Lenire tinnitus toestel van Neuromod lijkt lijdenslast bij tinnitus te verlagen

Het door het Ierse bedrijf Neuromod ontwikkelde Lenire tinnitus toestel lijkt de lijdenslast van tinnituspatiënten te verlagen. De recent gepubliceerde onderzoeksresultaten van een grootschalig door Neuromod gesponsord klinisch onderzoek naar de effectiviteit van de behandeling zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift ‘Science Translational Medicine’ en lijken op een flink positief effect te wijzen.
Bij de behandeling met het Lenire tinnitustoestel krijgen patiënten via de oren geluidjes en via de tong elektrische stroompjes aangeboden. De vermindering van de ervaren beperkingen door de tinnitus gemeten met vragenlijsten is na 24 maanden zelfs sterker dan die van cognitieve gedragstherapie. Deze laatste therapie wordt op dit moment als de meeste effectieve behandeling gezien bij tinnitus. Volgens de onderzoekers kan het placebo-effect dat in het uitgevoerde onderzoek mogelijk een rol speelt, uitgesloten worden. De vraag is of dat ook zo is. In het onderzoek is geen controlegroep gebruikt. De resultaten zijn daarnaast niet in lijn met de achterliggende theorie. Bij het onderzoek is tevens een flink aantal tinnituspatiënten met specifieke kenmerken uitgesloten van deelname aan het onderzoek. De resultaten kunnen hierdoor positiever zijn uitgevallen.

Huidige behandeling tinnitus

Tot op heden zijn er geen medicijnen of medische apparaten voorhanden waarvan bewezen is dat zij de beperkingen reduceren die tinnitus met zich meebrengt. Cognitieve gedragstherapie is de behandeling die tot op heden het meest effectief is om de beperkingen die het symptoom tinnitus met zich meebrengt te verminderen al wordt er ook gewezen in onderzoek op de beperkingen ervan. De onderzoekers geven in het wetenschappelijke artikel aan dat door een gebrek aan effectieve opties er behoefte is aan nieuwe behandelingen.
De onderzoekers gaan er van uit dat de nieuwe behandeling van tinnitus, waarbij het Lenire apparaat zenuwen via twee wegen stimuleert, de plasticiteit van de hersenen vergroot.

Filosofie bimodale neuromodulatie behandeling tinnitus

Elektrische stimulatie voor behandeling gezondheidsklachten

Bij de toepassing van elektrische stimulatie wordt in het algemeen of de hoofdhuid of een ander deel van het lichaam gestimuleerd. Op die manier wordt de zogeheten drielingzenuw óf de nervus vagus gestimuleerd. De drielingzenuw, de nervus trigeminus, zorgt onder meer voor de gevoeligheid van het gelaat, de ogen en tanden. De nervus vagus op zijn beurt stuurt vooral informatie over de toestand van onze organen naar het centrale zenuwstelsel. Het elektrisch stimuleren van zenuwen wordt gebruikt om een breed scala aan gezondheidsklachten te behandelen zoals pijn, depressie, angst, ontstekingen, geheugenverlies en ook tinnitus. Het in het onderzoek gebruikte Lenire tinnitus toestel stimuleert de tong elektrisch.

Tegelijkertijd andere input

Volgens de onderzoekers is er steeds meer eenstemmigheid dat de besproken manier van stimuleren een breed deel van de hersenen activeert of moduleert. Betere resultaten zouden volgens de onderzoekers zijn te bereiken door de elektrische stimulatie te combineren met een stimulus die gericht is op een specifiek deel van de hersenen.
Het elektrische signaal op het hoofd of elektrische stimulatie van een perifere zenuw (een zenuw buiten het centraal zenuwstelsel) zou een breed deel van de hersenen stimuleren en zorgen voor prikkeling van flink wat neurale regio’s die onderling verbonden zijn. Door tegelijkertijd een gerichte input te leveren zoals geluid op de oren of de beweging van een vinger, raken ook meer lokale neuronen in de hersenen actief.

