Een op de drie slechthorenden ervaart fade-out: mentale problemen waardoor ze zich langzamerhand meer en meer sociaal gaan isoleren. Een groot deel van mensen met gehoorverlies blijkt zich onveilig (46%), depressief (47%) en angstig (43%) te voelen. 51% geeft zelfs aan de grip op het leven te verliezen. Dit blijkt uit onderzoek dat Specsavers liet uitvoeren door Motivaction. Dat deed het bedrijf ter gelegenheid van World Hearing Day. De dag van het gehoor die op zondag 3 maart 2024 plaatsvindt.
| Onderzoek
Mensen met gehoorverlies raken langzamerhand geïsoleerd
De focus bij gehoorverlies ligt vaak op de compensatie van het gehoorverlies met een hoortoestel. Dit terwijl het mentale aspect van gehoorverlies tegelijkertijd onderbelicht blijft. De gevolgen voor het welzijn van gehoorverlies zijn ondertussen daardoor wel enorm, zo blijkt uit het onderzoek. In Nederland zijn er 500.000 mensen die mentale problemen ervaren door slechthorendheid en zich daardoor meer en meer gaan afzonderen.
Eric Schoenmakers, senior onderzoeker op het gebied van eenzaamheid daarover: “In Nederland zijn 500.000 mensen met gehoorverlies die fade-out ervaren. Kenmerkend voor deze groep mensen is dat zij sociaal gezien vaak langzaam naar de achtergrond raken. Sociale contacten worden minder en de kans op eenzaamheid neemt toe. Met het risico om in een sociaal isolement te raken”.
Door het fenomeen van het langzaamaan sociaal geïsoleerd raken een naam te geven, wordt het tastbaar. Er kan dan ook actie worden ondernomen om er iets aan te doen. Fade-out speelt zich veelal onzichtbaar voor de omgeving af.
Gehoorverlies en mentale klachten niet erkend
Uit het onderzoek van Motivaction komt naar voren dat 39 procent van de mensen die gehoorverlies ervaart daar al langer dan vijf jaar mee rondloopt. Dat doen ze zonder daarbij een hoortoestel te dragen. 44 procent van hen is met de klachten van een verminderd gehoor ook nog nooit naar een hoorspecialist of een huisarts gegaan. Gehoorverlies wordt dus vaak laat of niet erkend, laat staan dat de mentale klachten die er mee samen gaan de nodige aandacht krijgen.
“Mensen vragen lang niet altijd hulp. Toch blijkt uit het onderzoek dat mensen wel behoefte hebben aan mentale zorg en ondersteuning en deze niet altijd krijgen. Een hoortoestel alleen is vaak onvoldoende om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen, waarmee slechthorenden te maken hebben, om te gaan. Het bieden van handvatten is voor mensen met gehoorverlies van essentieel belang om sociaal weer te kunnen participeren, en om gezond en gelukkig te leven,” stelt Saïd Bellari, psychiater en geneesheer-directeur bij GGMD.
De GGMD is gespecialiseerd in Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening voor volwassenen, kinderen en jongeren die leven met een gehoorbeperking of doofheid.
Minder gelukkig en onzeker
Het onderzoek dat in opdracht van Specsavers is uitgevoerd, laat zien dat gehoorverlies ook van invloed is op de mate van geluk. 38 procent voelt zich minder gelukkig vanwege gehoorverlies. Ook ervaren mensen onzekerheid (44%) en schaamte (32%), wat mogelijk een rol speelt bij het negeren van de klachten.
Jongeren vaker last van fade-out bij gehoorverlies
Het onderzoek laat zien dat leeftijd invloed heeft of mensen al dan niet fade-out ervaren. Jongeren (18-24 jaar) ervaren een stuk vaker (59%) fade-out dan mensen van 45 jaar en ouder (23-30%). Een verklaring hiervoor moet volgens prof. dr. Gert-Jan Hendriks, Radboud Universiteit, gezocht worden in de sociale relaties en levensfase van de verschillende groepen.
Professor Gert-Jan Hendriks “Fade-out gaat over hoe je je voelt in een sociale context. Jongeren staan midden in het leven, hebben vaak veel sociale contacten en willen graag overal aan meedoen. Sociaal niet (meer) kunnen meedoen heeft bij hen een nog grotere impact op hun mentale welzijn.”
