Onderzoekers van Harvard in Boston hebben door middel van gentherapie het voor elkaar gekregen zowel het gehoor als de evenwichtsfunctie bij een muis met het Syndroom van Usher type 1c te herstellen. Zij gebruikten hiervoor een synthetische virale vector. Een vector wordt in de gentherapie gebruikt om genetisch materiaal in een cel of organisme in te brengen. Door een gezond gen toe te voegen aan het het niet goed functionerende bestaande gen, hopen onderzoekers het ‘foute’ bestaande gen te genezen. Met deze therapie zou het in de toekomst mogelijk moeten zijn erfelijke ziektes zoals bijvoorbeeld het Syndroom van Usher een halt toe te roepen. De nieuwe methode waarvan de resultaten onlangs gepubliceerd zijn in het tijdschrift Nature Biotechnology biedt hoop voor praktijktoepassingen in de toekomst.
Via de vector waren de onderzoekers in staat een gezond gen dat voor de aanmaak van het eiwit harmonine zorgt, af te leveren in het binnenoor. Harmonine is van belang voor de vorming en ook de instandhouding van de kleine trilhaartjes die op de haarcellen zitten in het binnenoor. Eerdere pogingen om een genetisch defect te herstellen met behulp van gentherapie waren tot op heden niet succesvol.
Verkoudheidsvirussen versus synthetische virussen
Bij gentherapie werden tot op heden aangepaste verkoudheidsvirussen gebruikt om het goede genetische materiaal af te leveren. De synthetische virale vector die door de onderzoekers werd ingezet bleek een veel efficiëntere koerier om het reparatie-gen af te leveren. Het was overigens wel belangrijk om de gentherapie direct na de geboorte van de muizen in te zetten om de schade die Usher in een vroeg stadium te weeg kan brengen, te voorkomen.
Syndroom van Usher
Het syndroom van Usher zorgt ervoor dat patiënten vanaf hun geboorte slechthorend of doof zijn. In de tienerjaren, maar soms ook eerder, is de eerste achteruitgang van het gezichtsvermogen merkbaar. De oogaandoening bij Usher wordt Retinitis Pigmentosa genoemd. Bij deze aandoening sterven zowel de staafjes als de kegeltjes in het netvlies af. Patiënten merken in eerste instantie dat ze minder goed zien in het donker (nachtblindheid). Het gezichtsvermogen neemt langzamerhand verder af. De beperking in het gezichtsvermogen kenmerkt zich door een ringvormig verstoring van het gezichtsveld. Hierdoor heeft de patiënt het idee door een koker te kijken en in een later stadium door een rietje. Uiteindelijk kan ook het middelpunt worden aangetast en in sommige gevallen kan het tot totale blindheid leiden. De patiënt kan dan niet meer scherp zien en ook het waarnemen van kleuren vervalt. Een flink aantal patiënten krijgt last van lichtgevoeligheid.
De mate van het gehoorverlies bij het syndroom van Usher kan variëren van lichte perceptieve slechthorendheid tot volledige doofheid, waarbij de slechthorendheid zich meer in de hoge tonen voordoet dan in de lage tonen. Er zijn drie typen van het syndroom van Usher (zie onder). Bij type I en II zijn de gehoorproblemen al vanaf de geboorte aanwezig. Bij type III ontstaan de problemen pas na de geboorte of in de eerste levensjaren of pas in de pubertijd. Type IIa is de meest voorkomende vorm van Usher.
Prevalentie Syndroom van Usher
In Nederland hebben naar schatting zo’n 700 mensen (mannen en vrouwen) het syndroom van Usher. Dit syndroom is een erfelijke aandoening die zowel het gehoor- als gezichtsvermogen aantast. Tot op de dag van vandaag is het niet mogelijk om de achteruitgang van het gezichtsvermogen of het progressieve gehoorverlies tot staan te brengen.
Verschillende Types van het Syndroom van Syndroom
Drie type van het Syndroom van Usher
Type I
a. Volledig doof of zeer slechthorend geboren.
b. Evenwichtsorgaan werkt in het merendeel van de patienten niet
c. Retinitis Pigmentosa openbaart zich veelal al op vroege leeftijd (kindertijd).
Type II
a. Slechthorend geboren. Er is sprake van een perceptief gehoorverlies dat ligt tussen 30 en 100 dB HL, waarbij het verlies groter is in de hoge tonen.
b. Er is geen sprake van een aangedaan evenwichtsorgaan
c. Retinitis Pigmentosa openbaart zich in de meeste gevallen in de pubertijd
Type III
a. Bij geboorte goedhorend. Het gehoorverlies is sterk progressief
b. Het evenwichtsorgaan werkt bij ongeveer de helft van de patiënten normaal. Bij de andere helft is het evenwicht volledig uitgevallen.
c. Type III is zeldzaam en komt nauwelijks voor in Nederland. Komt met name voor in Scandinavische landen en Amerika.
Bronnen:
A synthetic AAV vector enables safe and efficient gene transfer to the mammalian inner ear
Gene therapy restores auditory and vestibular function in a mouse model of Usher syndrome type 1c
