Cognitieve gedragstherapie bij behandeling chronische tinnitus werkzaam maar te eenzijdig

Onderzoekers van het tinnituscentrum van de Universiteit van Berlijn vinden het noodzakelijk om bij de behandeling van chronische tinnitus verder te gaan dan cognitieve gedragstherapie alleen. Dat is te lezen in het artikel van onderzoeker Raphael Biehl en collega’s dat staat in ‘Frontiers in Psychology’. Daar waar cognitieve therapie voornamelijk kijkt naar de angst, wanhoop en zorgen en de daaruit voortkomende stress die primair verbonden is met de tinnitus, zou de behandeling volgens de onderzoekers uitgebreid moeten worden met het omgaan met emoties in het algemeen. De huidige insteek is bij de behandeling van chronische tinnitus volgens de onderzoekers dus te eenzijdig. Zij vinden het belangrijk dat behandelaars ook rekening houden met persoonlijkheidstrekken en individuele coping strategieën. Die blijken bij mensen met chronische tinnitus namelijk anders te zijn dan bij anderen.

Persoonlijkheidsfactoren bij chronische tinnitus

Uit het onderzoek blijkt dat patiënten met chronische tinnitus andere persoonlijkheidstrekken hebben dan anderen. Zo blijken ze een groter sociaal gevoel te hebben, zijn meer betrokken bij de zorgen van anderen, zijn sneller geïrriteerd, overwerkt, gevoelig en gehaast. Ook geven zij sneller aan zich overbelast, gestrest, nerveus en uitgeput te voelen. Daarnaast klagen ze meer over lichamelijke aandoeningen, voelen zich óf sneller geprikkeld óf moe óf minder sterk, en voelen zich minder goed begrepen door de mensen om hen heen. Patiënten met chronische tinnitus voelen zich ook geremd bij het zich uiten en zijn vaker sociaal passief.

Minder zorgen over algehele gezondheid

Opvallend is dat patiënten met chronische tinnitus zich juist minder zorgen maken over hun algehele gezondheid. Dat zou volgens de onderzoekers erop kunnen duiden dat ze minder aandacht besteden aan gezond gedrag. De onderzoekers vermoeden dat dit op zijn beurt weer kan samengaan met prikkelbaarheid en de sterke sociale oriëntatie. Dit kan een manier van omgaan (coping) weerspiegelen die erop gericht is om onderdrukte emoties te reguleren (zoals onderdrukte agressie).

Resultaten in lijn met eerder onderzoek

Eerder onderzoek liet in de groep met chronische tinnitus hogere scores zien op emotionele instabiliteit en type D persoonlijkheid. Bij een type D persoonlijkheid is er sprake van een gelijktijdige aanwezigheid van bijvoorbeeld piekeren, zwaarmoedigheid en prikkelbaarheid en daarnaast terughoudendheid en gebrek aan zelfvertrouwen. De onderzoekers zien dit als risicofactor voor het ervaren van problemen bij tinnitus. De resultaten van het recente onderzoek zijn in lijn met eerder onderzoek.

CGT gouden standaard bij behandeling chronische tinnitus

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is op dit moment de gouden standaard bij de behandeling bij tinnitus. Alle reguliere behandelingen in Nederland zijn gebaseerd op deze methode. De onderzoekers verwijzen in hun artikel naar het onderzoek uit 2014 uitgevoerd aan de Universiteit van Maastricht (Rilana Cima en anderen). De onderzoekers stellen dat de technieken die erop gericht zijn om te gaan met de door tinnitus veroorzaakte stress weliswaar succesvol zijn, maar dat ervaren stress daarbij wél ook in de context geplaatst moet worden van persoonlijkheidstrekken. Dit is volgens hen namelijk cruciaal bij het begrijpen, maar ook om uiteindelijk de klachten bij patiënten met chronische tinnitus daadwerkelijk te reduceren.

Psycholoog Arno Lieftink, auteur van het tinnitus zelfhulpboek ‘Oorzaken’, laat in een reactie weten dat bij een goed uitgevoerde cognitieve gedragstherapie ook aandacht is voor de eerder genoemde factoren.
Of daar op alle plekken waar behandeling voor tinnitus wordt gegeven in het programma ruimte voor is, is de vraag. Mogelijk wordt de aanpak op veel plekken bij tinnitus wél strikt uitgevoerd, zonder aandacht dus voor persoonlijkheidskenmerken en coping mechanismen bij het omgaan met emoties.

Ook kijken naar omgang met emoties en persoonlijkheidstrekken

Volgens de onderzoekers moeten behandelaars ook kijken naar hoe iemand in eerdere situaties en sociale situaties omgaat met emoties en stress. Daarbij is het nodig uit te pluizen hoe bepaalde persoonlijkheidstrekken in specifieke situaties geactiveerd worden. Het is natuurlijk goed daar het tinnitusgeluid bij te betrekken, maar de behandeling moet zich daar zeker niet toe beperken.
Een psychologische aanpak die emotionele uitdrukking en regulatie ondersteunt, kan volgens de onderzoekers ervoor zorgen dat de emotionele spanning vermindert. Dit kan op zijn beurt weer voor een beschermend schild zorgen dat helpt bij het omgaan met alle andere stressfactoren die langs komen.

Ook andere psychologische therapieën bij tinnitus

Psychologische behandeling moet dus verder gaan dan alleen de aanpak van zorgen, wanhoop, stress en angst alleen, zoals dit nu veelal gebeurt bij cognitieve gedragstherapie zoals die wordt gegeven bij tinnitus. De onderzoekers denken dat psychologische therapieën zoals de Schematherapie en Compassion Focused Therapy daarbij behulpzaam kunnen zijn. Onderzoek naar de effectiviteit van deze behandelingen bij chronische tinnitus staat echter nog in de kinderschoenen.

Bron: Biehl R, Boecking B, Brueggemann P, Grosse R and Mazurek B (2020) Personality Traits, Perceived Stress, and Tinnitus-Related Distress in Patients With Chronic Tinnitus: Support for a Vulnerability-Stress Model. Front. Psychol. 10:3093. doi: 10.3389/fpsyg.2019.03093