Fabrikant van de Varibel Hoorbril failliet

Op 4 april is Varibel Innovations de maker van de Varibel Hoorbril door de rechtbank in Gelderland failliet verklaard. De Varibel hoorbril is een bril met in iedere brillenpoot vier minuscule microfoons, waarmee sterk ingezoomd wordt op de spreker. Aan de brillenpoot zit een hoortoestel die het geluid van de microfoons doorgeeft richting het oor. De Varibel hoorbril leek voor een deel van de ernstig slechthorenden een uitkomst te zijn. De complexiteit van het product (bril en hoortoestel), hoge ontwikkelingskosten, kinderziektes, windruisproblemen, de zeer snelle toename van de technologische vooruitgang in reguliere hoortoestellen en ook een verkeerde benadering van de markt bij aanvang, hebben er mogelijk toe geleid dat het product niet het succes is geworden dat door de fabrikant en investeerders ervan werd verwacht.

Introductie Varibel hoorbril in 2006

Het indertijd in Meppel gevestigde bedrijf Varibel dat onder leiding van oprichter Marc Sipkema stond, heeft de hoorbril in 2006 in Nederland geïntroduceerd. De Varibel hoorbril, die oorspronkelijk ontwikkeld is aan de TU Delft, kon door de microfoonarray aan beide zijden zich sterk naar voren richten (zoomen) en was daarmee in staat een directionaliteit van maar liefst 8 dB te behalen. Hiermee is in geroezemoes een spreker recht tegenover de slechthorende zeer goed te verstaan; ook in geroezemoes. Bij de introductie wist de Varibel hoorbril veel kranten te halen en ook het NOS journaal besteedde aandacht aan de noviteit.
Het was niet verstandig van de fabrikant om concurrerende hoortoestellen bij de introductie als ouderwets en groot weg te zetten, terwijl de techniek daarin juist flink voorop liep ten opzichte van de techniek in het hoortoestelgedeelte van Varibel hoorbril zelf en de hoortoestellen in verhouding ook veel kleiner waren. Daarmee werd natuurlijk ook geen goodwill gekweekt bij de toekomstige afnemers van de fabrikant.

Ontwikkelingskrediet

Reeds in de jaren negentig van de vorige eeuw bestond een eerste prototype van een directionele hoorbril. Audioloog en akoestisch adviseur Wim Soede promoveerde daar indertijd reeds op.
De verdere ontwikkeling van de Varibel hoorbril is begin deze eeuw mede mogelijk gemaakt door een ontwikkelingskrediet verstrekt door het ministerie van Economische zaken. De benodigde onderzoeken die zijn uitgevoerd aan de TU Delft voor de verdere ontwikkelingen van het reeds bestaande concept werden door de technologiestichting STW gefinancierd.

Exclusieve start bij Beter Horen

De Varibel hoorbril werd in eerste instantie exclusief via audiciensketen Beter Horen verkocht. Met het bedrijf werd een afspraak gemaakt om 3000 brillen af te nemen. Helaas bleek de bril in de praktijk minder makkelijk verkoopbaar dan verwacht. Voor de verkoop van de bril was zowel audiologische expertise nodig als kennis van de optiek, die logischer wijs niet direct beschikbaar was bij de audiciens van Beter Horen. Ook bleken er kwaliteitsissues een rol te spelen. De Varibel hoorbril bleek een aantal kinderziektes te hebben onder andere op het gebied van software, niet goed werkende magneetcontacten, roestende accu’s en brilveren die niet die de juiste maat hadden of niet goed buigbaar waren. Ook bleek windruis een flink probleem te vormen.
Bij hoortoestellen met directionele microfoons is bekend dat het aanzetten van het directionele systeem leidt tot een vergrote hinder van windruis. De moderne intelligente hoortoestellen hebben hiervoor speciale regelingen ingebouwd om windruis zo goed als mogelijk te onderdrukken om zo hinder ervan te voorkomen. Omdat bij de Varibel hoorbril zich aan iedere poot maar liefst vier microfoons bevinden, door de turbulenties om het hoofd elke microfoon bloot staat aan de wind én de toestellen bij introductie geen geavanceerde regeling hadden om deze te onderdrukken, was er in buitensituaties vaak veel hinderlijk windgeruis waarneembaar.
Doordat de met Beter Horen afgesproken aantallen bij lange na niet werden gehaald, daagde Varibel de audiciensketen voor de rechter, omdat het bedrijf vond dat Beter Horen onrechtmatig zou hebben gehandeld door moedwillige wanprestatie.

Varibel failliet ook na extra investeringen

Het exclusief aanbieden van een product bij één enkele partij, dat bij een startend bedrijf soms nodig is, brengt ook risico’s met zich mee: andere afnemers kunnen het product de rug toekeren. Als het product dan geen doorslaand succes is bij de verkozen partij, loopt een fabrikant flinke risico’s.
Ook de jaren na afloop van de exclusieve overeenkomst met Beter Horen wist de Varibel hoorbril niet het succes te worden dat de fabrikant en investeerders hadden verwacht. Ook extra kapitaalinjecties door nieuwe investeerders konden het bedrijf niet redden, waardoor Varibel uiteindelijk afgelopen week failliet is verklaard.

Achter de feiten aan

Bij de introductie was reeds duidelijk dat de bril niet voor iedereen de ideale hooroplossing zou zijn. Allereerst door de combinatie van bril en hoortoestel. Daarnaast zaten er ook nadelen aan directionele microfoons die niet automatisch in de zoom stand gaan en weer terug rondom. De focus kan daardoor op ongewilde momenten te sterk naar voren gericht zijn, waardoor andere geluiden rondom werden onderdrukt.
Tijdens de verdere ontwikkeling van de Varibel hoorbril stond de ontwikkeling bij de reguliere hoortoestellen natuurlijk ook niet stil. Deze werden geavanceerder, wisten door onderling audiologische informatie te delen een veel sterkere ‘zoom’ te realiseren én er kwamen hoortoestellen die het geluid draadloos naar het andere hoortoestel konden sturen. Door beide technieken zijn er in het afgelopen decennia ook in de reguliere hoortoestellen flinke stappen gezet om de verstaanbaarheid te verbeteren. Doordat de rekenkracht in de hoortoestellen steeds verder toeneemt, kunnen deze zich ook steeds beter automatisch aanpassen aan de omgeving: ze zoomen in als het nodig is en geven een breder (rondom) geluidsbeeld wanneer het lawaainiveau dat toelaat.
Op dit moment is er zelfs een fabrikant die het principe van directionaliteit helemaal achter zich gelaten heeft, om zo de slechthorende een optimale toegankelijkheid tot de geluiden rondom hem te geven. De complexe Varibel hoorbril, liep hierdoor ondertussen achter de feiten aan.

Doorstart Varibel onduidelijk

Het is nog onduidelijk of er een doorstart wordt gemaakt met het bedrijf Varibel of dat de Varibel hoorbril binnen afzienbare tijd een museumstuk gaat worden.