Ouderen met een hoger risico op dementie kunnen hun cognitieve achteruitgang met bijna 50% verminderen door hoortoestellen te dragen. Dat laat nieuw onderzoek zien waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in de Lancet. De resultaten zijn ook gepresenteerd tijdens het internationale Alzheimercongres dat afgelopen week in Amsterdam plaatsvond. Of de gevonden positieve effecten ook standhouden op lange termijn moet nieuw onderzoek laten zien.
Slechthorendheid vaak lange tijd onbehandeld
Slechthorendheid komt veel voor en blijft vaak lange tijd onbehandeld. Niet alleen komt onder-behandeling voor in landen met een laag en middeninkomen, ook is dat te zien in welvarende landen met een hoog inkomen. Daar stellen mensen de aanschaf soms vele jaren uit. Leeftijd gerelateerde slechthorendheid, ook wel aangeduid met ‘ouderdomsslechthorendheid’, verdubbelt het risico op dementie zo blijkt uit een rapport uit 2020 gepubliceerd in de Lancet. Daarmee is slechthorendheid verantwoordelijk voor 8% van de gevallen van dementie.
Professor Frank Lin Johns: “Het kwam als een verrassing in positieve zin, dat gehoorinterventie zo’n groot effect had op het verminderen van de cognitieve achteruitgang.”
Nieuw onderzoek naar effect van hoortoestellen op dementie
Aan het nieuwe onderzoek waarvan de resultaten zijn gepubliceerd op de website van de Lancet deden 977 ouderen mee met een leeftijd tussen de 70 en 84 jaar. De deelnemers hadden nog geen hoortoestel en ook waren hun cognitieve vermogens in orde. Een deel van de deelnemers was gezond, een ander deel behoorde tot de risicogroep voor dementie. Zo hadden deelnemers uit die groep bijvoorbeeld vaker diabetes en een hoge bloeddruk, waren vaker alleenwonend of hadden een lager opleidingsniveau en inkomen.
Alle deelnemers aan het onderzoek werden willekeurig verdeeld over twee groepen: een groep die hoortoestellen kreeg en een groep die alleen gezondheidsadviezen kreeg (en dus geen hoortoestel).
Cognitieve achteruitgang minder door dragen hoortoestel
Wanneer de onderzoekers naar de hele onderzoeksgroep keken (dus zowel naar de groep die hoortoestellen droeg als naar de groep die gezondheidsadviezen kreeg), vonden ze geen effect van de hoortoestellen op de cognitieve vermogens. Maar in de groep met een verhoogd risico zagen de onderzoekers na drie jaar wél een significant effect. Binnen de hoog-risicogroep vonden de onderzoekers een vermindering van maar liefst 48% in de cognitieve achteruitgang bij mensen die een hoortoestel droegen. Dit in vergelijk met mensen die alleen gezondheidsadviezen kregen. Binnen de gezonde groep was er geen effect te vinden van een hoortoestel op de cognitieve vermogens.
Professor Frank Lin Johns van het Johns Hopkins Cochlear Center for Hearing and Public Health in Baltimore, zegt tegenover de Washington Post over het onderzoek: “Het kwam als een verrassing in positieve zin, dat gehoorinterventie zo’n groot effect had op het verminderen van de cognitieve achteruitgang,” De hoofdauteur van het artikel in de Lancet vervolgt: “Het benadrukt echt het feit dat horen zeer belangrijk is. En in veel gevallen realiseren mensen zich niet of ze gehoorverlies hebben, dus het is zeker een eerste goede stap om uw gehoor te laten controleren als u niet weet wat uw gehoorvermogen is.”
Eerder onderzoek
Een eerder grootschalig onderzoek wees eveneens in de richting dat het dragen van hoortoestellen het risico op dementie bij slechthorendheid kan verlagen. Op de website van The Lancet Public Health verscheen in april van dit jaar daar een artikel over. De auteurs pleitten er toen al voor om bijtijds hoortoestellen te gaan dragen. Op grond van dit onderzoek was nog niet te concluderen dat het dragen van hoortoestellen dementie daadwerkelijk kan terugdringen. Met het nieuwe onderzoek is daar weer meer bewijs voor gekomen. Toekomstig onderzoek moet nog wel bevestigen dat hoortoestellen het risico op dementie ook op lange termijn bij de risicogroep verminderen.
Mogelijke verklaringen teruglopen cognitieve vermogens bij slechthorendheid
Voor het teruglopen van de cognitieve vermogens bij slechthorendheid worden meerdere mogelijke verklaringen gegeven. Er zijn er drie te geven: de extra luisterinspanning en stress die slechthorendheid met zicht meeneemt, de veranderingen in de hersenen en het terugtrekken uit sociale leven door slechthorendheid.
Extra luisterinspanning en stress
Bij slechthorendheid kost het verstaan extra mentale inspanning, Immers de gesproken informatie komt onvolledig binnen. De slechthorende moet daar toch een coherent geheel van zien te maken. Dat kost extra hersenactiviteit. Die extra activiteit lijkt wellicht positief, maar is het niet. De hersenen zijn weliswaar actiever, maar zowel de extra mentale inspanning als de onzekerheid of alles wel goed verstaan is, zorgt voor luisterstress. Doordat horen en verstaan zo inspannend is, kunnen slechthorenden geneigd zijn af te haken tijdens een gesprek. De extra mentale energie die nodig is om een gesprek te volgen, zorgt er ook voor dat slechthorenden informatie minder goed verwerken en ook kunnen opslaan in het geheugen.
Veranderingen in de hersenen
Een andere verklaring voor het teruglopen van de cognitieve vermogens zoeken wetenschappers in de verandering in de hersenen. Onderzoek laat zien dat delen van de hersenen bij slechthorenden krimpen doordat ze geen auditieve input meer krijgen vanuit het gehoor. Dat is bijvoorbeeld te zien in de temporale kwab die op zijn beurt weer in verbinding staat met andere hersengebieden en zo op het functioneren. In twee studies is een relatie gevonden tussen gehoorverlies en de afname van de grijze stof in de hersenen. Deze grijze stof in de hersenen is verantwoordelijk voor de informatieverwerking. Een ander onderzoek vond juist een verband tussen gehoorverlies en de witte stof in de hersenen. Deze witte stof is verantwoordelijk voor de onderlinge communicatie tussen de zenuwcellen.
Terugtrekken uit sociale leven
Een andere mogelijke verklaring is dat mensen met slechthorendheid zich terugtrekken uit het sociale leven. Dat kunnen slechthorenden doen omdat ze in geroezemoes nog maar moeilijk gesprekken kunnen volgen. Juist communiceren met elkaar wordt gezien als een van de beste trainingen voor onze hersenen en ons geheugen.
De verslechterde hoorfunctie, de teruglopende communicatie en de samengaande stress, (zowel door sociale isolatie als luisterstress), kunnen uiteindelijk een negatief effect hebben op de werking van ons geheugen en andere cognitieve processen. Dit is een mogelijke reden voor de aftakeling van hersenfuncties en hersenstructuren, waardoor de ‘hersenfitheid’ wordt aangetast.
Hoortoestellen hebben de potentie een belangrijke bijdrage te leveren om de cognitieve vermogens op peil te houden. Voor de risicogroep op dementie is dit nu voor de korte termijn aangetoond.
Bron:
Frank R Lin, James R Pike, Marilyn S Albert, e.a.; Hearing intervention versus health education control to reduce cognitive decline in older adults with hearing loss in the USA (ACHIEVE): a multicentre, randomised controlled trial, The Lancet, 2023, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(23)01406-X
Lees ook:
