Frequenties boven 8000 Hz belangrijk voor verstaan

Onderzoek van de afdeling audiologie van het Amsterdam UMC-VUmc laat zien dat frequenties boven de 8000 Hz belangrijk zijn voor het verstaan. Onderzoekster Sigrid Polspoel presenteerde de resultaten van het onderzoek tijdens de wintervergadering van de Nederlandse Verenging voor Audiologie. Het onderzoek geeft een verklaring waarom patiënten met een normaal toonaudiogram toch problemen kunnen ervaren bij het verstaan in lawaai en geroezemoes.  De resultaten van het onderzoek zijn ook relevant voor dagelijkse klinische praktijk: het meten van deze hoge frequenties is nuttig om vroegtijdig de leeftijd gerelateerde vorm van slechthorendheid aan het licht te brengen. De apparatuur en ook de hoofdtelefoon moet daar dan wél geschikt voor zijn, stelt de audiologe Polspoel.

Weinig spraakonderdelen boven 8000 Hz

Lange tijd werd ervan uitgegaan dat de hele hoge frequenties (boven de 8000 Hz) niet zo belangrijk zijn voor het verstaan. Dat komt omdat in dat gebied maar weinig onderdelen van spraak zitten. Dat liet onderzoekster Sigrid Polspoel zien aan de hand van onderstaande afbeelding. Onder de 8 kHz (verticale as) zitten weinig gebieden die rood gekleurd zijn. In de rode gebieden zit juist veel spraakenergie.

Ook de zogeheten Speech Intelligibility Index kent volgens Polspoel weinig belang toe aan de hele hoge frequenties voor het verstaan van spraak.

Hele hoge frequenties zowel belangrijk voor spraak, lokaliseren als verstaan

Ten onrechte blijkt nu uit het onderzoek van het Amsterdam UMC-VUmc dat in samenwerking Cochleair (fabrikant van cochleair implantaten) is uitgevoerd.
Eerder gaven al andere onderzoekers aan dat in de hoge frequenties boven de 8 kHz wel degelijk spraakinformatie rijkelijk aanwezig zou zijn. Weer anderen gaven aan dat deze frequenties belangrijk zouden zijn voor de lokalisatie van geluid, de geluidskwaliteit én voor het verstaan in lawaai. Daarnaast hebben deze frequenties meerwaarde bij het identificeren van fonemen wanneer laagfrequente informatie afwezig is.
Toch was er tot op heden onvoldoende bewijs voor de positieve effecten van de aanwezigheid ervan op het verstaan van spraak.

Onderzoek naar effecten van frequenties boven 8000 Hz op verstaan

De onderzoekers zijn daarom nagegaan of de frequenties boven de 8000 Hz meerwaarde hebben voor het verstaan. Daarvoor deden 24 goedhorende volwassenen mee met een leeftijd tussen de 20 en 26 jaar. Deze kregen verschillende tests aangeboden waarmee het verstaan van spraak in ruis en stilte werd getest. Voor de spraaktesten in ruis zijn de NVA-woordenlijst, de VU98-zinnen en de Digits-in-Noise test (DIN) gebruikt.

Resultaten

Alle resultaten van de uitgevoerde tests wijzen dezelfde kant op. Frequenties boven de 8000 Hz zijn wel degelijk belangrijk voor het verstaan van spraak. Dit geldt voor zowel voor de condities gemeten in stilte als in ruis.

Belang voor klinische praktijk

Audiologe Sigrid Polspoel gaf aan dat de resultaten ook klinische relevantie hebben. Immers vandaag de dag wordt met een zogeheten toonaudiogram (piepjestest) niet verder gemeten dan zo’n 8000 Hz. Dit terwijl de frequenties daarboven dus ook van flink belang zijn voor het verstaan.
De resultaten van het onderzoek kunnen verklaren waarom mensen met een op het oog normaal audiogram toch problemen hebben met het verstaan van spraak, zeker in geroezemoes.
De drempels voor de frequenties boven de 8000 Hz kunnen ouderdomsslechthorendheid zo vroegtijdig aan het licht kunnen brengen, geeft Polspoel in haar presentatie aan.

Apparatuur moet geschikt zijn voor hoogfrequentaudiometrie

Polspoel wijst erop dat de apparatuur die voor de toonaudiometrie wordt gebruikt dan wel geschikt moet zijn voor het meten van de hele hoge frequenties.
We vroegen Robert Ketelaars accountmanager van EmiD welke hoofdtelefoons daar al dan niet geschikt voor zijn. Ketelaars geeft aan dat hoofdtelefoons met de veelgebruikte TDH39 transducers niet geschikt zijn voor hoogfrequentaudiometrie. De Radioear DD450 en de Sennheiser HDA300 zijn daar juist weer wél geschikt voor. Ketelaars laat weten dat de in de presentatie van Poels getoonde Sennheiser HDA 200 inmiddels niet meer leverbaar is.

Hoortoestellen versterken ook in de hele hoge tonen

In het verleden versterkten hoortoestellen niet veel verder dan zo’n 5600 Hz. De toestellen vandaag de dag lopen gelukkig al een stuk verder door. Sommigen hebben een frequentiebereik dat doorloopt tot flink boven de 10.000 Hz. Zeker mensen met een beginnende slechthorendheid kunnen daar bij het verstaan en lokaliseren van profiteren.

Bron: Vrije voordracht bij de Nederlandse Vereniging voor Audiologie (online) 12 februari 2021. Titel: Het belang van frequenties boven de 8kHz voor het verstaan van cijfers, woorden en zinnen in stilte en ruis.
S. Polspoel, S.E. Kramer, B. van Dijk, C. Smits, Amsterdam UMV, Vumc & Cochlear Mechelen