Bij het Amsterdam UMC is door Inge Jager en collega’s een pilotstudie uitgevoerd naar de werkzaamheid van EMDR bij misofonie. De onderzoekers zien de voorlopige resultaten als veelbelovend. De EMDR-behandeling bij misofonie is namelijk kortdurend en ook mensen waarbij cognitieve gedragstherapie niet werkt, lijken ervan te kunnen profiteren. Eerder onderzoek laat zien dat cognitieve gedragstherapie voor een flink deel van patiënten positief uitpakt.
Vandaag is het de Dag van de Misofonie. De Vereniging voor Misofonie vraagt met deze jaarlijks terugkerende dag speciale aandacht voor de aandoening. De vereniging hoopt daarmee tot meer bekendheid en begrip voor de aandoening te komen.
Wat is misofonie?
De letterlijke betekenis van misofonie is ‘haat voor geluiden’. Patiënten met misofonie reageren met zeer heftige negatieve emoties op één of meerdere specifieke geluiden. Zo kunnen ze door bijvoorbeeld eet- of ademgeluiden overvallen worden door een hele sterke afkeer. Ook geritsel van een krant of tikgeluiden van een pen kunnen zo’n reactie oproepen. De geluiden die zo’n heftige emotionele respons uitlokken, worden trigger-geluiden genoemd. Patiënten met de aandoening kunnen geïrriteerd, boos of zelfs woedend reageren richting de maker van het trigger-geluid.
Hoe ontstaat misofonie?
Over de oorzaak van het ontstaan van de aandoening is geen overeenstemming. Mogelijk speelt erfelijkheid een rol omdat het in sommige families vaker voorkomt dan in andere. Ook wordt geopperd dat misofonie te maken kan hebben met een verstoring in de neurologische ontwikkeling. Andere deskundigen denken dat eerder een audiologische component een rol speelt bij het ontstaan. Misofonie gaat soms samen met psychische problemen zoals een stemmings- en angststoornis. Ook autisme en AD(H)D lijken er verband mee te houden.
Behandeling van misofonie
De afdeling psychiatrie van het Amsterdam UMC (locatie AMC) biedt innovatieve behandeling aan voor misofonie. Psychiater professor Damiaan Denys, hoofd van de afdeling, beschreef in 2013 de aandoening voor het eerst. Sinds die tijd wordt er op de afdeling ook veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van behandelingen voor de aandoening.
Psychologe Inge Jager die het onderzoek naar EMDR bij misofonie leidde en op 3 februari volgend jaar daarop hoopt te promoveren, daarover: “Omdat misofonie een flink beperkende aandoening is die een grote impact heeft op familie- en andere sociale relaties zijn goede behandelingen dringend nodig.” Jager vervolgt: “Uit ons eerdere onderzoek naar cognitieve gedragstherapie bleek dat deze behandeling voor een aanzienlijk deel van onze patiënten goed werkte, maar ook voor een groot deel niet. We zijn daarom op zoek gegaan naar een alternatieve behandelmethode met een ander werkingsmechanisme. Zo kwamen we bij EMDR uit.”
EMDR-therapie
EMDR–therapie is de afkorting van Eye Movement Desensitization and Reprocessing Therapy. Psychologe Francine Shapiro ontwikkelde de EMDR-therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van traumatische ervaringen ook wel posttraumatische stressstoornis (PTSS) genoemd. Patiënten met PTSS hebben in het hier-en-nu nog steeds last van hevige herinneringen aan de eerder opgedane ervaringen. EMDR is als therapievorm in de jaren negentig van de afgelopen eeuw ontstaan. Het is ondertussen te zien als een gedegen therapeutische methode.
De theorie achter EMDR gaat ervan uit dat opgeslagen nare herinneringen de oorzaak kunnen zijn en ook voeding kunnen geven aan flink wat symptomen en psychische problemen. De behandelaar zorgt er met de EMDR-therapie voor dat de patiënt ongevoeliger wordt voor de opgeslagen herinneringen en beelden. Na de behandeling zijn deze minder levendig.
