Even geleden besloot het kabinet de grens van 100 dBA voor popconcerten en uitgaansgelegenheden niet in te voeren. Dat zorgde voor de nodige verontwaardiging bij pleitbezorgers van deze grens. Ook werd naar voren gebracht dat de staatssecretaris, tegenstanders en bezoekers niet hun gezonde verstand gebruiken. Met gezond verstand en een beetje wetenschap zou eenieder toch tot de conclusie moeten komen dat 103 dBA niet oké is? Maar wat is gezond verstand nu eigenlijk? Kun je op grond ervan een goede beslissing nemen? En kun je wel vertrouwen dat mensen met hun gezonde verstand wel veilig omgaan met hun gehoor? Of werkt het beter om goede uitleg te geven hoe gehoorschade ontstaat in plaats ze bang te maken met decibellen en de kans op een blijvende piep?
Als je een paar keer per jaar naar een concert gaat en zonder gehoorschade daarvan terugkomt en je gebruikt je ‘gezonde verstand’ dan kom je tot de conclusie dat concerten geen gevaar voor je oren vormen. Veel mensen zullen deze ervaring hebben. Het ruisje of piep verdwijnt weer en er lijkt niks aan de hand. Ook als ze een dagje verwoed in de weer gaan met de klopboor en de schuurmachine of eens in de maand naar de kroeg of dancing gaan, komen ze met hun ‘gezonde verstand’ tot de conclusie dat het niet zo’n vaart loopt met de schade aan de trilharen in het slakkenhuis. Laat dat net nou ook volledig in lijn zijn met de wetenschap. Onderzoek laat zien dat een enkel concert (ook bij 103 dBA), festival, een middagje klussen of avondje slempen in de kroeg niet direct tot gehoorschade leidt -althans bij de meesten niet-. Het ‘gezonde verstand’ zet mensen dan ook niet zo snel aan tot het dragen van gehoorbeschermers en veilig luistergedrag.
Dat ‘gezonde verstand’ bedriegt ons helaas ook met enige regelmaat en blijkt zo zijn beperkingen te hebben. Zo denken aardig wat mensen dat een zwaar voorwerp sneller naar ons aardoppervlak valt dan een licht voorwerp. Wetenschappelijke kennis is voor ons gezonde verstand dan ook soms contra intuïtief of moeilijk te bevatten.
Zo is ook de snelheid van de exponentiële verspreiding van een virus voor ons menselijk brein maar lastig voor te stellen. Virologen probeerden in de Coronatijd ons daar een voorstelling van te laten maken door als metafoor daarvoor het vouwen van een A4-tje te gebruiken. Ze lieten zien dat je als je het blaadje 38 keer dubbelvouwt er al een afstand is afgelegd die tot voorbij de maan reikt. Zo’n snelle verspreiding van een virus is voor de meesten van ons maar lastig te bevatten.
Datzelfde ‘gezonde verstand’ komt trouwens ook net zo makkelijk met tal van drogredeneringen aan om maar niet te stoppen met onze verslavingen. Kijk maar eens wat rokers naar voren brengen als ze te horen krijgen dat ze beter kunnen stoppen met roken. Je wordt er immers maar steevast dik van en opa is er toch ook ruim 90 mee geworden? Het ‘gezonde verstand’ zorgt dus niet direct voor veilig gedrag.
De Vlaamse filosoof Johan Braeckman van de Universiteit Gent zegt dat we beter helemaal geen beroep moeten doen op het gezonde verstand van mensen. Een vermogen dat mensen lijken te hebben, maar waarvan we eigenlijk niet goed weten wat het is. Gezond verstand appelleert aan wat gemeengoed is, hoe iedereen erover denkt. Iemand die een ander denkbeeld erop nahoudt is gewoonweg niet goed bij zijn hoofd of moet zich laten nakijken.
Door te zeggen dat mensen hun ‘gezonde verstand’ moeten gebruiken, zeg je eigenlijk dat ze moeten luisteren naar wat jij beweert. Daarmee zet je ze juist vaak aan tot de meest bizarre en onnavolgbare redeneringen. In de Coronatijd heeft eenieder er daar aardig wat voorbeelden van langs kunnen zien komen. Maar hoe zorg je dan voor veilig luistergedrag?
Wat als een paal boven water staat, is dat we bij herhaaldelijke blootstelling aan hard geluid ons gehoor kunnen beschadigen. Echter de praktijk leert mensen dat het vaak wel meevalt met de schade aan het gehoor. Daardoor lijkt het dat ook gehoorbeschermers niet nodig zijn. De meeste mensen die regelmatig aan muziek en lawaai in de vrije tijd worden blootgesteld weten eenvoudig niet hoe gehoorschade ontstaat. Ze weten niet dat er een stapeleffect optreedt en dat het een combinatie van blootstellingsduur en decibellen is die zorgt voor gehoorschade. Dat het dus niet alleen die paar concerten en festivals zijn, maar ook het lawaai in de sporthal of zwembad, het middagje klussen, de muziek in de dancing of op oortjes en de luidsprekers in de kroeg, die tezamen maken dat we op den duur minder goed gaan horen.
