| Product review
Sinds begin november is de Freequency app beschikbaar in de Apple App Store. Het is een Augmented Realtiy (AR) game bedoeld voor tinnituspatiënten. Manueel therapeut Teun Loverbos ontwikkelde de game samen met studio Hulan. Bij de ontwikkeling van de app hebben de makers zich laten inspireren door principes uit de exposure en spiegeltherapie. Volgens de makers kunnen tinnituspatiënten door gebruik te maken van de app meer grip op hun tinnitus krijgen. Al zijn de eerste resultaten met de app voor een deel van de gebruikers hoopgevend meer onderzoek is nodig om de effectiviteit te bewijzen.
Benadering met AR en Spatial Audio
De werking van de Freequency app is gebaseerd op de achterliggende theorieën van zowel exposure therapie bij tinnitus als spiegeltherapie. De Freequency app maakt gebruik van AR en ruimtelijke audiotechnieken om de principes van geleidelijke exposure toe te passen. Door het tinnitusgeluid in een gecontroleerde, vriendelijke omgeving te plaatsen, zou de negatieve emotionele reactie op tinnitus zijn te verminderen. Dit kan helpen om het tinnitusgeluid meer naar de achtergrond te brengen en zo de invloed ervan op het dagelijks leven te beperken.
Augmented Reality (AR) is een technologie die digitale elementen toevoegt aan de echte wereld, vaak door het gebruik van een smartphone of tablet. In tegenstelling tot Virtual Reality (VR), waarbij de gebruiker met een bril op zich in een volledig virtuele omgeving bevindt, voegt AR digitale objecten toe aan de fysieke wereld. Deze digitale elementen kunnen bijvoorbeeld afbeeldingen, animaties, geluiden of zelfs interactieve 3D-objecten zijn die de gebruiker kan zien op zijn smartphone of tablet.
Opzet Freequency app voor tinnitus
De gebruiker van de Freequency app krijgt na de welkomstboodschap uitleg over de app (door Teun Loverbos) en kan vervolgens een tinnitusgeluid creëren dat overeenkomt met zijn eigen tinnitus geluid. Dat kan een toon met verschillende golfsoorten of een ruis zijn. De frequentie is nauwkeurig in te stellen. Ook is aan te geven waar de toon zich bevindt (in het midden of juist meer naar links of rechts).
Het eerste gedeelte is gratis. Voor de exposure aanpak is een abonnement vereist. De kosten daarvan zijn 8,99 euro per maand of 79,99 euro per jaar. Voor 159 euro is levenslange toegang ook mogelijk.
Kooitje met vogel
Op de Apple iPhone smartphone of iPad verschijnt in een door de camera waar te nemen ruimte een kooitje met een vogel erin. Via de oortjes hoort de gebruiker waar het vogeltje zich in de ruimte ergens bevindt. De vogel maakt het geluid van de eigen tinnitus. De gebruiker draait de camera vervolgens naar de plek waar hij of zij denkt de vogel te horen en klikt de kooi met de vogel weg (tikken op scherm). Daarna komt het geluid van de vogel weer vanuit een andere hoek.
Omdat de ruimtelijke audiotechnieken op dit moment alleen op de iPhone en iPad beschikbaar zijn en nog niet op telefoons en tablets met Android, is de app op dit moment alleen nog beschikbaar voor Apple apparaten. De Android versie van de Freequency app zal later volgen.
100 dagen volhouden
Tijdens een sessie moet de gebruiker de game 10 minuten spelen en dit 100 dagen achtereen volhouden. Ook krijgt de gebruiker telkens meer informatie over tinnitus aangeboden. De idee is dat blootstelling aan het tinnitusgeluid en de associatie met een ongevaarlijk vogeltje de tinnitus minder bedreigend kan maken.
Of alle gebruikers van de app het 100 dagen gaan volhouden is de vraag. Al ziet de app er goed uit, het spelelement is op dit moment wel wat saai. Alleen een score voor het aantal aangeklikte vogeltjes motiveert niet echt om verder te spelen. De ontwikkelaars geven aan dat een volgende update de spelervaring uitdagender zal maken.
Op dit moment moet de speler dus zijn motivatie halen uit de worst die de game de speler voorhoudt. Namelijk dat door het dagelijks spelen van de game het mogelijk is om de tinnitus beter te leren beheersen en uiteindelijk het hem of haar zo helpt er meer grip op te krijgen.
Luisteren naar intern geluid kan overweldigend zijn
Voor sommige patiënten kan blootstelling door bewust te luisteren naar hun eigen tinnitusgeluid overweldigend zijn en angst en paniek oproepen. Een therapeut die exposure therapie inzet bij tinnitus, leert de patiënt veelal ook ontspanningsoefeningen aan om zo tijdens de blootstelling voldoende rust te kunnen bewaren. Ook kan de therapeut tijdens de exposure therapie cognitieve therapie inzetten.
