Boek Evenwicht in Uitvoering – een recensie

Tijdens de Balance Awareness Week die plaatsvond van 13 tot 19 september, is het boek Evenwicht in Uitvoering uitgebracht geschreven door Paula Hijne. Het boek dat fraai is ingebonden, vormgegeven en geïllustreerd, maakt inzichtelijk hoe ons ingenieuze evenwichtssysteem werkt en wat er gebeurt als het systeem faalt. Het boek gaat in op de werking van de twee evenwichtsorganen, maakt tegelijkertijd duidelijk welke processen er allemaal nog meer bij ons evenwicht betrokken zijn en waar het gehele evenwichtssysteem ons allemaal bij helpt. In het tweede deel bespreekt Paula Hijne evenwichtsproblemen en aandoeningen gevolgd door tips. De weetjes en ervaringsverhalen die erin staan, maken het boek leuk om te lezen.
Het boek Evenwicht in Uitvoering is een zeer compleet en leerzaam boek dat een ingewikkeld onderwerp weet te verhelderen. De opbouw en de structuur hadden beter gekund.

Los-vaste structuur en uitstapjes

De onderwerpen in het boek lopen flink door elkaar heen en de uitstapjes die de auteur maakt zijn soms wel heel erg uitgebreid en zijn voor het begrip van het evenwichtssysteem niet altijd nodig. Bij het lezen krijg je het idee dat alle kennis die de schrijfster zelf vergaart heeft, ook perse in het boek moest komen. Her en der valt het boek ook in herhaling.
Deze los-vaste structuur kan het lezen, het mentaal ordenen van de informatie en het terugvinden lastig maken. Tegelijkertijd maakt de opzet het boek ook weer levendig: de auteur blijft niet heel lang bij een enkel onderwerp stilstaan maar behandelt de onderwerpen in etappes.

Niveau voorkennis

Sommige stukken zullen voor de leek met weinig voorkennis van de fysiologie van het menselijk lichaam ingewikkeld zijn. Dat komt ook door de gebruikte terminologie. Daar is lastig aan te ontkomen bij een complex onderwerp als het evenwicht. Andere delen spreken de lezer weer op een veel makkelijker manier aan. Bij het lezen is het echter niet raadzaam om delen van het boek over te slaan, omdat de informatie over bepaalde onderwerpen verspreid over het boek staan (bijvoorbeeld de werking evenwichtsorgaan en de functies van evenwicht). De informatie wordt pas compleet door het boek in zijn geheel te lezen. Het is dan ook raadzaam het boek eerst een keer helemaal te lezen en vervolgens de stukken waar je als lezer meer over wilt weten nog eens dunnetjes te herlezen.

Weinig kennis over evenwicht

Al lezend werd mij duidelijk hoe weinig ik persoonlijk tijdens mijn opleiding (psychologische functieleer) over het evenwichtssysteem heb meegekregen. Terwijl dat prima binnen de studie zou passen. En ondanks dat ik tijdens mijn werkzame leven toch met regelmaat tegen evenwichtsonderzoek ben aangelopen (bij TNO-Technische Menskunde en op de afdeling Audiologie/KNO bij het VUMC), heb ik me er nooit veel verder in verdiept. Het ontbreken van een toegankelijk boek over het evenwicht is daar vast debet aan. Met het verschijnen van het boek Evenwicht in Uitvoering kan dat vandaag de dag voor anderen geen excuus meer zijn. Zelf heb ik door het schrijven van deze recensie een hoop over het evenwichtssysteem bijgeleerd.

Onvoldoende kennis bij artsen

Ook bij artsen blijkt er volgens de auteur van het boek vaak onvoldoende kennis over het evenwichtsorgaan te zijn. Hierdoor duurt het volgens haar lang voordat patiënten de juiste diagnose bij evenwichtsproblemen of duizeligheid krijgen.

