Caroline van Daelen loopt al aardig wat jaren mee in de wereld van logopedie en audiologie. Als logopediste heeft ze inmiddels 18 jaar een eigen praktijk in Gouda. Daarvoor heeft ze als audiologieassistent bij verschillende audiologische centra gewerkt en bij een informatie-advies centrum. Ook stond ze aan de wieg van een project waarbij ouderen voorlichting krijgen over gehoor en gehoorproblemen en verpleegkundigen en verzorgenden les kregen in het omgaan met slechthorende bewoners en hun hoortoestellen. In 2019 heeft ze samen met Paula Hettinga de website spraakafzienoefenen.nl in de lucht gebracht. Bezoekers kunnen daar deelnemen aan een digitaal oefenprogramma om zelfstandig te leren spraakafzien. Sinds 2020 werkt ze ook als coach voor slechthorenden.
Wat maakt dat je je ook bent gaan richten op coaching van slechthorenden?
De reden dat ik als coach aan de slag ben gegaan met slechthorende en plotsdove volwassenen en hun gesprekspartners, komt voort uit de vraag die ik vaak kreeg tijdens de hoortraining en de training spraakafzien. Zowel de personen met een gehoorverlies als hun gesprekspartners vroegen mij of ik hen ook kon ondersteunen in het vinden van een zo optimaal mogelijke oplossing voor hun communicatieproblemen op het werk, maar vooral in de privé-situaties, zoals binnen de relatie, het gezin en de familie. Deze vorm van begeleiding behoort niet tot de reguliere logopedische zorg voor slechthorende en plotsdove volwassenen. Om deze vorm van begeleiding wel te kunnen bieden, ben ik gestart met de coachpraktijk ‘Gehoord Worden’.
“Hierdoor verminderen bestaande problemen zoals bijvoorbeeld irritaties en zijn ernstigere problemen zoals vereenzaming of isolement en depressie te voorkomen.”
Voor wie zijn de coachingstrajecten bedoeld?
De coachtrajecten zijn bedoeld voor slechthorenden en plotsdoven en hun gesprekspartners in de ruimste zin van het woord. Te denken aan partner, kinderen, familie en vrienden, maar ook collega’s en de werkgever, leerkrachten, mensen op de sportclub en dergelijke. Mensen die kiezen voor een coachtraject leren meer over hun gehoorverlies, wat dit allemaal voor gevolgen heeft en wat zij nodig hebben om zo optimaal mogelijk te kunnen functioneren en weer communicatief te kunnen participeren. Ze maken kennis met communicatiestrategieën en komen daarbij ook meer te weten over hulpmiddelen. Daarnaast leren ze welke informatie en ook hoe ze dit het beste kunnen delen met hun naasten, zodat ook zij weten wát hun gesprekspartner met een gehoorverlies nodig heeft en waaróm zij of hij dit nodig heeft.
Weer anderen kiezen ervoor om een traject te volgen samen met de gesprekspartners die voor hen belangrijk zijn. Dat kan hun partner zijn, maar ook het gezin, hun familieleden, collega’s en of werkgever. Aan hen geef ik dan uitleg over het gehoorverlies en de daaruit voortvloeiende beperkingen zodat beide partijen hiervan op de hoogte zijn. Er wordt dus gesproken over elkaars problemen ten gevolge van het gehoorverlies. Slechthorend ben je namelijk niet alleen, maar samen. Tijdens het coachtraject zoeken we dan ook samen naar oplossingen die ervoor zorgen dat de communicatie (weer) mogelijk is. Dat doen we op een manier waar eenieder zich in kan vinden.
Als gesprekspartners met elkaar bespreken wat het gehoorverlies van één van beiden voor hen betekent, verandert er snel iets in wederzijds begrip en erkenning. Dat is althans mijn ervaring. Hierdoor verminderen bestaande problemen zoals bijvoorbeeld irritaties en zijn ernstigere problemen zoals vereenzaming of isolement en depressie te voorkomen.
Wanneer ik de partner van een slechthorende of plotsdove coach dan zie ik dat zij graag handvatten willen hoe om te gaan met het gehoorverlies van de ander. Ze willen leren wat zij zelf kunnen doen om communicatie weer zo optimaal mogelijk te maken.
Hoe ziet zo’n coachtraject eruit?
Tijdens een gratis kennismakingsgesprek van een halfuur, bespreek ik welke problemen er worden ervaren ten gevolge van het gehoorverlies en waar een oplossing voor gezocht wordt. Samen met de cliënt – en eventuele partner of anderen – bespreek ik daarna de mogelijkheden om de problemen zo optimaal mogelijk op te lossen. Spreekt dit aan dan maak ik een plan en bied ik een offerte aan voor een passend coachtraject. Zodra ze hiermee akkoord gaan, gaan we samen aan de slag.
De inhoud van een coachtraject is natuurlijk zeer persoonlijk. Wat ik erg belangrijk vind, is dat zowel de persoon met een gehoorverlies als de gesprekspartner -of gesprekpartners- het gehoorverlies en de gevolgen daarvan voor beide partijen kent en begrijpt. Dus dat ze na een coachtraject van elkaar weten waar ze tegen aanlopen, begrip hebben voor elkaars problemen en weten hoe ze deze samen zo optimaal mogelijk kunnen oplossen.