Het strooien met schadelijke decibellen in de media wat tegen de ervaring van mensen ingaat en ook niet in lijn is met wat de wetenschap laat zien, is weinig zinvol. Het zorgt ook voor angst voor een belangrijke bron van genot. Appelleren aan het gezonde verstand blijkt ook niet de juiste weg. Wat wel kan helpen is goede uitleg geven om mensen bewust te maken van het stapeleffect en daarmee laten zien dat het dragen van gehoorbeschermers nodig is om gehoorschade op termijn te voorkomen. Maar ja hoe peuter je dat nu aan het ‘gezonde verstand’ van mensen die veelal voor de korte termijn bevrediging gaan?
Bijzonder spijtig om zo’n artikel te moeten lezen op de website van HOorzaken …
Een website waarvan je toch van uit gaat dat je daar terecht kan voor juiste informatie over deze problematiek …
Het minimaliseren van de gevaren die te hoge decibels kunnen veroorzaken zonder gehoorbescherming ( zelfs na één festival ) zorgt spijtig genoeg dat er velen de goede raad van het gebruik van gehoorbescherming aan zich gaan laten voorbij gaan.
Zeker aan jongeren geef ik persoonlijk het advies om gehoorbescherming te dragen tijdens elke concert of festival …
Als ervaringsdeskundige die door teveel decibels nu ongeveer 40 jaar tinnitus en hyperacusis heeft,
hyperacusis die ondertussen ernstige noxacusis is geworden, zijn concerten, uitgaan, etentjes, feestjes, bioscoop bezoek, verjaardagen vieren, etc … al jaren verleden tijd !
Spijtig genoeg was er in mijn jonge tijd geen enkele duidelijke voorlichting over deze gevaren en dat heeft er zelfs voor gezorgd dat ik een carrière als muzikant heb mogen stop zetten …
Dat er nu in 2023 nog steeds iemand, waarvan je vanuit gaat dat hij toch op de hoogte zou zijn zo’n artikel over dit onderwerp schrijft maakt mij triest …
Ludo Kerkhofs
Beste Ludo, dank voor je reactie. De boodschap van de column is bij jou niet zo overgekomen als door mij bedoeld. Dat is spijtig te lezen en dat trek ik me aan. Ik roep in het artikel op tot nadenken over een andere (betere?) manier van voorlichting, juist omdat jongeren en volwassenen tot een verkeerde conclusie kunnen komen na het bezoeken van een concert of festival, namelijk dat er geen gevaar voor gehoorschade is. Ze aanspreken op het ‘gezonde verstand’ wat soms gebeurt, is volgens mij geen goede weg. Ik hoop dat het mogelijk is jongeren zodanige voorlichting te geven, dat ze begrijpen hoe gehoorschade op den duur ontstaat en dat het belangrijk is om bij regelmatige belasting gehoorbeschermers te dragen. En natuurlijk het liefst vanuit een ‘better safe than sorry’ altijd. Dat lijkt me om meerdere redenen uitermate zinvol. Of een andere manier haalbaar is en of dat op die manier aan het verstand te peuteren is van mensen en dat het leidt tot veiliger luistergedrag, is aan de voorlichters van bijvoorbeeld VeiligheidNL. Die hebben daarvoor de kennis en kunde in huis.
Wat mij vooral stoort René is het feit dat je de gevaren minimaliseert.
Je gaat weinig KNO artsen of audiologen vinden die hun kinderen laten vertrekken naar Pinkpop zonder het advies van gehoorbescherming te dragen om daar enkele dagen zorgeloos te genieten van muziek aan 103 dB …
Daar gaat het mij over !
Er is niets fout om juist te informeren over de mogelijke gevaren hiervan zonder mensen daarvoor angstig te maken .
Je kan trouwens met op maat gemaakte muziek oordoppen ook heel goed ( en veilig ) genieten van muziek.
De informatie hierboven meegeven , dat er niet echt een probleem is om dat af en toe te doen zonder gehoorbescherming is verkeerd en gevaarlijk.
En er dan nog eens bovenop beweren dat de wetenschap hier ook nog geen bewijzen van heeft dat dit gevaarlijk is snap ik al helemaal niet.
Ludo Kerkhofs
Dat een aantal keren per jaar een concert bezoeken geen probleem geeft, is ook het rapport van de Gezondheidsraad duidelijk en de wetenschappelijke literatuur (die heb ik je eerder aangereikt). Dat bezoekers dit ook zo ervaren (piep verdwijnt en gehoor is nog oké) maakt dat ze ten onrechte de conclusie kunnen trekken dat het ook op de lange duur zonder gevaar is. Dat is het voor een deel wel het geval, maar ook voor een flink deel niet zo. Immers wanneer er ook geluisterd wordt naar oortjes op hoog volume, dancings bezocht worden, gemusiceerd wordt etc. stapelt de schade zich wel op en kan dus wél gehoorschade ontstaan. Er wordt dus een verkeerde conclusie getrokken door het ‘gezonde verstand’. Of en hoe deze ingewikkelde boodschap van het stapeleffect is over te dragen aan het sensatie- en risico-zoekende brein van jongeren is natuurlijk de vraag.
Mooi en duidelijk.
Ook hier weet je het weer beter. Maar je hebt toch een goed boek erover .toch?