Interessant voor zorgverleners, patiënten en nieuwsgierigen

Het boek is zowel interessant voor patiënten die veel meer willen weten over het evenwichtssysteem als ook voor zorgverleners. Zeker wanneer zij met regelmatig met ouderen werken. Daar komen immers evenwichts- en duizeligheidsklachten vaak bij voor.
Natuurlijk hoort een boek over een orgaan dat zo dicht ligt bij het gehoororgaan, bij zorgverleners in de hoorbranche zeker in de boekenkast te staan. Ook voor nieuwsgierigen of leerlingen die een werkstuk over dit onderwerp willen schrijven is het boek een aanrader. Lezers die gek zijn op weetjes komen ook aan hun trekken.

Bestellen boek Evenwicht in Uitvoering

Het boek Evenwicht in Uitvoering is te bestellen via onderstaande link:

Nieuwsgierig geworden naar de inhoud? Nog niet helemaal overtuigd om het boek Evenwicht in Uitvoering aan te schaffen? Lees dan hieronder meer over de onderwerpen die in de verschillende hoofdstukken van het boek aan de orde komen.

Opbouw boek Evenwicht in Uitvoering

Hoofdstuk 1

Hoofdstuk 1 is een inleiding over het evenwicht en besteedt globaal aandacht aan de twee evenwichtsorganen. Ondanks de titel ‘Alles is evenwicht’ wordt in dit hoofdstuk nog niet duidelijk gemaakt dat ons evenwichtssysteem meer is dan alleen onze evenwichtsorganen alleen. Dat maakt de auteur wel zeer goed duidelijk in de latere hoofdstukken. De schrijfster maakt aan het eind van dit hoofdstuk duidelijk dat als er iets misgaat met ons evenwichtssysteem dat het dan lastig is uit te vinden wat precies het probleem is en waar de verstoring vandaan komt. Ook geeft ze aan dat de behandeling beperkte mogelijkheden kent en dat de patiënt ermee moet leren leven. Ze stelt dat als je als patiënt weet hoe het evenwichtssysteem wél hoort te werken, je volgens ook inzicht krijgt in wat er niet goed gaat. De ongewisse ervaringen zijn zo voor patiënten beter te begrijpen.

Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 2 van het boek Evenwicht in Uitvoering beschrijft kort waar het evenwichtssysteem allemaal bij helpt en waar het voor zorgt. In dit hoofdstuk wordt reeds duidelijk dat het evenwichtssysteem voor meer dient dan alleen je evenwicht bewaren. In dit hoofdstuk komen ook kort de verschillende functies aan de orde van het evenwicht. De eerste functie daarvan wordt uitgelegd in dit hoofdstuk, de overige functies komen verspreid over andere hoofdstukken aan de orde. Hoofdstuk 2 van het boek Evenwicht in Uitvoering biedt een eerste uitleg over de werking van het evenwichtsorgaan.

Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 3 met de titel ‘Vallen en opstaan’ begint met hoe de auteur op het idee is gekomen het boek te schrijven. Dit had goed in de inleiding kunnen staan. Daarna volgt een korte les natuurkunde over de zwaartekracht. De auteur maakt vervolgens duidelijk wat de functie van de zwaartekracht is voor onze balans. Vervolgens maakt het hoofdstuk een uitstap naar de evolutie van de zwaartekrachtreceptoren.

Hoofdstuk 4

In hoofdstuk 4 ‘Omhoog en omlaag’ is een vervolg te lezen op de uitleg over het evenwichtsorgaan. De titel zou doen vermoeden dat hier alleen gaat om de uitleg van de registratie van de omhoog en omlaaggaande bewegingen door het evenwichtsorgaan, maar hier komt ook de werking van de statolietorganen aan de orde die tevens zorgen voor het detecteren van bewegingen in andere richtingen. In het kort bespreekt de auteur hier ook een van de functies uit hoofdstuk 2: beeldstabilisatie en de effecten van de statolietorganen op de bloeddruk. Deze onderwerpen komen later weer terug.

