Hoe luid is mijn tinnitus?

Mensen die last hebben van tinnitus willen vaak weten hoe ‘hard’ hun tinnitus nu eigenlijk is. Hiermee hopen ze veelal een objectieve maat en bevestiging van de ernst van hun tinnitusklachten te krijgen. Het aantal decibels (dB’s) dat nodig is om de tinnitus te maskeren zegt echter weinig over de ervaren luidheid van de tinnitus. Ook is met zo’n getal de tinnitus van de ene cliënt niet te vergelijken met die van een ander.
Een luidheidstest die een subjectieve beoordeling van de luidheid van de tinnitus meet, zou meer uitsluitsel kunnen geven. Uit onderzoek blijkt echter dat de relatie van de ervaren luidheid van tinnitus en de impact die het heeft op het leven van de patiënt erg mager is.

Ervaren luidheid

De ervaren luidheid van tinnitus heeft te maken met het eventuele gehoorverlies en ook met wat er vervolgens zich in de hersenen afspeelt. Niet alleen als gevolg van de mate van slechthorendheid en de gevolgen van de eventuele overgevoeligheid voor geluid, maar ook door de (emotionele) reactie op de tinnitus en de samengaande gedachten die tot zorgen en wanhoop kunnen leiden.

Objectiveren met vragenlijst

Het gewaarworden van geluiden en dus ook tinnitus kan bij een ieder tot een andere waarneming en reactie leiden. Dat maakt tinnitus een zeer subjectieve aangelegenheid net zoals hinder veroorzaakt door omgevingsgeluiden dat is. De impact van tinnitusklachten is op dit moment het best te objectiveren door het afnemen van een daarvoor ontwikkelde vragenlijst. Achter in het boek ‘Eerste Hulp bij Oorsuizen‘ van Olav Wagenaar staat zo’n vragenlijst.

Tinnitus heeft veel gedaantes

Tinnitus kan zich in veel gedaantes voordoen. Bij de een doet het zich voor als een ruis, een suis of scherp gesis bij de ander klinkt het als gezoem, gebrom, maar vaak is het ook een specifieke toon. Soms wordt bij gehooronderzoek gemeten bij welke frequentie (hoogte van de toon) de tinnitus zich voordoet en met welk geluidsniveau in decibels een toon (of ruis) moet worden aangeboden om de tinnitus te maskeren. Maar wat kun je nu afleiden uit zo’n meting?

Decibels weinig zeggend

Voor een partner, collega, vriend of kennis, kan het horen van het soort geluid of de frequentie ervan nuttig zijn om zich beter in te leven in wat iemand de hele dag hoort in zijn of haar hoofd. Ook kan het voor de cliënt erkenning geven dat er een geluid bestaat dat overeenkomt met de tinnitus die ze waarnemen. Het aantal decibels dat nodig is om de tinnitus te maskeren is op zichzelf weinig zeggend. Immers het hoeft niks te zeggen over de subjectief ervaren luidheid van de tinnitus. De drempel om te maskeren is daarbij ook nog eens afhankelijk van het eventuele gehoorverlies dat aanwezig is.

Luidheidswaarneming

Een plaatje dat duidelijk maakt hoe het met de luidheidswaarneming zit van geluiden die van buitenaf komen kan meer helderheid geven over wat er gebeurt bij slechthorendheid. In de figuur hieronder staat de luidheidswaarneming van een toon met een frequentie van 4000 Hz (Hertz) door een normaal horend persoon en twee slechthorenden.

De oranje lijn is de lijn voor iemand met een normaal gehoor. Bij een geluidsniveau van 35 à 40 dB zal de aangeboden toon erg zacht klinken, bij 65 dB ‘normaal’ en bij 100 dB ‘erg hard’ en bij 110 dB ’te hard’. Slechthorende 1 (rood) en slechthorende 2 (blauw) hebben allebei een gelijke hoordrempel van 80 dB (dat is de plek daar waar de rode en blauwe lijnen de horizontale as raken). Echter voor slechthorende 1 klinkt 100 dB als normaal, terwijl dit voor slechthorende 2 als zacht klinkt. Bij slechthorende 1 klinkt 110 dB als ‘te hard’ terwijl bij slechthorende 2 dit als ‘normaal’ qua luidheid wordt waargenomen. Voor slechthorende 2 klinkt de toon pas bij 120 dB als ‘te hard’. Bij slechthorendheid ontstaat er dus een veranderde luidheidsopbouw die per persoon verschillend kan zijn.

Luidheidswaarneming bij slechthorende met tinnitus

Bij iemand die tinnitus waarneemt komt het geluid niet van buiten, maar hij of zij hoort dit geluid intern. In onderstaande figuur is dit weergegeven voor slechthorende 1 die zijn tinnitus als ‘hard’ bestempelt. Ongeacht met welke geluidsintensiteit er een geluid van buiten komt, is er een hard geluid voor hem van binnen aanwezig.

Tinnitus zorgt voor mindere verstaanbaarheid in rumoer

Uit onderzoek is bekend dat mensen met een normaal gehoor met tinnitus al meer moeite hebben met verstaan van spraak in lawaai dan mensen met een normaal gehoor zonder tinnitus.
Slechthorenden hebben over het algemeen meer moeite met verstaan in geroezemoes en lawaai. Het lijkt erop dat slechthorenden met tinnitus extra in het nadeel zijn bij het verstaan ten opzichte van slechthorenden zonder tinnitus. Onduidelijk is precies waardoor dit komt. Mogelijk komt dit doordat de aandacht voor de tinnitus en de onrust en stress die het met zich meebrengt ook capaciteit vergen van de hersenen. Deze capaciteit kan niet tegelijkertijd worden ingezet voor een goede concentratie op de spraak. Bij het verstaan van spraak in geroezemoes is die concentratie natuurlijk erg belangrijk, zeker voor slechthorenden.

