Anne Dubois biedt in Friesland loopbaan- en studie coaching voor slechthorenden aan. Dat doet zij ook voor mensen die andere problemen ervaren door beperkingen op het gebied van horen. Zo helpt ze ook mensen met tinnitus en hyperacusis. Ze zet bij haar coaching desgewenst ook honden in.
Gehoorverlies kan tot beperkingen leiden en daardoor ook flinke negatieve consequenties hebben. Zo kan het zorgen voor overbelasting en burn-out, onzekerheid, onveiligheidsgevoelens en verminderd zelfvertrouwen. Daardoor kan ook het toekomstperspectief veranderen. Daarnaast heeft het effect op de emotionele beleving van geluid en muziek.
We vroegen Anne over de noodzaak en nut van speciale coaching voor slechthorenden en over haar aanpak.
Je richt je met je coaching op slechthorenden en mensen met andere hoorproblemen. Wat maakt dat zij volgens jou een speciale aanpak nodig hebben?
Anne: Ik heb in de praktijk ervaren dat er weinig erkende loopbaan- en re-integratiecoaches zijn met kennis en kunde op het gebied van problemen met gehoor die hierin goed kunnen adviseren, duiden en begeleiden. Daardoor ontvangt deze groep vaak niet de juiste ondersteuning en stagneert hun traject. Mijn begeleiding richt zich op de persoon, werk en collega’s en het direct betrokken privé netwerk. Verder heb ik ervaren dat de groep mensen met problemen met gehoor veel kunnen hebben aan het werken met honden juist vanwege het feit dat zij meer moeten luisteren met hun ogen en meer informatie moeten halen uit de non-verbale communicatie. Mijn doel is om mensen aan het werk te houden, uitval te voorkomen en meer aandacht te besteden aan preventie.
Wat maakt dat je juist mensen met slechthorendheid, hyperacusis en tinnitus bent gaan coachen?
Anne: Tijdens mijn functie als bedrijfsmaatschappelijk werker bij de sociale werkvoorziening kwamen er met enige regelmaat mensen met problemen op auditief gebied aan mijn tafel. Daar is mijn interesse in de auditieve beperkingen begonnen. Toen de sociale werkvoorziening stopte ben ik bij het audiologisch centrum van Kentalis gaan werken als audiologisch maatschappelijk werker (Amsterdam en Almere). Omdat ik toen al register loopbaancoach en mediator was, werden hier klanten met vragen op gebied van Gehoor en Arbeid aan mij toegewezen. De ervaringen en inzichten die ik daar heb opgedaan, hebben ertoe geleid dat ik besloten heb om volledig voor mijzelf te gaan werken vanuit deze specialisatie. In de dagelijkse praktijk kwam ik veel mensen tegen met burn-out klachten, conflicten, mensen die heel hard hun best deden en het desondanks niet redden, veel onbegrip en onbegrepen verdriet. Op de arbeidsmarkt moet deze groep vaak concurreren met mensen die géén onzichtbare handicap hebben. Ik vind het belangrijk dat er gekeken wordt naar de mens, naar wat iemand wel kan en wat iemand nodig heeft aan voorwaarden om optimaal te kunnen functioneren. Ik vind dat wij daar allemaal een gezamenlijke verantwoordelijkheid in dragen. Ik draag daar graag langs deze weg mijn steentje aan bij.
Wat doe je zoal tijdens de coachingssessies en waar zijn ze op gericht?
Anne: Het belangrijkste dat ik doe tijdens mijn sessies is goed luisteren. Daar begint het mee. Ik besteed veel aandacht aan checken of ik hetgeen gezegd wordt ook goed begrepen heb. Ik probeer de onderliggende vraag boven water en ook helder te krijgen. De meeste mensen weten wat ze nodig hebben, alleen kunnen ze er vaak nog niet bij. Daar werk ik met mijn klanten aan. Ik stel mensen op hun gemak, terwijl ik ook confronteer. Ik daag mensen uit om niet alleen te praten over verandering, ik nodig ze uit en stimuleer om te gaan doen. Zodat ze zelf weer grip, ruimte en rust ervaren. Hiermee kunnen ze verbetering van kwaliteit van leven ervaren en er ontstaat weer toekomstperspectief. We gaan samen op zoek naar wat wel mogelijk en haalbaar is en wat iemand daarin nodig heeft, van wie en op welke manier. We werken aan durven te vragen en durven aan te geven dat er iets speelt, wanneer iemand dat moeilijk vindt. Als mensen bij mij in Rijs komen, zijn mijn honden in de ruimte aanwezig. Voordat iemand binnenkomt, krijgt mijn klant een opdracht ten aanzien van omgang met de honden. Deze opdracht zorgt altijd direct voor extra gespreksstof en verdieping en een andere start van de coach-coachee relatie en geeft mij veel informatie over de persoon. Soms gaan we wandelen, mensen krijgen opdrachten om tussen de sessies door aan te werken. Deze opdrachten bespreken we weer tijdens de volgende sessie. Indien zinvol stel ik voor om een gerichte oefening met een hond te doen. Het moeten kiezen van één van de honden is al een onderwerp op zich waar heel veel informatie uit voort komt.