Sociaal experiment
500.000 Nederlanders hebben dagelijks te maken met fade-out. Ze kunnen met regelmatig gesprekken met familie, vrienden en collega’s niet volgen. Hierdoor doen ze steeds minder mee aan sociale interacties en verdwijnen zo langzaam naar de achtergrond. Daarbij vermijden ze ook meer en meer sociale activiteiten. Drie van de vijf mensen met gehoorverlies geven aan dat hun verminderde hoorvermogen belemmerend werkt in het dagelijks leven.
Om voor dit issue aandacht te vragen is er in samenwerking met cabaretier en ervaringsdeskundige Kees van Amstel een sociaal experiment opgezet. Een avondje lachen in het theater met Kees van Amstel, waar niet alle grappen even goed te volgen waren. Tijdens deze avond zijn drie proefpersonen uitgenodigd die hebben ervaren hoe het is om de ‘grap’ niet te volgen, en om dus te ervaren hoe het is als je als enige niet begrijpt waarom er gelachen wordt. Iets wat veel Nederlanders dagelijks ervaren door hun gehoorverlies.
Initiatief Stop Fade-out bij gehoorverlies
Om meer aandacht te vragen voor de mentale problemen veroorzaakt door gehoorverlies, heeft Specsavers het initiatief Stop Fade-out geïnitieerd met daarbij ook de website ‘Stop fade out’.
Wouter van der Hoeven, directeur van Specsavers Nederland: “Door meer onderzoek te doen naar fade-out willen we kennis vergroten en meer inzichten verzamelen om participatie van slechthorenden in de samenleving te vergroten. Mensen die fade-out ervaren hebben behoefte aan meer begrip en onderzoek. Daar willen we met Stop Fade-out aan bijdragen. We zijn in gesprek met meerdere organisaties, psychologen en wetenschappers om zich bij dit initiatief aan te sluiten, of hier steun aan te verlenen. De reacties zijn heel positief.”
Begeleiding bij fade-out door gehoorverlies
Voor een gehoortest en hoortoestel kunnen mensen met gehoorverlies terecht bij een audicien. Voor begeleiding van samengaande mentale problemen kunnen zij contact opnemen met de GGMD of een afspraak maken bij een audiologisch centrum. Een verwijzing daarvoor kunnen zij krijgen bij hun huisarts. Bij een audiologisch centrum werkt een multidisciplinaire team bestaande uit een of meer audiologen, psychologen, maatschappelijk werkers, logopedistes, audiologie-assistenten en technici. Samen weten zij op alle gebieden van slechthorendheid ondersteuning te bieden.
Ik heb sinds twee en half jaar een gehoortoestel ben aan de linkerkant volledig doof en rechter oor ben ik voor 60% doof dus een van de duurste apparaat aanschaffen maar ik merk dat dat het ook niet ik heb er een Roger bij da werkt iets beter maar in gezelschap niet om aa te horen vaat te schel of hij vervormd.
Ik heb er dagelijks moeite mee maar gaat toch op zoek naar het voor mij meest geschikte gehoorapparaat
Beste Ans,
Ik ben het roerend met jou eens
Wat er in Nederland gebeurt bij gehoortesten, is dat doen in een stille dode kamer. Dat is het makkelijkst om te horen. Het probleem bij de meeste mensen is dat als de omgeving minder ideaal wordt, door achtergrond geluiden, galm en geplaat van anderen, het verstaan onmogelijk wordt. En dat zijn nu net de omgevingen die je hebt als je een verjaardag hebt, naar cafe gaat of andere sociale omgevingen.
Zelf heb ik een CI en bijpasend gehoorapparaat. En een Roger. Ik heb geconstateerd dat in een akoestisch slechte omgeving, het met alleen de CI beter gaat dan met HA erbij.
Een goed horende persoon kan in zo’n omgeving door looptijdverschillen te gebruiken filteren op alle geluid wat binnenkomt., en daardoor toch verstaan wat gezegd wordt.
Hoortoestel firma’s beloven de hemel met hun toestellen, maar de praktijk is helaas anders. En ja ik heb de topmodellen gehad.