Luidheidswaarneming bij slechthorenden met tinnitus én hyperacusis

Tinnitus kan ook nog eens samen met overgevoeligheid voor geluiden (hyperacusis en recruitment). Geluiden klinken dan al snel te hard. De luidheidswaarneming kan daardoor nog verder verstoord raken. Daar waar geluiden voor een normaalhorende bij 110 te hard klinken, klinken ze bij slechthorende (4) in onderstaande figuur met tinnitus (‘hard’) en door de hyperacusis al bij 95 dB té hard.  

“Ik heb een tinnitus van 60 dB!”

In de tinnitus zelfhulpgroep ‘Eerste Hulp bij Oorsuizen’ op Facebook komt het met regelmaat voor dat iemand bijvoorbeeld schrijft over zijn tinnitus: “Ik heb een tinnitus van 60 dB!”. Iemand waarbij de tinnitus gemaskeerd kan worden op 30 dB zal dan denken: “Hoe durf ik te klagen, hij heeft een veel ergere tinnitus”. Het mag inmiddels duidelijk zijn dat het aantal decibels niets zegt over de waargenomen luidheid van het tinnitus geluid. Ook zegt het niets over de impact van de tinnitus, zo zal blijken.

Tinnitus laat zich moeilijk objectiveren

Om een beter beeld te krijgen van de klachten die de tinnitus te weeg kan brengen, zou te verwachten zijn dat een luidheidsschaling van de tinnitus een stevig verband laat zien met de impact van de tinnitus en de beperkingen die het oplevert. Het onderzoek dat daarnaar is gedaan laat echter maar een mager verband zien. Het is dus niet zo dat een subjectief hardere tinnitus in verband kan worden gebracht met een grotere impact op het leven.
Ook zijn de correlaties tussen de verschillende luidheidsschalen die bestaan voor tinnitus laag. Tinnitus laat zich dus moeilijk objectiveren.

Impact tinnitus voor belangrijk deel bepaald in de hersenen

De impact van tinnitus en ook hyperacusis wordt voor een belangrijk deel bepaald door wat er in de hersenen gebeurt (zie artikel: Tinnitus: een symptoom van mentale overbelasting). Er spelen daarbij flink wat factoren een rol. Zo heeft de mate waarmee de hersenen moeten compenseren voor het gehoorverlies invloed op de tinnitus. De extra inspanning die het verstaan met zich meebrengt kan de tinnitus namelijk verhogen. Het is daarom altijd goed bij slechthorendheid om hoortoestellen uit te testen.
Ook de emotionele reactie op het tinnitusgeluid en de zorgen, de angst en wanhoop die het leven met tinnitus met zich mee kan brengen, hebben grote invloed op de impact die de tinnitus heeft. Daarnaast speelt ook nog eens de lichamelijke conditie een rol.

Impact tinnitus verschillend

Voor de een zal de tinnitus die hij als ‘hard’ aanmerkt weinig impact hebben, omdat hij er (inmiddels) meer beheersing over heeft gekregen, zich er geen zorgen (meer) over maakt en het geen angst (meer) oproept. Terwijl voor de ander een even ‘harde’ tinnitus nog heel veel impact heeft. Als de zorgen en de angst verdwijnen en er aan gewenning wordt gewerkt, kan het tinnitusgeluid meer en meer naar de achtergrond gaan. Behandeling om meer beheersing over de tinnitus te krijgen is daarom zinvol.
Zolang de tinnitus er is, is hij zo luid als dat u hem vindt en dat kan samen met de impact ervan gelukkig met de tijd en door behandeling veranderen.

Dit artikel wordt mede mogelijk gemaakt door onze sponsors:

Bronnen:

Manning C, Thielman EJ, Grush L, Henry JA. Perception Versus Reaction: Comparison of Tinnitus Psychoacoustic Measures and Tinnitus Functional Index Scores. Am J Audiol. 2019;28(1S):174-180. doi:10.1044/2018_AJA-TTR17-18-0041

Moon IJ, Won JH, Kang HW, Kim DH, An YH, Shim HJ. Influence of Tinnitus on Auditory Spectral and Temporal Resolution and Speech Perception in Tinnitus Patients. J Neurosci. 2015;35(42):14260-14269. doi:10.1523/JNEUROSCI.5091-14.2015

Manning C, Grush L, Thielman E, Roberts L, Henry JA. Comparison of Tinnitus Loudness Measures: Matching, Rating, and Scaling. Am J Audiol. 2019;28(1):137-143. doi:10.1044/2018_AJA-17-0115

Zeng FG. An active loudness model suggesting tinnitus as increased central noise and hyperacusis as increased nonlinear gain. Hear Res. 2013;295:172-179. doi:10.1016/j.heares.2012.05.009

APA Ryu, In Sun; Ahn, Joong Ho; Lim, Hyun Woo; Joo, Ka Young; Chung, Jong Woo Evaluation of Masking Effects on Speech Perception in Patients With Unilateral Chronic Tinnitus Using the Hearing in Noise Test, Otology & Neurotology: December 2012 – Volume 33 – Issue 9 – p 1472-1476
doi: 10.1097/MAO.0b013e31826dbcc4

Olav Wagenaar, Marjan Wieringa, Hans Verschuure
A Cognitive Model of Tinnitus and Hyperacusis; A Clinical Tool for Patient Information, Appeasement and Assessment, International Tinnitus Journal. 2010;16(1):66-72.