(h)OREN(dol)?! is een nieuw vragen en antwoorden boek over tinnitus. De auteur professor dr. Annick Gilles geeft in het boek op alle mogelijke vragen rondom tinnitus antwoord. Door de gedegen en wetenschappelijk goed onderbouwde antwoorden zal het bij de lezers veel van de angsten en zorgen weg kunnen nemen. Indirect draagt het zo bij om de last van tinnitus te verlagen. In het boek maakt Gilles ook duidelijk wat wel en niet werkt bij tinnitus en welke behandelingen er mogelijk zijn. Ondanks dat het nadrukkelijk niet geschreven is als zelfhulpboek komt Gilles wel met tal van adviezen en her en der is er ook een oefening te vinden. Op verschillende plekken in het boek vertellen vier tinnituspatiënten hun verhaal over hun persoonlijke ervaringen. Zij vertellen hoe ze tinnitus te boven zijn gekomen en weer positief in het leven weten te staan.
Veel vragen bij tinnituspatiënten
Mensen die tinnitus krijgen, maken zich vaak zorgen en sommige raken angstig door het geluid dat zij waarnemen. Soms denken ze dat er iets ernstigs aan de hand is. Niet altijd is de geruststelling van hun huisarts, audioloog of KNO-arts voldoende. Ook kunnen ze met tal van vragen blijven zitten of komen er nieuwe vragen naar voren zoals:
“Hoe is het toch ontstaan?”, “Wat is de precieze oorzaak?”, “Is er tóch niks ernstigs aan de hand?”, “Hoe kan het dat de tinnitusgeluiden soms harder, soms zachter zijn of dat ze veranderen van klank?”, “Gaat dit ooit nog over?”, “Zal ik ooit nog een normaal leven kunnen leiden?”, “Welke behandeling is voor mij het beste?”, ”Ik heb gelezen dat er een neuromodulatie behandeling is, is dat niks voor mij?”, “Kan hypnose of acupunctuur helpen?” en
“Een kennis van mij heeft Ginkgo biloba genomen en daar leek het minder van te worden, helpt dat echt?”. “Kunnen ze mijn gehoorzenuw niet gewoon doorsnijden?”, “Mag ik sporten of wordt de tinnitus daar erger door?”, “Is koffie wel goed voor mijn tinnitus?”, “Kunnen mijn nekklachten tinnitus veroorzaken?”. “Is een dieet volgen nuttig?”, ”Is het goed om altijd gehoorbeschermers te dragen?”, “Kan yoga of mindfulness helpen?”, “Is mijn tinnitus op te meten?” of “Kan stress tinnitus veroorzaken?”
Antwoorden in boek (h)OREN(dol)?!
Op zo goed als alle mogelijke vragen rondom tinnitus geeft professor dr. Annick Gilles in haar boek hORENdol?! antwoord. Voor patiënten met tinnitus is het fijn op al dit soort vragen op één plek antwoorden te kunnen vinden. Het blijven zitten met vragen en niet de weg weten naar de juiste begeleiding, zal namelijk tot onzekerheid, nog meer zorgen en ook angsten kunnen leiden.
Inhoud boek hORENdol?!
In het ruim 180 pagina tellende boek (h)OREN(dol)?! gaat de auteur op tal van onderwerpen in.
Hoofdstuk 1 gaat in op onder meer wat tinnitus is, wat er wel en niet onder valt, of het gevaarlijk is, of tinnitus meetbaar is en of iemand anders de tinnitus ook kan horen.
Hoofdstuk 2 gaat in op de verschillende oorzaken. Daarin maakt Gilles onder meer duidelijk dat in ruim 80% van de gevallen gehoorvermindering aan de basis ligt van tinnitus en dat de oorzaak niet altijd is te achterhalen. Ook gaat zij in op lawaaiblootstelling als oorzaak van tinnitus, welke aandoeningen, medicijnen en lichamelijke en psychische problemen een relatie hebben met tinnitus. Daarnaast werpt ze een blik op verband met zelfmoord en of tinnitus erfelijk kan zijn.
Hoofdstuk 3 gaat over de effecten van tinnitus. Denk daarbij aan de effecten op het verstaan, op de concentratie, op verdere gehoorschade, gevoeligheid voor geluiden, en de angst voor geluid. Ook komen vragen aan de orde over toename (en verandering) van de tinnitusgeluiden en of omgevingsgeluiden tinnitus uiteindelijk ook kunnen versterken.
Hoofdstuk 4 gaat over de Do’s en Don’ts. De dit hoofdstuk passeren veel onderwerpen de revue: gehoorschade, beschermen van het gehoor, vliegen met tinnitus (inclusief opstijgen en landen), sporten, gehoorbeschermers (waarbij ook de voor- en nadelen van verschillende soorten wordt belicht) en luisteren naar muziek via oortjes en hoofdtelefoons. Ook komen in dit hoofdstuk de effecten van (stimulerende) middelen zoals cafeïne en alcohol langs en wordt ingegaan op de do’s en don‘ts bij slapen. Gilles geeft daarbij ook tal van nuttige tips.