Hoofdstuk 5 en 6

Hoofdstuk 5 met de titel ‘Vroeger’ springt terug naar het verleden en naar de evolutie van de halfscirkelvormige kanalen. Met hoofdstuk 6 volgt een uitstap naar de zwaartekracht (ook reeds besproken in hoofdstuk 3) en het evenwichtssysteem van zoogdieren, van gewervelde en ongewervelde dieren.

Hoofdstuk 7

Hoofdstuk 7 ‘Nu’ handelt over de ontwikkeling van het evenwichtsorgaan in het embryo en de ontwikkeling van het evenwicht na de geboorte en gaat kort in op onze interne zintuigen.

Hoofdstuk 8

Hoofdstuk 8 ‘Links en rechts’ kijkt naar de werking van de hersenen en het zenuwstelsel die beide natuurlijk een belangrijke rol spelen bij het houden van ons evenwicht. In dit hoofdstuk is te lezen welke weg de zenuwprikkels vanuit het evenwichtsorgaan afleggen richting de hersenen.

Hoofdstuk 9

Hoofdstuk 9 met de titel ‘Input Ouput’ komt opnieuw met uitleg over het evenwichtsorgaan. Dit keer is er aandacht voor de functie van de halfcirkelvormige kanalen en hoe een prikkel van buiten tot een reactie leidt. Met andere woorden hoe sensaties, tot percepties leiden en hoe een lichamelijke reactie ontstaat. In dit hoofdstuk komt functie twee van het evenwicht uit het eerdere hoofdstuk 2 ‘Ruimtelijke oriëntatie’ aan de orde. De auteur geeft aan dat daar meerdere factoren belangrijk voor zijn. Over deze factoren is een stuk later in het boek weer meer te lezen.

Hoofdstuk 10

Hoofdstuk 10 gaat over ‘Voelen’ wat een belangrijk onderdeel is van ons evenwichtssysteem. Het kijkt naar de verschillende functies van tast en gaat verder in op één van de genoemde interne zintuigen die kort genoemd zijn in hoofdstuk 7. Ook wordt in het hoofdstuk ingegaan op verschillende reflexen en sensorische informatieverwerking dat weer teruggrijpt op hoofdstuk 9. Ook belicht de auteur de verstoring van de tastzin, proprioceptie en evenwichtszin. In hoofdstuk 10 komt ook functie drie van het evenwicht, de posturale controle, aan bod. De verstoringen van het evenwichtssysteem bespreekt de schrijfster in deel 2 van het zelfde boek.

Hoofdstuk 11

Hoofdstuk 11 met de titel ‘Vooruit en achteruit’ kijkt opnieuw naar de statolietorganen in het evenwichtssysteem en welke invloed de hoofdbewegingen van voor naar achter daarop hebben. In dit hoofdstuk wordt een kort uitstapje gemaakt naar de natuurkunde met de drie wetten van Newton. Ook komen de halfcirkelvormige kanalen opnieuw aan de orde. Dit keer wordt er ingegaan op de samenwerking ertussen en kijkt de auteur op celniveau naar de werking ervan.
In dit hoofdstuk passeert ook de evenwichtszenuw. Dat had ook goed gepast bij hoofdstuk 7 dat handelt over de hersenen en het zenuwstelsel.

Hoofdstuk 12

Hoofdstuk 12 komt weer terug bij de proprioceptie en gaat in bij de nekspieren die een belangrijke schakel zijn bij het behouden van een goed evenwicht. Kort wordt stil gestaan bij de effecten van nekklachten op het evenwicht en ook de effecten die dat andersom kan hebben. In dit hoofdstuk komt functie vier van het evenwicht aan de orde: de autonome beïnvloeding.

Hoofdstuk 13

Hoofdstuk 13 kijkt opnieuw naar het evenwichtsorgaan maar nu naar de vloeistof en daarin aanwezige haarcellen en ook wat er op celniveau gebeurt. De wetten van Ewald worden kort behandeld. Vervolgens is er een uitstapje naar het emotionele systeem in de hersenen, de biologische klok en wordt de relatie tussen ritme en evenwicht belicht.

