Onderzoekers uit de Verenigde Staten laten zien dat diplacusis bij Ménière kan komen door verandering van de toonhoogtekaart in het slakkenhuis. De onderzoekers concluderen dit aan de hand van onderzoek op cavia’s. Het onderzoek is gepubliceerd op Nature.com. Bij diplacusis hoort iemand een toon in het ene oor met een andere toonhoogte dan in het andere. De toonhoogtekaart blijkt dus niet zo vaststaand zoals over het algemeen werd verondersteld. Deze kan volgens de onderzoekers namelijk veranderen door een zogeheten endolymfatische hydrops. Hierdoor ontstaat er een overdruk in een bepaalde ruimte in het slakkenhuis. Zo’n endolymfatische hydrops doet zich voor bij de ziekte van Ménière.
Toonhoogtekaart
In ons slakkenhuis zitten duizenden hele kleine haarcellen. Geluiden met verschillende frequenties stimuleren specifieke haarcellen optimaal. Door de eigenschappen van het basilair membraan vibreert namelijk het ene deel makkelijker bij een bepaalde frequentie dan het andere. Tonen met een hoge frequentie stimuleren de haarcellen die dicht bij de stijgbeugel liggen. Geluiden met een lage frequentie stimuleren juist haarcellen die zich dicht bij het zogeheten helicotrema bevinden optimaler. Het geluid dat het slakkenhuis op een bepaald tijdstip op één plek maximaal stimuleert, zorgt voor de waarneming van een specifieke toonhoogte. Verondersteld werd dat deze toonhoogtekaart van het slakkenhuis vast staat. De onderzoekers concluderen nu dat dit niet zo is.
Diplacusis bij Ménière
Door een zogeheten endolymfatisch hydrops, zoals deze zich voordoet bij de ziekte van Ménière, kan de toonhoogtekaart volgens de onderzoekers wijzigen. Hierdoor kan de patiënt ook last krijgen van diplacusis: het ene oor neemt een andere toonhoogte waar dan het andere bij precies hetzelfde geluid uit de omgeving. Dit komt omdat de toonhoogtekaart in het ene oor door de endolymfatische hydrops is gaan afwijken van de toonhoogtekaart in het andere oor. Bij zo’n endolymfatische hydrops doet er zich een stoornis voor in de vochthuishouding in het slakkenhuis waardoor er een overdruk ontstaat in een bepaalde ruimte. Deze overdruk kan het basilair membraan stijver maken waardoor de toonhoogte waarneming verandert. Diplacusis doet zich op zijn minst voor bij 50% van de mensen met Ménière. Mogelijk is dit een onderschatting omdat daar niet standaard op getest wordt.
Diplacusis kan zich ook voordoen bij mensen met een perceptief gehoorverlies. Zij nemen over het algemeen een toon iets hoger waar in het slechtere oor. Vooral voor musici is dit natuurlijk erg vervelend (lees meer).
Plasticiteit hersenen
Verondersteld wordt dat de plasticiteit van onze hersenen de diplacusis kunnen verminderen. De waargenomen toonhoogteverschillen veroorzaakt door een afwijkende toonhoogtekaart zijn op den duur door de hersenen enigszins te normaliseren: de tonen klinken weer meer gelijk.
Onderzoek bij cavia’s naar diplacusis bij Ménière
De onderzoekers hebben de effecten van een endolymfatische hydrops onderzocht bij cavia’s. Bij de cavia’s werd de endolymfatische zak weggehaald. Na 30 dagen hadden de cavia’s een normaal gehoor in de hoge frequenties en een gehoorverlies in de lage frequenties. Dit doet zich ook voor bij de ziekte van Ménière. Door een bepaalde techniek te gebruiken hadden de onderzoekers toegang tot de toonhoogtekaart (ook wel de tonotopiciteit van het oor genoemd). De onderzoekers lieten zo voor het eerst abnormale toonhoogtekaarten zien in het slakkenhuis in oren die normaal ontwikkeld waren, maar door een ziekteproces waren aangedaan. Zo schoven de middenfrequenties soms wel één of twee octaven op richting de apex. Dat is in de richting van het gebied dat normaal reageert op de lage frequenties.
Omdat het aantal dieren dat de onderzoekers bij het onderzoek gebruikten klein was, zijn er er geen bruikbare percentages naar voren gekomen hoe vaak het zich voor kan doen.
Bron: Guinan, J.J., Lefler, S.M., Buchman, C.A. et al. Altered mapping of sound frequency to cochlear place in ears with endolymphatic hydrops provide insight into the pitch anomaly of diplacusis. Sci Rep 11, 10380 (2021). https://doi.org/10.1038/s41598-021-89902-0