In hoofdstuk 4 gaat Gilles ook in op het risico van gehoorschade en wanneer er mogelijk gehoorschade kan optreden. Gilles waarschuwt ook voor het te veel afschermen van het gehoor met gehoorbeschermers. In het hoofdstuk presenteert de auteur ook een tabel met blootstellingsduur bij verschillende geluidsniveaus die risicovol zijn. Dat is het enige onderwerp waar vraagtekens bij zijn te zetten. Ondanks dat Gilles op veel plekken met verwijzingen komt naar wetenschappelijke literatuur, ontbreekt die hier. Uit de tabel zou moeten blijken dat bij 83 dB na 4 uur blootstelling het reeds al onveilig zou zijn voor ons gehoor (en bij 101 dB zelfs na 3 minuten). Waar dit op gebaseerd is, wordt helaas niet duidelijk.
Werknemers die te maken hebben met lawaai op het werk moeten bij een geluidsniveau van 83 dB daar dag in dag uit, week in week uit en gedurende lange tijd aan blootgesteld worden om meetbare gehoorschade op te lopen. De lezer zou hierdoor de indruk krijgen dat er wel heel erg snel permanente gehoorschade ontstaat. Natuurlijk is het goed voorzichtig te zijn met ons gehoor, maar het risico bestaat dat de lezer hierdoor juist (onnodig) angstig raakt voor geluid en muziek.
In hoofdstuk 5 komen de verschillende tinnitusbehandelingen aan bod. In het hoofdstuk maakt Gilles duidelijk dat dé meest effectieve behandeling niet bestaat, maar dat er gekeken moeten wat het beste is voor iedere individuele patiënt. Immers bij eenieder is de onderliggende oorzaak en ook de invloed van tinnitus op het dagelijks leven weer net even anders. Ook komen in het hoofdstuk de onderwerpen medicatie bij tinnitus, de inzet van (kaak-) fysiotherapie, hoortoestellen, maskeerders, een druktank (hyperbare zuurstof therapie), gehoorimplantaten en akoestische therapie aan de orde.
Gilles blijkt niet negatief te staan tegenover in de inzet van maskeergeluiden en maskeerders. Veel tinnitusbehandelaars in Nederland (maar zeker niet alle) zijn juist terughoudend bij de inzet daarvan. Zij gaan er van uit dat maskering en maskeerders juist het habituatieproces (gewenning) in de weg zullen staan.
Als laatste komen er in het hoofdstuk tal van alternatieve, controversiële en experimentele behandelingen aan de orde.
Tinnitus Retraining Therapie (TRT) en Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
Bij de uitgebreidere psychologische tinnitusbehandelingen noemt Gilles in hoofdstuk 5 van hORENdol?! zowel de Tinnitus Retraining Therapie (TRT) als de Cognitieve Gedragstherapie (CGT) als wetenschappelijk onderbouwde therapieën. In de Nederlandse tinnitus richtlijn opgesteld in 2016 wordt TRT alleen geadviseerd bij een bepaalde ernst van tinnitusklachten en wanneer de patiënt de wens voor behandeling met TRT expliciet uit. Dit omdat er volgens op opstellers van de richtlijn onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor de therapie zou zijn.
In Nederland worden overigens onderdelen van de TRT gebruikt voor psycho-educatie. In de pure vorm is TRT in Nederland niet of nauwelijks terug te vinden. De standaard toegepaste therapie in Nederland is de Cognitieve Gedragstherapie. Deze therapievorm wordt vandaag de dag ook in de Europese richtlijn sterk aangeraden.
Een systematische review door Grewal en anderen gepubliceerd in 2014 in het ‘Journal of Laryngology and Otology’ geeft aan dat zowel cognitieve gedragstherapie als TRT beiden effectief zijn bij de behandeling van tinnitus. Geen van beide therapieën is volgens de onderzoekers superieur aan de ander. Of er voldoende gewicht aan de studie kan worden toegekend om bij een toekomstige herziening van de Nederlandse tinnitus richtlijn ook TRT als wetenschappelijke onderbouwd aan te merken zal moeten blijken. De richtlijn stamt inmiddels uit 2016. Herziening ervan waarbij ook meer recentere onderzoeken betrokken worden kan nuttig zijn.
Conclusie boek over tinnitus (h)OREN(dol)?!
Professor dr. Annick Gilles geeft met haar boek (h)OREN(dol)?! op zeer veel vragen rondom tinnitus goed onderbouwde antwoorden met verwijzingen naar wetenschappelijke literatuur. Daarmee reikt ze tinnituspatiënten een zee aan kennis aan die helpend is. Kennis over tinnitus, het ontstaan ervan en over de in standhoudende factoren dragen bij om de tinnitus beter beheersbaar te krijgen. Daarnaast maakt het boek duidelijk wat kan helpen bij tinnitus en wat niet en welke werkende therapieën er zijn. Het boek is ook nuttig om als naslagwerk op de boekenplank te hebben staan tijdens het volgen van tinnitustherapie.
