op het centrum hebben waar onze emoties plaatsvinden (de amygdala). Dit laatste wordt het directe pad genoemd.

Psycholoog Arnoud van Loon van het AMC vertelt over behandeling misofonie

De emotionele reactie wordt in het laatste geval (het directe) uitgelokt zonder dat we over het geluid nadenken. Dit is te vergelijken met het ruiken van bijvoorbeeld boenwas of wierook, waardoor we direct, zonder voorafgaande gedachtes, een prettig of juist onprettig gevoel krijgen omdat we daar mee terug worden gevoerd naar de emoties die gekoppeld zijn aan de sfeer van bijvoorbeeld onze lagere school of kerk.

Misofonie zit zowel in het directe als indirecte pad, blijkt uit het model. Qua behandeling wordt daarom zowel gekozen voor stimulusmanipulatie als voor counterconditioneren. Bij counterconditioneren wordt het uitlokkende geluid geassocieerd met iets positief en bij stimulusmanipulatie gaat de negatieve stimulus over in een stimulus met een positieve associatie. Zo kan bijvoorbeeld in een film die wordt gebruikt bij de behandeling, het zien en het geluid van het eten van chips overgaan naar knisperende voetstappen in de sneeuw.

De hyperfocus op bepaalde geluiden heeft te maken met persoonlijkheid en aanleg (perfectionisme, normbesef) en ook hebben stress en spanning er invloed op.

Onze aandacht ergens selectief op richten kan zeer functioneel zijn. Bijvoorbeeld wanneer we iets willen verstaan of als er gevaar dreigt. In het laatste geval zal gelden: hoe sneller een bedreiging ontdekt wordt, des te sneller we erop kunnen reageren. Echter als er geen dreiging is, is selectieve aandacht niet functioneel. Er bestaat het risico op een vicieuze cirkel: meer aandacht voor bedreiging wekt meer angst op, de angst zorgt voor extra gevoeligheid voor geluiden, waardoor de aandacht zich nog makkelijker richt op het geluid dat een bedreiging lijkt te vormen. Immers de verandering in emotionele toestand kan invloed hebben op hoe luid we een geluid waarnemen en daarmee kan ook de irritatie vergroten voor geluiden waar iemand hypergevoelig voor is. Dit kan zelfs zover gaan dat de hypergevoeligheid zich ook uitbreidt naar andere zintuigen. Denk daarbij aan het zicht, tast en reuk. Ook dit leidt op tot vergroting van de negatieve emoties.

Van Loon liet zien dat patiënten verschillende manieren ontwikkelen om met misofonie om te gaan (coping). Dit kan bijvoorbeeld door vermijden (bijvoorbeeld alleen eten, niet naar feestjes gaan, solo werk verrichten, scheiden) of ervoor te zorgen dat de storende geluiden verstopt raken in een ander geluid. Met de coping strategieën zorgt de cliënt ervoor de emotionele reacties angst, walging en woede uitblijven. Echter de vermijding kan ook bij misofonie voor een toename van negatieve emoties zorgen, net zoals dat gebeurt bij angst.

Bij de behandeling kan naast de stimulusmanipulatie en het counterconditioneren ook gekeken worden naar de normen die door de patiënt worden gehanteerd en het bijstellen daarvan. Daarnaast kunnen aandachtstraining en ontspanningsoefeningen helpen bij het omgaan met misofonie.

Channa van der Moolen psychomotorisch therapeut bij het AMC vertelt over aandacht

Channa van der Moolen psychomotorisch therapeut bij het AMC ging verder in op het thema ‘aandacht’. Bij het geven van aandacht kun je je richten op de taak die je moet uitvoeren, op de omgeving of op jezelf. Patiënten met misofonie richten zich vooral op de omgeving en vinden het moeilijk om de aandacht bij de omgeving weg te halen en te wisselen naar de taak die ze uitvoeren zodat het geluid naar de achtergrond gaat. Ook is het mogelijk je aandacht te richten op je lichaam en alle lichamelijke gewaarwordingen. Door te leren de aandacht te wisselen is er winst te behalen. Dat geldt ook voor de spanning en ontspanningstechnieken.

Is iemand met misofonie die agressief reageert ontoerekeningsvatbaar?

Professor Gerben Meynen (filosoof en psychiater en werkzaam bij de Vrije Universiteit) gaf een lezing over toerekeningsvatbaarheid met betrekking tot misofonie. Want wat nu als iemand met misofonie zo boos wordt dat hij iemand anders die een smakkend geluid maakt een duw geeft en deze komt dodelijk ten val? Is deze persoon nu ontoerekeningsvatbaar of niet? Gerben wijst erop dat in artikel 39 weliswaar wordt gesproken over ontoerekeningsvatbaarheid, maar dat in het artikel het criterium ervoor ontbreekt. Er staat in artikel 39: ”Niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens niet kan worden toegerekend.” Gerben brengt vervolgens de M’Naghten rule uit 1843 naar voren.