Bredere inzet EMDR
Behandelaars zetten EMDR vandaag de dag ook breder in. Ook is er groeiend bewijs dat het bij andere psychische stoornissen dan PTSS werkzaam kan zijn. Denk daarbij aan ernstige depressieve stoornissen, bipolaire stoornissen, psychoses, angststoornissen en obsessief compulsieve stoornissen. Ook bij verslavingen, pijn en tinnitus lijkt de therapie te werken. Toch is voor de werkzaamheid bij veel andere stoornissen dan PTSS het bewijs nog onvoldoende hard. Omdat er eerder positieve effecten gemeld zijn van EMDR bij misofonie, zijn de onderzoekers van het UMC Amsterdam een verkennende studie gestart.
Klinisch psychologe Inge Jager: “De voorlopige resultaten van de behandeling van misofonie met EMDR zijn veelbelovend. Het is een korte interventie en ook geschikt voor patiënten die geen profijt hebben gehad van cognitieve gedragstherapie.”
Resultaten van het onderzoek naar EMDR bij misofonie
De onderzoekers selecteerden 10 patiënten die op de wachtlijst voor behandeling stonden of bij wie cognitieve gedragstherapie niet effectief was gebleken. Acht patiënten hadden aan de misofonie gekoppelde herinneringen die zorgden voor emotionele ontregelingen. De herinneringen waren niet traumatisch, maar wel onplezierig en storend. De twee patiënten die niet zulke herinneringen hadden werden uitgesloten voor het onderzoek. Uiteindelijk rondden 7 patiënten de EMDR-therapie af. Gemiddeld ondergingen de patiënten 2,6 sessies.
Met de Amsterdamse Misofonie Schaal (AMISOS-R) werd de ernst van de misofonie voor en na de behandeling gemeten. De schaal daarvan loopt van 0 tot 40. Een hoge score duidt op een grotere ernst van de misofonie. Patiënten die EMDR-therapie hadden ondergaan, lieten een significante verbetering zien op de schaal: gemiddeld daalden hun score 20%.
Inge Jager over de resultaten: “De voorlopige resultaten van de behandeling van misofonie met EMDR zijn veelbelovend. Het is een korte interventie en ook geschikt voor patiënten die geen profijt hebben gehad van cognitieve gedragstherapie. Omdat het aantal patiënten in het onderzoek klein is en we in deze pilotstudie geen controlegroep hebben gebruikt, kunnen we nog geen conclusies trekken over het effect van EMDR op misofonie. Jager vervolgt: “In vervolgonderzoek zou in een grotere groep patiënten EMDR moeten worden vergeleken met CGT om een positief effect op misofonie klachten vast te stellen. Ook kan EMDR als aanvullende interventie op CGT worden onderzocht.”
Dag van de misofonie
Vandaag is het de Dag van de Misofonie. De datum van 7 november is uitgekozen omdat het de oprichtingsdatum is van de Vereniging Misofonie Nederland. De vereniging die bestaat sinds 2014 vraagt op deze dag speciale aandacht voor de aandoening. Dat is om twee redenen nodig. Allereerst omdat door de onbekendheid van de aandoening patiënten zélf hun problemen niet kunnen plaatsen waardoor ze ook niet weten wat ze eraan kunnen doen en waar ze terecht kunnen. Tegelijkertijd begrijpen mensen in hun omgeving niet wat er aan de hand is en zien de reactie op geluiden soms als aanstellerij. Door meer bekendheid aan de aandoening te geven hoopt de vereniging ook op meer begrip voor ‘misofonen’, zoals patiënten zich met deze aandoening ook wel noemen.
Bron: Jager I, Vulink N, de Roos C, Denys D. EMDR therapy for misophonia: a pilot study of case series. Eur J Psychotraumatol. 2021 Sep 24;12(1):1968613. doi: 10.1080/20008198.2021.1968613. PMID: 34589178; PMCID: PMC8475117.