Het klopt helemaal dat een audiogram in stilte een slechte voorspeller is voor het functioneren in lawaai en geroezemoes.Gelukkig bestaan er ook andere tests. Bij audiologische centra kunnen spraak in (fluctuerende) ruistesten worden afgenomen en Oticon heeft recent een taalonafhankelijke test uitgebracht die een zeer goede voorspelling geeft voor het verstaan in lawaai. Natuurlijk zullen lawaaiige omstandigheden en geroezemoes voor zeer ernstig slechthorenden een flink probleem blijven. Dan schieten ook de beste hoortoestellen te kort. Ook de combinatie van twee toch wel heel verschillende signalen van een cochleair implantaat en een hoortoestel zal voor niet iedereen even goed werken. Voor mensen met een minder ernstig gehoorverlies zullen de resultaten met een hoortoestel veelal gunstiger uitpakken.
Wat een mooie manier om inzicht te geven. Ik zal het hierbij zeer waarderen dat ook wordt vermeld dat een hoortoestel helaas niet voor alle mensen werkt. MET hoortoestel ben ik nog STEEDS slechthorend, anderen blijven doof. De boodschap dat een hoortoestel helpt, geeft in mijn directe omgeving onbegrip en het advies om een nieuw hoortoestel te kopen. Het maakt dat de samenleving achteroverleunt en het probleem terugstuurt naar mij en mijn lotgenoten.
Het klopt natuurlijk dat het resultaat met hoortoestellen afhangt van de ernst van de slechthorendheid. Zeker bij zeer ernstig slechthorenden en doven met een klein restgehoor kunnen de te behalen resultaten erg beperkt zijn. Dat kan komen door weinig hoorvermogen in de hoge tonen waar vooral de medeklinkers zitten die voor meer dan 90% het verstaan bepalen en daarnaast het moeilijk van elkaar kunnen onderscheiden van verschillende geluiden. Dat geldt natuurlijk ook voor de resultaten met een cochleair implantaat. Ook daar zijn de resultaten wisselend mee. Wat defect is in het gehoororgaan is nooit (volledig) te hertellen met een hoortoestel en hoe meer er teniet is gedaan hoe magerder de resultaten. Het is te vergelijken met een flink defect van het netvlies: dan kun je nog zo’n goede lens voor het oog doen, dat zal nooit meer leiden tot een optimaal herstel van het zicht. Helaas is er bij veel mensen onwetendheid over slechthorendheid. De meesten denken dat het net zo werkt als bij een bril in het algemeen: nieuwe betere lenzen en je ziet weer prima. Er is nog genoeg te doen op het gebied van voorlichting zo blijkt.
Ben het met je eens Ans. Ondanks gehoorapparaten, blijft het nog steeds lastig om alles te volgen.
Beste Ans,
MET hoortoestel ben je inderdaad nog STEEDS slechthorend! Een gehoortoestel helpt natuurlijk, maar ik hoor nog steeds niet waar het geluid vandaan komt, communiceren in grote gezelschappen blijft een ramp, Windgeruis op de fiets (ik draag de meest dure apparaten) is niet te dragen. Ik gebruik solo-apparatuur tijdens vergaderingen en dat helpt mij zeker, maar dan is het wel van belang dat er niet teveel door elkaar wordt gesproken.
Nu ik dit schrijf ben ik niet bij een afscheid van een collega omdat dit te uitdagend voor mij is. Aanstaande vrijdag hebben we een afsluitende kerstborrel in een café. Hier was ik voorheen wel voor te porren, maar ook hier moet ik verstek laten gaan. Ik zie mij al staan met mijn Roger….
Naast mijn werk, zijn er ook vele andere sociale activiteiten waar ik niet meer naar toe ga of waar ik eigenlijk niet meer van kan genieten…. Isolatie en fading out is iets wat ik momenteel in mijn leven voel gebeuren en ik weet niet hoe ik het op moet lossen.
Walter
Beste Walter, ik herken mezelf in jou verhaal. Ik ben lange tijd depri geweest hierover en ja, ook boos op de mensen die geen rekening met mijn slechthorendheid houden en boos op de audiciens die mensen een vals beeld voorspiegelen met hun mooie beloftes. Inmiddels het ik geleerd om vooral de mooie dingen van het leven te zien, ook mét gehoorverlies. Hoorcoach Anke Heij heeft mij laten zien welke mogelijkheden er nog zijn en dat je met wat aanpassing mee kunt doen. Laat je zelf niet wegvagen, maar stel voor om even op een rustig plekje te gaan staan, zodat je wel kunt verstaan met je solo. Kom eens kennismaken bij de stichting plots-en laatdoven: een warm bad met begrip en een goed geregelde communicatie. Op de website kan je de folder met 10 communicatietips bestellen: interessant voor je collegas en vrienden.