De oplossing ligt overigens vaak in het toepassen van communicatiestrategieën. Soms zijn het heel eenvoudige tips en aanpassingen in het dagelijks leven -bijvoorbeeld het ruilen van plaats aan de tafel- al voldoende om een gesprek te vergemakkelijken en dagelijkse irritaties de wereld uit te helpen. Soms zijn er aanpassingen nodig die wat meer tijd en energie vragen van een van beiden of juist van beide partijen om ervoor te zorgen dat de problemen zo goed als mogelijk worden opgelost en zo een leven met een gehoorverlies voor iedereen uiteindelijk weer vanzelfsprekend is.
Wat ik aanbied is dan ook een traject op maat. Dat maatwerk is wat mijn werk zo boeiend maakt, geen enkel traject is hetzelfde terwijl het altijd draait om de aanwezigheid van een gehoorverlies.
Ik zie op je website dat je ook uitleg biedt aan slechthorenden over de betekenis van een audiogram. Is dat voor de hoortoesteldragers onder hen al niet bekend?
Dat zou je inderdaad verwachten. Daar ging ik ook altijd vanuit, totdat ik telkens weer mensen in mijn praktijk kreeg die soms al tientallen jaren een gehoorverlies hadden -of zelfs slechthorend geboren zijn- die hun eigen audiogram niet begrijpen. Uit gesprekken bleek dat het uitleggen van een audiogram nooit was gebeurd en zij er zelf ook niet naar hadden gevraagd. Ook komt het voor dat het wel is uitgelegd, maar dat ze de betekenis ervan niet hebben begrepen, of dat ze het natuurlijk al lang weer vergeten zijn. Als de omgeving aan ze vraagt wat hoor je dan niet of waarom versta je dit niet, dan weten ze hier geen antwoord op te geven.
Ik leg de betekenis van het audiogram altijd uit tijdens mijn logopedische begeleiding, vaak in bijzijn van partners en vertaal het naar problemen in het dagelijks leven. Ik geef de uitleg op papier mee, zodat ze het nog eens na kunnen lezen. Laatst heb ik voor een mevrouw een filmpje gemaakt met uitleg over het audiogram en wat dit betekent voor haar in het dagelijks leven. Dit wilde ze aan haar gezin en familie laten zien omdat die weinig begrip hebben voor haar als slechthorende en zij het zelf niet kan uitleggen waarom ze iets niet hoort of verstaat.
Vaak resulteert het begrijpen van het audiogram in een ‘oh-effect’, alsof het kwartje valt en problemen eindelijk verklaarbaar zijn. Ik probeer het effect van het gehoorverlies ook zoveel mogelijk na te bootsen door de goedhorende partner te laten horen en verstaan met een vergelijkbaar verlies. Dat kan door delen van de spraak weg te filteren, of hun gehoor te dempen door herriestoppers of het dragen van een koptelefoon. Dat werkt altijd heel verhelderend en zorgt voor meer begrip voor de problemen waar een slechthorende dagelijks tegen aan loopt, al is het natuurlijk nooit hetzelfde want helemaal nabootsen wat en hoe de slechthorende verstaat kan helaas niet.
“Zorg dat jij je gehoorverlies kent en begrijpt en weet wat jij nodig hebt om weer goed te kunnen functioneren. Maak je gehoorverlies bespreekbaar! Een gehoorverlies heb je namelijk niet alleen, maar samen.”
Wat maakt dat je vindt dat slechthorenden voor coaching juist bij jou aan moeten kloppen?
Ze móeten natuurlijk niet bij mij aankloppen, ze mógen bij mij aankloppen. Veelal kennen de mensen mij al vanuit een logopedische behandeling, zoals het leren van spraakafzien of de hoortraining die ik geef na een CI-operatie. Ze vragen mij dan of ik hen ook in hun privé-situaties en/of op het werk wil begeleiden.
Regelmatig hoor ik van nieuwe cliënten die mij benaderen voor coaching dat de reden waarom ze bij mij aankloppen is, dat mijn persoon, mijn jarenlange ervaring met de doelgroep en mijn werkwijze hen aanspreekt. Veel partners noemen als reden het feit dat ik op mijn website ook duidelijk aandacht heb voor hun problemen, omdat ik benadruk dat je niet alleen slechthorend bent, maar samen. Dat geeft hun het vertrouwen op de juiste plaats te zijn. De positieve reviews helpen natuurlijk ook.
Weer anderen kloppen bij mij aan op advies van een audicien, of een Audiologisch Centrum omdat zij de cliënt weliswaar graag zouden willen coachen in hun privé- en of werksituaties, maar dat dit niet in hun takenpakket zit of dat er op dat moment geen tijd voor is. Ook kloppen mensen bij mij aan omdat de wachtlijsten bij organisaties die zich met begeleiding van mensen met een auditieve beperking bezighouden, vaak lang zijn.
Wat is de belangrijkste boodschap die je aan slechthorenden zou willen meegeven?
Zorg dat jij je gehoorverlies kent en begrijpt en weet wat jij nodig hebt om weer goed te kunnen functioneren. Maak je gehoorverlies bespreekbaar! Een gehoorverlies heb je namelijk niet alleen, maar samen. Het heeft een grote impact op jouw leven, maar vaak ook op dat van mensen uit je directe omgeving. Luister naar elkaars problemen. Dit zorgt voor wederzijds begrip en erkenning. Ga samen op zoek naar oplossingen waarin beide partijen zich kunnen vinden. Samen kun je ervoor zorgen dat bestaande problemen verminderen en nieuwe worden voorkomen. Én dat jij er weer bij gaat horen! Kom je er samen niet uit, vraag dan om hulp.
Kijk voor meer informatie op de website ‘Gehoordworden’ van Caroline van Daelen