Welke vorm van begeleiding bied je mensen met tinnitus en hyperacusis aan?
Anne: Ik bied mijn klant psycho-educatie aan, ook aan mensen in zijn of haar omgeving. Ik leg dus uit, maak onderlinge verbanden inzichtelijk en deel daarbij kennis. Ik bied mijn cliënt inzichten door gebruik te maken van het spiegelen van gedrag en bied daarbij maatwerk. Daarnaast geef ik aandacht, oprechte interesse, en luister daarbij tussen de regels door en ontrafel en orden samen met mijn klant. Wat speelt er allemaal, wat heeft waarmee te maken, waar heb je wel/geen invloed op, wat kun je waarmee? Dit zorgt voor vermindering van gevoelens van stress, creëert overzicht en brengt de regie over het leven weer terug bij de klant. Het perspectief en de gedachte over tinnitus en hyperacusis veranderen hierdoor. Dit zorgt meestal voor vermindering, gewenning en/of betere hantering van de klachten. Als ik denk dat er meer of anders nodig is, bijvoorbeeld een specialistische behandeling, dan bespreek ik dat, licht mijn motivatie toe en verwijs ik gericht binnen mijn netwerk of daarbuiten. Indien gewenst zorg ik voor een ‘warme’ overdracht in een 3-gesprek met de behandelaar. Wanneer er al een behandeling loopt tijdens een traject, overleg ik met klant en behandelaar en deel ik kennis en kunde met de behandelaar op het gebied van horen en waarnemen van geluiden.
Op je website staat dat je ook gebruik maakt van honden. Wat is de meerwaarde van de inzet van honden als co-trainer bij coaching?
Anne: Honden zijn specialisten op het gebied van contact maken, het lezen van de ander, gedragsaanpassing en afstemmen van communicatie. Het samenwerken met een hond stelt je in staat om met deze vaardigheden te oefenen. Het mooie is dat je directe feedback krijgt en dat je direct kunt oefenen met ander gedrag en daar het effect van kunt ervaren. Het ervaren zorgt ervoor dat je het makkelijker in andere situaties gaat toepassen. Inzicht in en verandering van reactie- en gedragspatronen kunnen hierdoor versnellen. Het werken met honden brengt meer dynamiek, inzichten én diepgang in een trainingsproces. Bij het werken met een hond kom je letterlijk en figuurlijk in beweging. Het bewegen maakt je creatiever en activeert positieve hersenactiviteit. Hierdoor leer je makkelijker.
Je werkt niet alleen binnen maar ook buiten. Welke voordelen biedt dat voor je cliënten?
Anne: Wanneer je in een ruimte zit, zit je meestal tegenover elkaar. Dat zorgt voor andere communicatie en een ander gevoel dan wanneer je in beweging bent en buiten in de natuur loopt. Daar werkt ook de kracht van de natuur. Het is een wezenlijk andere zintuigelijke ervaring. Tijdens het wandelen, met of zonder hond, stop ik af en toe en geef ik opdrachten ondersteunend aan bewustwording, in het moment kunnen zijn, ademhaling, kijken, visualiseren, waarnemen en interpreteren. Of een opdracht gerelateerd aan iets wat de ander mij tijdens de wandeling vertelt bijvoorbeeld over het thema respect of het thema vertrouwen, of je veilig kunnen voelen. Dan verbind ik de opdracht aan een specifieke plek in het bos waar het thema dan in de natuur en de opdracht met de hond samen komt. Gesprekken krijgen meer diepgang tijdens het wandelen, er ontstaat ander contact met elkaar en met jezelf. Beweging helpt om informatie te verwerken en te verankeren, bewegen stimuleert creatieve hersenprocessen.
Je schrijft op je website dat je vooral met de kracht van non-verbale communicatie werkt en dat dat de rode draad is bij je coaching. Kun je daar wat meer over vertellen?
Anne: Communicatie tussen mensen is vaak verbaal gericht. Honden communiceren vooral met lichaamstaal en reageren als natuurlijk op onze lichaamstaal. Zo weten mijn honden bijvoorbeeld precies wanneer ze wel of niet met mij mee mogen en moeten werken en passen daar hun gedrag op aan. Óók onze communicatie bestaat voor 80% of meer uit lichaamstaal. We leunen echter enorm op onze verbale communicatie, we zijn wat lui geworden wellicht. Problemen in de communicatie ontstaan wanneer de verbale communicatie en de non-verbale communicatie niet met elkaar kloppen of wanneer de verbale communicatie door iemand niet goed, anders of trager verwerkt wordt in de hersenen. Signalen worden niet gezien of verkeerd geïnterpreteerd. De connectie wordt dan verbroken. We zijn ons over het algemeen weinig bewust van onze non-verbale communicatie en van onze (onbewuste) waarneming van de lichaamstaal van de ander. Terwijl deze communicatie dus heel belangrijk is in en voor ons dagelijks functioneren. Ik werk aan bekwaam bewust maken van lichaamstaal zodat je dit ook actief als instrument kunt inzetten.