Zoals de auteur zelf in de inleiding nadrukkelijk duidelijk maakt, kan het boek de begeleiding of tinnitustherapie niet vervangen. Wel biedt het houvast en ondersteuning in een begeleidingstraject. Het boek is een goede aanvulling op eerder uitgekomen zelfhulpboeken. Het boek is een aanrader voor zowel patiënten als professionals in de hoorzorg die hun kennis over tinnitus willen vergroten. De verhalen van de vier patiënten over hun persoonlijke ervaringen met tinnitus, zullen andere patiënten houvast geven dat er met tinnitus te leven is en dat je ook met tinnitus weer positief in het leven kan staan.
Is het boek (h)OREN(dol)?! ook geschikt voor lezers uit Nederland?
Ander woordgebruik
De grammatica van het Vlaams en Nederlands is vrijwel identiek. Toch betekenen niet alle Nederlandstalige woorden hetzelfde of worden in beide taalgebieden (even vaak) gebruikt.
Waar in het Vlaams gezegd wordt: ‘de vraag stelt zich’, wordt in het Nederlands ‘de vraag rijst’ gebruikt. Voor het woord ‘bekommernissen’ is het woord ‘zorgen’ in het Nederlands gebruikelijker. Andere voorbeelden: ‘verstaanbaar’ versus ‘begrijpelijk’, ‘instant’ versus ‘direct’, ‘in conclusie’ versus concluderend’, ‘panikeren’ versus ‘in paniek raken’, ‘nefast’ versus ‘schadelijk’, ‘het is geadviseerd’ versus ‘het is aan te raden’.
Geen belemmering bij het lezen
Al is het woordgebruik in het boek hORENdol?! zo nu en dan net wat anders, toch vormt dit geen belemmering om het boek te lezen. Ook al wordt er zo nu en dan een voor Nederlanders onbekend woord gebruikt, uit de context wordt dan al snel duidelijk dat met bijvoorbeeld een ‘kinesist’ een ‘fysiotherapeut’ wordt bedoeld en met een NK0-arts een KNO-arts.
Andere instanties
Natuurlijk zijn de instanties waar je voor tinnitusbehandeling terecht kan in België weer anders dan in Nederland. Ook de evenknie van de Belgische ‘zelfmoordlijn’ met telefoonnummer 1813 heeft in de lage landen een ander nummer. In Nederland hebben ze deze ‘zelfmoordpreventielijn’ genoemd om vooral niet de indruk te wekken dat er hulp bij zelfdoding wordt gegeven. Het telefoonnummer daarvoor in Nederland 113. Dit nummer is in Nederland ook gratis te bellen (0800-0113). Want ook daar geven Nederlanders het liefst natuurlijk geen geld aan uit.
Over de auteur van het boek (h)OREN(dol)?! Annick Gilles
Professor dr. Annick Gilles studeerde Audiologische Wetenschappen aan de Universiteit Gent. Ze was indertijd verbaasd hoeveel mensen last van tinnitus hebben en hoe sommigen hier echt onder kunnen lijden. In 2011 startte ze een onderzoek naar de effecten van lawaaischade en naar het optreden van tinnitus bij jongeren na luide muziekblootstelling. Hierop promoveerde ze in 2014 en bleef zich daarna met passie verder specialiseren in tinnitus.
Sinds 2018 is ze verbonden als professor aan de Universiteit Antwerpen en ook aan de Hogeschool Gent. Hier geeft ze onderwijs op het gebied van gehoor en audiologie. Daarnaast is ze hoofd van de audiologische afdeling Neus-Keel-Oor en Hoofd-Halsheelkunde van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA). Ook heeft ze TINTRA opgericht. (Tinnitus Treatment & Research Center Antwerpen). TINTRA is een internationaal vooraanstaand expertise- en onderzoekscentrum rondom tinnitus. Samen met een multidisciplinair team staat ze met TINTRA in voor de diagnose, begeleiding en behandeling van jaarlijks van zo’n 2500 tinnituspatiënten.
Deze recensie gaat over het boek:
(h)OREN(dol)?! – Alle antwoorden op je vragen over tinnitus
Non-fictie boek voor tinnituspatiënten en hulpverleners
Auteur: Annick Gilles
Illustraties: Kaat Van den Brande
Uitgeverij: Garant Uitgevers nv
188 pagina’s
ISBN 9789044138719
Klik hier om het boek bij de uitgever te bestellen. Over enkele weken zal het boek ook in Nederland verkrijgbaar zijn en online bij Bol.com te bestellen zijn.