Hoofdstuk 14

Hoofdstuk 14 kijkt naar de ogen en naar de samenwerking daarvan met het evenwichtssysteem. Hier komt ook functie vijf van het evenwichtssysteem aan bod: de beeldstabilisatie.

Hoofdstuk 14

Hoofdstuk 15 gaat in op het horen, de werking van het oor, gehoorverlies en de mogelijke relatie met evenwichtsklachten. Ook laagfrequent geluid en ultrageluid passeren de revue.

Hoofdstuk 16

Hoofdstuk 16 gaat kort in op het zien van licht en donker en de oriëntatieproblemen veroorzaakt door een te veel aan licht.

Hoofdstuk 17

Hoofdstuk 17 komt met een korte herhaling van de functies van evenwicht die door het boek heen zijn behandeld. De auteur kijkt hier naar de geschiedenis van de (wetenschappelijke) interesse in het evenwichtssysteem en een aantal prominente hedendaagse wetenschappers passeren de revue. Het hoofdstuk behandelt ook het begrip evenwicht nogmaals.

Het falende evenwichtssysteem: Hoofdstuk 19 tot en met 21

Een veel kleiner deel van het boek gaat over het falende evenwichtssysteem. Bewegingsziekte (hoofdstuk 19) en zeeziekte (hoofdstuk 20) komen daarbij aan de orde. Ook is er aandacht voor evenwichtsonderzoeken die bij kinderen worden gedaan. De auteur behandelt hier nog niet de verschillende onderzoeken die bij volwassenen mogelijk zijn. Die zijn in hoofdstuk 24 terug te vinden.
In hoofdstuk 21 beschrijft auteur Paula Hijne wel de verschillende vormen van hoogtevrees en beziet ruimteziekte.

Hoofdstuk 22

Hoofdstuk 22 kijkt naar de veroudering van het evenwichtssysteem de mogelijke oorzaken van een verminderd evenwichtsgevoel en de uiterlijke kenmerken van evenwichtsproblemen.

Hoofdstuk 23 en 24

Hoofdstuk 23 kijkt naar duizeligheid, de mogelijke oorzaken daarvan en welk functieverlies er kan optreden. Hoofdstuk 24 besteedt aandacht aan de aandoeningen die tot evenwichtsklachten kunnen leiden. Ook vindt bespreking plaats van evenwichtsonderzoeken uitgevoerd bij volwassenen. Kort bespreekt de auteur waar eventueel mogelijke behandelingen zich op kunnen richten en ook wijst de auteur op een aantal hulpmiddelen.

Hoofdstuk 25 en 26

Hoofdstuk 25 komt met tips en hoofdstuk 26 is het afsluitende hoofdstuk van het leerzame boek Evenwicht in Uitvoering.

Over de schrijfster van het boek Evenwicht in Balans, Paula Hijne

Auteur en hoorcoach Paula Hijne is zelf ervaringsdeskundige. Door Ménière heeft ze last van gehoorverlies, tinnitus en draaiduizeligheid. Hierdoor moest zij haar werkzame leven in het onderwijs opgeven. Sporten werd voor haar onmogelijk en ook met haar nevenwerkzaamheden moest ze stoppen. Na haar re-integratie werd ze hoorcoach en coacht nu al weer een flink aantal jaren mensen met chronische ziekten en symptomen. Eerder schreef zij het boek ‘Ménière in balans’, dat in 2016 uitkwam. Omdat ze zelf tal van vragen over het evenwicht had, is ze grondig in dit onderwerp gedoken met als resultaat haar nieuwe boek Evenwicht in Uitvoering. Een boek dat niet alleen voor haar antwoorden biedt maar ook voor de patiënten, zorgverleners en nieuwsgierigen.