Lenire tinnitustoestel van Neuromod zorgt voor overlap

In geval van het Lenire tinnitus toestel dat in het onderzoek wordt gebruikt, zorgt het geluid op het oor voor een overlap met het effect dat de elektrische stimulatie van de tong te weeg brengt. Omdat er zo op twee manieren zenuwactiviteit in de hersenen ontstaat, wordt het ook bimodale neuromodulatie genoemd (‘bi’ staat voor twee en ‘neuro’ voor zenuw). Volgens de theorie zouden beide manieren van stimuleren samen tot een toename van modulaties of zogenaamde gepaarde plasticiteit kunnen leiden in de overlappende aangesproken hersendelen.

Plasticiteit auditieve systeem

De onderzoekers stellen dat onderzoek onder dieren en ook een pilot-onderzoek onder mensen beide aantonen dat bimodale neuromodulatie waarbij geluid gecombineerd wordt met elektrische stimulatie van bijvoorbeeld de tong de plasticiteit in het auditieve systeem flink kan verhogen. Het zou zo de symptomen die samengaan met tinnitus kunnen verbeteren. De elektrische stimulatie kan modulatie van neuronen over het hele auditieve pad te weeg brengen: van de hersenstam tot en met auditieve cortex en tot in de emotionele en aandachts-centra aan toe. Volgens de onderzoekers kan het herhaaldelijk aanbieden van twee inputsignalen, elektrisch via de tong en geluid via de oren, leiden tot therapeutische plasticiteit.

Onderzoek naar het Lenire tinnitusapparaat van Neuromod

Het hoofddoel van het onderzoek was om na te gaan of de gekozen aanpak met het Lenire tinnitus apparaat van Neuromod effectief is. Ook wilden de onderzoekers nagaan of het apparaat veilig is en of verschillende instellingen van het apparaat verschil in effect sorteren. Denk hierbij aan kleine vertragingen tussen het geluid en de elektrische stimulatie.

Onderzoekslocaties

Het onderzoek naar de effectiviteit van het Lenire tinnitus toestel van Neuromod is uitgevoerd op twee locaties: bij de afdeling voor klinisch onderzoek van het St. James’s Hospital in Dublin (Ierland) en bij het tinnituscentrum van de Universiteit van Regensburg (Duitsland).

Opzet onderzoek

De deelnemers moesten het Lenire tinnitus toestel dagelijks 60 minuten gebruiken gedurende twaalf weken. Zowel na 6 als 12 weken werd gekeken naar het effect van de behandeling. De deelnemers werden in drie groepen ingedeeld. Iedere groep kreeg een andere instelling van de parameters van het Lenire toestel.
Na de behandeling werden de deelnemers nogmaals drie keer bezocht om het lange termijneffect van de behandeling in kaart te brengen. De laatste evaluatie vond 12 maanden na de behandeling plaats. Het meten bestond uit het afnemen van twee veel gebruikte vragenlijsten waarmee veranderingen in de beperkingen van tinnitus zijn te meten: de Tinnitus Handicap Inventory (THI) en de Tinnitus Funcional Index (TFI).

Stimuli – tonen en elektrische pulsjes

Alle stimuli (tonen en elektrische pulsjes) werden bovendrempelig aangeboden (dus hoorbaar en voelbaar). Groep 1 kreeg pure tonen te horen (500 tot 8000 Hz) met een breedbandige ruis op de achtergrond en tegelijkertijd een reeks elektrische prikkels op de tong. Groep 2 kreeg dezelfde stimuli alleen met een vertraging tussen de tonen en elektrische stimulatie van de tong (vertraging van 30 en 50 ms). Omdat de zeer korte intervallen in groep 2 mogelijk te klein zouden zijn om op een hoger corticaal of cognitief niveau een verschil te maken werd in groep 3 een groter interval gekozen (550 tot 950 ms). In groep 3 werden ook tonen met een lagere frequentie aangeboden (100 tot 500 Hz).