Professor Gerben Meynen van de Vrije Universiteit vertelt over toerekeningsvatbaarheid

Hierin staat het volgende: “Op het moment van het delict handelde de verdachte vanuit zo’n defect van de rede door een geestesstoornis, dat hij niet wist wat hij deed, of dat hij niet wist wat hij deed verkeerd was”.  In de Amerikaanse ‘Model Penal Code uit 1962 staat: Ontoerekeningsvatbaar: (1) als een stoornis ertoe leidde dat je niet wist dat wat je deed verkeerd was en (2) dat je geen controle had over je gedrag. Er worden in verschillende staten in de Verenigde Staten verschillende regels gehanteerd. Stephen Morse werd vervolgens ten tonele gevoerd. Deze zegt: “Of, en in welke mate, iemand zijn verlangen of impuls om te handelen kon controleren is niet vast te stellen: er bestaat geen wetenschappelijke test om te beoordelen of een impuls onweerstaanbaar was of dat de persoon er gewoon geen weerstand aan bood.”
Jack de Prikker die Lelystad in zijn greep hield door lukraak voorbijgangers neer te steken, werd uiteindelijk veroordeeld tot tbs met dwangverpleging. De man bleek stemmen te horen (schizofrenie) die hem opdrachten gaven en hij moest doen wat de stemmen hem zeiden. De man had en een geestesstoornis en de stemmen konden hem opdracht geven waardoor hij een gebrek aan controle had. In Nederland kunnen zowel een gebrek aan kennis als controle leiden tot ontoerekeningsvatbaarheid.
Wanneer iemand met misofonie iemand een duw geeft, is het de vraag of er een gebrek aan controle is. Immers misofonie is tot op heden geen erkende psychiatrische stoornis.

Twee vormen van agressie: proactieve en reactieve agressie

Dr. Jill Lobbestael van de Universiteit van Maastricht ging verder in op het onderwerp agressie. Zij begon met een definitie: agressie is elk gedrag gericht op een ander met de bedoeling schade toe te brengen. Daarbij maakt zij onderscheidt tussen proactieve agressie en reactieve agressie. Bij proactieve agressie is er sprake van: (1) lichamelijk ‘koel’ handelen, (2) cognitieve focus en (3) winst. Bij reactieve agressie is er sprake van (1) lichamelijk ‘heet’, (2) impulsief gedrag, (3) verwijderen bedreiging, (4) woede. De agressie die geluiden oproepen bij misofonie kan op het eerste gezicht het best worden ingedeeld bij de reactieve agressie.

Dr Jill Lobbestael Maastricht Universiteit vertelt over agressie

Volgens Lobbestael wordt in therapie onvoldoende naar dit onderscheid gekeken en ook onvoldoende gemeten. Bij het vragen ernaar wordt vaak onder gerapporteerd omdat mensen sociaal wenselijke antwoorden geven. Er zijn ook andere methoden beschikbaar om agressie te meten.  Een daarvan is in een poppetje naalden steken en bij de andere methode krijgt de persoon de mogelijkheid het op te nemen tegen een ander persoon met verschillende hele hete sauzen. De hoeveelheid druppels die daarbij wordt gegeven aan de persoon is dan een maat voor de fysieke agressie.

Of er agressie ontstaat is ook afhankelijk van wat er gedacht wordt over de andere persoon. Lobbestael kwam hierbij met het voorbeeld van voordringen. Als je denkt: “Hij heeft het niet door” zal er minder agressie ontstaan dan wanneer de gedachte naar boven komt:”Hij doet het expres, zodat ik langer moet wachten”. Lobbestael leek het interessant om met deze blik ook naar de agressie te kijken die ontstaat of dreigt te ontstaan bij misofonie. Welke vorm van agressie doet zich voor en wat zijn de gedachten over de ander? Als gedacht wordt “die ander haalt zijn neus de hele tijd op om mij te treiteren” zal dit invloed hebben op de agressie die ontstaat.

Promotie onderzoek naar misofonie

Arjan Schröder die vandaag gepromoveerd is op het onderwerp misofonie sloot de dag af waarin hij de bevindingen van de inzichten, de resultaten van het onderzoek en de behandelmethode samenvattend op een rij zette. Hij gaf aan dat van de 90 proefpersonen de helft vermindering van klachten ervoeren met de in het AMC ontwikkelde therapie. Meer onderzoek is volgens hem nodig.

Vraag: Misofonie in de DSM of niet?

Aan het eind van dit boeiende symposium waar geen enkele lezing verveelde, bleef ik met de vraag achter: Moet in de DSM V misofonie als extra categorie worden toegevoegd? Er zijn al meer dan 400 categorieën van emoties en gedragingen die niet als normaal geaccepteerd zijn. Denk hierbij aan somberheid, eenzelvig en explosief. Met het toevoegen van misofonie komt er weer een aandoening bij in de DSM. Straks is iedereen wel te categoriseren in een van de honderden ‘afwijkingen’.
Tegelijkertijd is me duidelijk geworden dat de problematiek waarmee mensen met misofonie worstelen flink is en de negatieve impact op de levenskwaliteit groot. De meneer die voor mij zat en die telkens geïrriteerd zo niet agressief omkeek bij elk papiergeritsel, zou ik toch ook graag een rustige middag zonder lijdendsdruk gunnen. De controle over de eigen misofonie is uiteindelijk ook nog eens belangrijk voor mensen in de omgeving.  Het gedrag kan voor de omgeving én verontrustend zijn én er voor zorgen dat anderen op de tenen lopen.