Je werkt ook aan het verbeteren van communicatievaardigheden met je cliënten? Wat doe je daarbij en kun je daar een paar voorbeelden van geven?
Anne: Waar ik veel mee werk is mensen bewust maken van de taal die ze gebruiken om iets te zeggen, beschrijven, realiseren. De woorden die je kiest zijn belangrijk in het effect van een bericht, boodschap, communicatie. Ik maak ze ook bewust van hoe ze iets zeggen, dus de non-verbale communicatie die ze hierbij gebruiken en of die ondersteunend is of niet. Mijn klant en ik onderzoeken of de totale communicatie tot het gewenste effect leidt of juist niet. Wat kun je dan anders doen, waar moet je op letten? Ik probeer te achterhalen wat er niet gezegd wordt met woorden en hoe daar wel betekenis aan kan worden geven. Vanuit mijn achtergrond als mediator kan ik veel uitleggen over communicatie in relatie tot conflicten. Zowel over hoe ze ontstaan en welke taal en non-verbale communicatie je kunt gebruiken om te de-escaleren, als ook hoe je conflicten met behulp van communicatie kunt vermijden. Ik besteed veel aandacht aan het managen en checken van wederzijdse verwachtingen. Ik laat mensen ervaren hoe vaak zij interpreteren in plaats van waar te nemen en welk verschil dat kan maken in communicatie. We onderzoeken samen waar bepaalde communicatiepatronen vandaan komen, bijvoorbeeld naar aanleiding van de vraag: ‘Welke zin heb je het meest gehoord in je leven?’ Vervolgens bespreken we of die patronen effectief zijn en zo niet, wat je kunt veranderen en hoe.
Een concreet voorbeeld betreft een klant die én een asymmetrisch gehoorverlies heeft en getraumatiseerd is. Omdat zij zich snel onveilig voelt in veel situaties probeert zij de regie te houden in contact en communicatie, toont vermijdingsgedrag of wordt snel emotioneel en komen er tranen. Door deze reactiepatronen ontstaan er met regelmaat voor haar ongewenste situaties in werk- en privérelaties en is het moeilijk om werk te behouden. Zij bereikt hierdoor haar doelen niet. Samen met haar heb ik de aangeleerde patronen ontleed, ik heb kennis en kunde gedeeld ondersteunend aan duiding en bewustwording, we hebben gewerkt aan alternatieve patronen en daarmee geoefend, onder andere met de honden. Ik heb haar gerichte oefenopdrachten gegeven om toe te passen bij mensen in haar omgeving bij wie zij zich wel veilig kan voelen. De ervaringen hebben we geëvalueerd en we hebben aanvullende handvatten en strategieën besproken en geoefend.
Een ander voorbeeld betreft een klant die van matig slechthorend binnen een jaar functioneel doof werd met alle gevolgen op veel levensvlakken. Ik heb haar uitgelegd wat het effect is van gebrek van feedback van haar eigen communicatie in relatie tot spraak en non-verbale communicatie. Door de inspanning van het luisteren leek het vanuit haar gezichtsmimiek alsof ze altijd boos was. Daar reageerde haar omgeving op. Ik heb voorlichting gegeven aan haar leidinggevende, haar HR-medewerker, haar man, haar zoontje en aan ouders. Daarmee heb ik gewerkt aan begrip van haar omgeving en hen uitgenodigd om haar te gaan steunen in het samen werken aan nieuwe vormen van communicatie. Ik heb haar en haar omgeving uitgenodigd om te gaan benoemen wat ze zien en bij elkaar te checken of intentie en uitkomst van de communicatie bij elkaar passen. Zodat mijn klant zich ook bewuster gaat worden van haar eigen communicatie en kan bijsturen waar nodig. Ik heb haar geleerd om de non-verbale communicatie van de ander beter te kunnen lezen. Hiervoor heb ik oefeningen met de hond ingezet.
Wat zijn de kosten voor de coachingsessies en worden ze ook vergoed?
Anne: De kosten van de coachingsessies worden zoveel mogelijk naar draagkracht bepaald met mijn klant. Globaal liggen ze tussen de 65 en de 100 euro per uur (excl. BTW, excl. eventuele reiskosten). Voor particulieren hanteer ik een ander tarief dan voor bedrijven. Een eerste oriëntatiegesprek voor particulieren is kosteloos en duurt maximaal 45 minuten. Mensen kunnen eenmalig een beroep op mij doen of voor een aantal sessies kiezen. Ik kan ook online mensen begeleiden. Wanneer je gekoppeld bent aan het UWV kan het UWV een traject bij mij inkopen via ‘Gewoondoen Re-integratie’ in Terwispel. Het bedrijf waar iemand werkt kan de coaching betalen op basis van een offerte. Ook is het mogelijk de kosten op te nemen bij de aangifte inkomstenbelasting. Met ziektekostenverzekeraars heb ik geen contracten….
Anne Dubois geeft aan haar coachingssessies in Rijs of in overleg op locatie elders.
Kijk voor meer informatie op de website dogyourmind.nl