Deelnemers aan het Lenire onderzoek

Van de ruim 5800 mensen die het online assessment invulden werden er 698 geselecteerd voor deelname. In elke groep werden 333 deelnemers random ingedeeld. Er bleken geen verschillen te zijn tussen de drie groepen in relatie tot atonale tinnitus, hyperacusis, normaalhorendheid en lawaaislechthorendheid. De gemiddelde leeftijd was 48 jaar en de deelnemers hadden gemiddeld 2,6 jaar last van tinnitus.

Uitsluiting patiënten

Wel werden flink wat groepen tinnituspatiënten uitgesloten. Zo werden onder meer patiënten met objectieve tinnitus, somatische tinnitus veroorzaakt door hoofd- of nekletsel en ook patiënten waar de tinnitus gerelateerd was aan een neurologische aandoening uitgesloten van deelname. Ook geleidingsslechthorendheid was een reden voor uitsluiting.
Patiënten met een sensorisch gehoorverlies groter dan 40 dB HL bij tenminste een frequentie tussen de 250 Hz en 1000 Hz of een gehoorverlies dat groter was dan 80 dB HL tussen de 2000 en 8000 Hz konden ook niet deelnemen aan het onderzoek (in verband met geluidsterkte in de hoofdtelefoon). Ook mochten kandidaten die 90 dagen voor het assessment een hoortoestel of een ander elektrisch actief apparaat (zoals een cochleair implantaat of pacemaker) hadden gedragen niet meedoen. Dat gold ook voor zeer angstige patiënten en patiënten met een gemiddelde tot ernstige dementie, patiënten met Ménière, zwangere deelnemers en gebruikers van medicatie die invloed hebben op het centraal zenuwstelsel. Er worden er nog enkele andere uitsluitingen genoemd in het onderzoeksartikel.
De vraag is daarmee hoe representatief de resultaten zijn van het onderzoek. Mogelijk vallen de resultaten positiever uit door bijvoorbeeld de uitsluiting van ernstig slechthorenden en zeer angstige tinnituspatiënten.

Resultaten van het onderzoek naar het Lenire tinnitus toestel

De deelnemers bleken de instructies voor het gebruik van het Lenire tinnitustoestel goed na te leven en de meeste deelnemers aan het onderzoek ondervonden een verbetering gemeten met de twee gebruikte vragenlijsten. Er is een trend te zien in de resultaten dat deelnemers met ernstige tinnitus een grotere verbetering te zien geven.
Bij 80% van de deelnemers was er een verbetering te zien van de klachten die samengaan met hun tinnitus. Van de deelnemers ondervond 20% geen verbetering of een toename in de klachten.  
Gemeten met de THI-vragenlijst was er een verbetering van 14 punten te zien na afloop van de behandeling en iets minder dan 13 punten twaalf maanden ná de behandeling.  Voor de TFI-vragenlijst lag de verbetering op 14 punten vlak na de behandeling en die bleef volledig behouden na 12 maanden. Ter vergelijk: uit een zogeheten Cochrane review is gebleken dat cognitieve gedragstherapie bij tinnitus een kleine 11 punten winst geeft.

Verschil manier van aanbieden

Al de drie manieren van stimulatie gaven een snelle verbetering in de eerste zes weken van het onderzoek. In de daar op volgende zes weken van de behandeling waren de extra verbeteringen minimaal. De verbeteringen bleven behouden ook na 12 maanden na het beëindigen van het onderzoek. Wel bleek er een verschil tussen de manier van aanbieden op lange termijn: bij groep 3 (de groep met de grotere intervallen) was het effect minder groot. De onderzoekers concluderen verder dat hogere frequenties en kortere vertragingen tussen geluid en elektrische stimuli effectiever zijn. Er was daarbij geen verschil tussen deelnemers met een gehoorverlies in de hoge tonen en degene die dat niet hadden. Dat zou eventueel te verwachten kunnen zijn omdat in groep 3 lagere frequenties als stimuli op de oren werden gebruikt. Mogelijk is ook het aantal elektrische prikkels aan het verschil debet. Die was namelijk groter in groep 1 en 2 dan in groep 3.