Freequency plaatst vervelende prikkel op afstand
Bij de app richt de cliënt zijn of haar aandacht tijdens het spel op een extern geluid dat lijkt op het eigen tinnitusgeluid. De vervelende prikkel wordt daarmee psychologisch ‘op afstand’ geplaatst: het geluid is zo verder weg en ook het beeld is in de app onschuldig (vogeltje). Daardoor kan het gevoel van bedreiging of ongemak bij de exposure afnemen. De manier van blootstelling zoals de Freequency app dat doet, kan zo voor de patiënt minder overweldigend zijn dan bewust luisteren naar het eigen interne tinnitusgeluid.
Eerste resultaten Freequency app voor tinnitus
De app is getest door 800 mensen met tinnitus. Van de testgroep die vier wekenlang elke dag 10 minuten met de app speelde, gaf 29% in een open vraag aan verlichting van hun tinnitusklachten te ervaren. Daarnaast ervoer 43% van de mensen, die minimaal vier weken speelden, een verschil van 2 punten of meer op de VAS-schaal voor tinnitus luidheid en/of ergernis. De VAS-schaal (Visueel Analoge Schaal) is een eenvoudige meetmethode waarbij een patiënt aangeeft hoe hinderlijk of belastend (luidheid en/of ergernis) hij of zij de tinnitus ervaart. Het positieve effect dat volgens de ontwikkelaars klinisch relevant is, deed zich wel pas vaak voor na vier weken.
Al lijkt het effect voor een aardig percentage deelnemers positief en is de game eenvoudig in gebruik, toch is het goed om voorzichtig te zijn met de interpretatie van de testresultaten. Tinnitus kan namelijk ook vanzelf verbeteren in de loop van de tijd, ook zonder interventie. Het is daarom goed mogelijk dat het gevonden effect (deels) een tijdseffect is, en niet (volledig) aan de Freequency-app is toe te schrijven. Op de vraag aan de ontwikkelaars of de psycho-educatie in de app aan de reductie van de klachten kan hebben bijgedragen, laten zij weten dat dit element in de testfase juist bewust is weggelaten.
Meer onderzoek nodig naar Freequency app
Om de uiteindelijke effectiviteit van de app te bepalen is meer onderzoek nodig, ook met een placebogroep. Daarnaast is het goed om na te gaan in hoeverre de behaalde reductie in klachten blijvend is.
Manueel therapeut Teun Loverbos die met regelmaat mensen met tinnitus in zijn praktijk ziet, zegt over het voorgenomen onderzoek naar de Freequency app: “Elke innovatie start met kleinschalige testen om de eerste effecten te meten. Nu de test- en ontwikkelfases gevorderd zijn, streven we naar een steeds sterker wetenschappelijk fundament. Dit is ook te zien in de laatste update van Freequency, waarin de gevalideerde THI-lijst is geïmplementeerd. Deze toevoeging zal in de toekomst nieuwe inzichten opleveren voor verder onderzoek. Er lopen momenteel gesprekken met wetenschappers om op basis van deze data diepgaander onderzoek op te zetten.”
Zelfhulp en Wachttijden
Apps zoals Freequency hebben de potentie een goede aanvulling te zijn op andere zelfhulpmethodes. Boeken, online-therapie en apps kunnen behulpzaam zijn om meer beheersing te krijgen over tinnitusklachten. Een ander voordeel is dat de patiënt al vast zelf aan de slag kan gaan terwijl hij of zij op de wachtlijst staat voor behandeling bij een tinnitusbehandelaar. Dat geeft controle en gaat gevoelens van hulpeloosheid in die periode tegen.
Achtergrondinformatie over Exposure en Spiegeltherapie
Exposure therapie bij tinnitus
Kijk voor meer informatie over Exposure therapie bij tinnitus hier.
Spiegeltherapie
Therapeuten zetten spiegeltherapie in bij chronische pijn na amputatie, met name bij fantoompijn. Fantoompijn is een veelvoorkomende ervaring waarbij mensen pijn voelen in een geamputeerd ledemaat. Dit terwijl het ledemaat niet meer fysiek aanwezig is. Deze pijn wordt veroorzaakt door de hersenen, die nog steeds signalen doorsturen naar en ontvangen vanuit het gebied dat het geamputeerde ledemaat vertegenwoordigde.
Bij spiegeltherapie wordt een spiegel zo geplaatst dat het intacte ledemaat wordt gereflecteerd, zodat het lijkt alsof de persoon weer beide ledematen heeft. Door het intacte ledemaat te bewegen en dit in de spiegel te bekijken, ervaren de hersenen een visuele illusie dat het geamputeerde ledemaat ook beweegt. Dit kan de hersenen helpen om de discrepantie op te lossen tussen de verwachte en de daadwerkelijke sensorische input, wat de pijn kan verlichten. Het doel van spiegeltherapie is dus om de hersenen opnieuw te trainen door ze visuele feedback te geven die overeenkomt met de bewegingen van het intacte ledemaat. Spiegeltherapie blijkt in veel gevallen effectief te zijn om de intensiteit van fantoompijn te verlagen, en patiënten rapporteren vaak een verbetering van hun kwaliteit van leven na herhaalde sessies van spiegeltherapie. Chronische pijn en tinnitus hebben de nodige gelijkenissen in de hersenen.
Kijk voor meer informatie over de app op de website van Freequency
