Middenoorontstekingen op jonge leeftijd blijkt een groter effect te hebben op ons zenuwstelsel en op het verstaan van spraak dan tot nu toe gedacht. Ons gehoorsysteem is een ingewikkeld netwerk waarbij het gehoororgaan, tal van zenuwverbindingen en het geheugen samenwerken om geluidsgolven om te zetten in betekenisvolle informatie. Maar wat gebeurt er als dit complexe systeem auditief veel minder of niet gestimuleerd wordt tijdens de kritieke perioden van de ontwikkeling van kinderen zoals dit zich voordoet bij periodes van middenoorontsteking? Onderzoekers Srikanta Mishra en David Moore onderzochten dit en publiceerden daar recent een wetenschappelijke publicatie over in het Journal of Neuroscience. Ze hebben daarbij gekeken wat het effect is van auditieve deprivatie op neurale feedback vanuit het zenuwstelsel richting het gehoor en welke effecten dit heeft op het verstaan van spraak op latere leeftijd.
Auditieve deprivatie
Auditieve deprivatie verwijst naar verminderde stimulering van het gehoorsysteem tijdens de vroege ontwikkelingsstadia van kinderen. Dit kan komen door aangeboren gehoorverlies, doofheid maar ook door een tijdelijk gehoorverlies zoals zich dat voordoet bij een middenoorontsteking. Voor een goede ontwikkeling en verfijning van ons gehoorsysteem zijn juist deze kritieke periodes in de vroege jeugd cruciaal.
Om het gehoor zo vroeg als mogelijk te stimuleren worden kinderen met een zeer ernstig gehoorverlies of doofheid daarom op zeer jonge leeftijd al geïmplanteerd met een cochleair implantaat. Maar wat nu wanneer het gehoor bij de geboorte goed is, maar het kind met regelmaat te maken krijgt met middenoorontstekingen? Daar kan de studie van Mishra en Moore meer inzicht in geven.
Efferente neurale terugkoppeling
Vanuit ons gehoororgaan lopen er tal van zenuwen richting de hersenen. Dat worden afferente zenuwen genoemd. Ook zijn er flink wat van efferente zenuwen. Die lopen juist de andere kant op: vanaf de hogere hersengebieden richting het gehoororgaan en koppelen zo informatie terug. Ze geven feedback en regelen daarmee de gevoeligheid van het gehoorsysteem en zorgen ervoor dat minder belangrijke en storende geluiden naar de achtergrond gaan. Het helpt zo het verstaan van spraak in geroezemoes en in lawaai te verbeteren. De onderzoekers veronderstelden dat de auditieve deprivatie tijdens de ontwikkeling juist deze efferente feedback blijvend verstoort.
Middenoorontsteking
Middenoorontsteking is een infectie van het middenoor. Dit is de ruimte die direct ligt achter het trommelvlies. Ruim 70% van de kinderen onder de 2 jaar heeft zo nu en dan last van vocht achter het trommelvlies. Bij een middenoorontsteking kan de buis van Eustachius, die loopt tussen het middenoor en neus-keelholte, het vocht veelal niet goed afvoeren. Een middenoorontsteking doet zich vooral voor bij kinderen doordat de buis van Eustachius een stuk horizontaler loopt dan bij volwassenen. In het vocht zitten soms virussen of bacteriën.
Plaatsing trommelvliesbuisjes
Bij 50% van de kinderen verdwijnt het vocht na 3 maanden vanzelf. Slechts bij 10% blijft het vocht meer dan een jaar aanwezig. Het plaatsen van trommelvliesbuisjes is de meest effectieve behandeling van middenoorontsteking en wordt in Nederland frequent toegepast. Dit gebeurt vaker dan in het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten. Het plaatsen van buisjes wordt overwogen bij voortdurende middenoorontsteking met effusie waarbij het kind een gehoorverlies van 25 dB of meer heeft en als er sprake is van een nadelige invloed op het functioneren of de ontwikkeling van het kind. De diagnose middenoorontsteking blijkt in de huisartsenpraktijk lastig te stellen, omdat de huisarts dit veelal doet op grond van het trommelvliesbeeld alleen (zonder hoortest).
Invloed op taalachterstand
Door langdurige of frequent voorkomende middenoorontsteking kan een kind een taalachterstand oplopen. Eerder onderzoek heeft laten zien dat kinderen deze achterstand weer inhalen op latere leeftijd. De resultaten van het onderzoek van Mishra en Moore geven nieuw inzicht en kan invloed hebben op het beleid en de beslissing al dan niet buisjes te plaatsen bij middenoorontsteking.
Bevindingen onderzoek
De studie van Mishra en Moore die gepubliceerd is in het tijdschrift Journal of Neuroscience laat zien dat de onderdrukkende kracht van de efferente zenuwen zwakker is bij kinderen die te maken hebben gehad met middenoorontstekingen. Dit ten opzichte van een controlegroep. Daarnaast bleek dat de kinderen mét een geschiedenis van middenoorontsteking een betere zogeheten signaal-ruis verhouding nodig hebben om hetzelfde resultaat te behalen dan de kinderen uit de controlegroep. Het nodig hebben van een betere signaal-ruisverhouding houdt in dat de spraak ten opzichte van het achtergrondlawaai in verhouding harder moet zijn. Het verminderde vermogen om spraak te herkennen in achtergrondlawaai houdt volgens de onderzoekers verband met efferente terugkoppeling en verminderde onderdrukking van irrelevante geluiden. De onderzoekers stellen dat dit niet kan worden toegewezen aan het middenoor of mechanismen in het slakkenhuis. Kinderen zijn door de verminderde terugkoppeling juist gevoeliger voor de nadelen van achtergrondgeluiden en kunnen daardoor geluiden minder goed van elkaar onderscheiden.
Implicaties onderzoek naar middenoorontsteking op ontwikkeling zenuwstelsel en verstaan
De bevindingen van de studie benadrukken de cruciale rol van een goede waarneming van geluiden en de verwerking daarvan op jonge leeftijd. Hierdoor worden ook de neurale circuits goed aangelegd die betrokken zijn bij de geluidswaarneming. Het onderzoek suggereert dat verstoringen tijdens de kritieke ontwikkelingsperioden negatieve gevolgen kunnen hebben. De resultaten maken des temeer duidelijk hoe belangrijk het is om vroegtijdig met de revalidatie van het gehoor te beginnen bij kinderen. Mogelijk kan het ook implicaties hebben voor de beslissing voor het plaatsen van buisjes bij kinderen met middenoorontstekingen. In de afgelopen decennia zijn in Nederland in verhouding met sommige andere landen frequenter trommevliesbuisjes geplaatst. Dat kan zomaar eens een onbedoeld positief effect hebben gehad op de ontwikkeling van het auditieve systeem van kinderen.
Bron: Auditory Deprivation during Development Alters Efferent Neural Feedback and Perception, Srikanta K. Mishra, David R. Moore, Journal of Neuroscience 21 June 2023, 43 (25) 4642-4649; DOI: 10.1523/JNEUROSCI.2182-22.2023