Resultaten niet in lijn met theorie

Opvallend is dat er geen verschil was na zes weken tussen de verschillende manier van aanbieden (intervallen). Vanuit de theorie van gepaarde plasticiteit die de onderzoekers verkondigen zou dat wél te verwachten zijn tussen de groep 1 met gesynchroniseerde stimuli en groep 3 met minder synchroniciteit tussen de aangeboden stimuli (grotere vertraging).  
Wel bleek er een verschil tussen de manier van aanbieden op lange termijn.

Placebo-effect

Het geloof in een behandeling, product of speciale therapie kunnen bijdragen aan de werking ervan. De suggestie van de behandelend arts, therapeut, coach over de werkzaamheid kan eveneens voor een positief effect zorgen. Dit soort verschijnselen vallen onder het placebo-effect. Het is dan niet het middel of de therapie die werkt maar het geloof erin of de verwachting.

Patiënten dubbelblind toegewezen aan groepen

In het besproken onderzoek zijn de drie manieren van aanbieden dubbelblind uitgevoerd. Dat wil zeggen dat noch de proefpersonen noch de onderzoekers wisten welke manier van aanbieden werd gebruikt. Daarmee is het eventuele placebo-effect tussen de groepen voorkomen. Echter het placebo-effect kan zich nog steeds voordoen binnen de gehele groep. Immers alle tinnituspatiënten hebben het Lenire tinntus toestel meegekregen en werden tijdens de behandeling allen bovendrempelig gestimuleerd met elektrische pulsjes én geluid.

Volgens onderzoekers is placebo effect uit te sluiten

Volgens de onderzoekers is het positieve effect dat gevonden is 12 maanden na beëindiging van de behandeling niet te verwachten als het placebo-effect een rol speelt. De onderzoekers halen daarvoor een eerder onderzoek aan. Daarbij was de verbetering van de tinnitussymptomen weer verdwenen drie weken na beëindiging van het onderzoek. Ook daar geloofden de deelnemers dat de behandeling een legitieme behandeling was voor hun tinnitusklachten. Volgens de onderzoekers toont dit aan dat alleen het informeren van deelnemers dat ze een effectieve bimodale behandeling krijgen niet tot het gevonden lange termijneffect kan leiden. Of dit het placebo-effect volledig uitsluit is de vraag. In het onderzoek is geen controlegroep meegenomen: een groep met een zelfde selectie aan tinnituspatiënten, maar die geen behandeling krijgen of eveneens een geavanceerd apparaat meekrijgen met een andere werking.

Aanraden aan anderen

De vraag aan gebruikers van een product of zij dit aanraden aan anderen zegt veel over de tevredenheid ermee. Van de deelnemers aan het onderzoek naar het Lenire tinnitus toestel van Neuromod raadt 78% de behandeling met het toestel aan anderen aan. Een groot deel van de deelnemers blijkt enthousiast over het behaalde resultaat.

Vervolgonderzoek

Neuromod zal naar alle waarschijnlijk nadere klinische onderzoeken doen naar verschillende stimulatie intervallen binnen het Lenire toestel en of wijzigingen van de intervallen na 6 weken tot extra positieve effecten kan leiden.

Update: Inmiddels heeft een nieuw onderzoek naar het Lenire apparaat plaatsgevonden. Ook de Universiteit van Michigan heeft onderzoek gedaan naar bimodale stimulatie bij tinnitus met een andere methode. Lees over de resultaten en kritische kanttekeningen op het onderzoek onderstaand artikel.

Bron: Conlon B, Langguth B, Hamilton C, et al. Bimodal neuromodulation combining sound and tongue stimulation reduces tinnitus symptoms in a large randomized clinical study. Science Translational Medicine. 2020;12(564):eabb2830.

Foto’s met toestemming van Neuromod
Website: Neuromod
Website behandeling met Lenire tinnitus toestel