Vooraf aan aanval ziekte van Ménière is er stress

Ménière gaat samen met veel stressgerelateerde lichamelijke klachten

Vlak voor een Ménière aanval is er verhoogde sympathische actitviteit (stress) te meten bij patiënten met deze ziekte. Onderzoekers zagen vlak voor een aanval een duidelijke onderdrukking van het parasympathische zenuwstelsel, terwijl het sympathische zenuwstelsel juist geactiveerd werd. Dat gebeurde aan de aangedane zijde. De onderzoekers willen met hun onderzoek meer inzicht krijgen in de betrokkenheid van het autonome zenuwstelsel bij de ziekte van Ménière. Ook vonden de onderzoekers veel stressgerelateerde symptomen bij patiënten met de ziekte van Ménière. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in ‘Frontiers in Neurology’.

Verband tussen Ménière en stress

Er blijkt een sterk verband te zijn tussen Ménière en stress. Een hoge mate van stress kan zorgen voor hyperactiviteit van het sympathische autonome zenuwstelsel. De aanval die daarop volgt kan daarmee verband houden. Omdat er tot op heden nog weinig onderzoek was gedaan naar het verband tussen het autonome zenuwstelsel en Ménière hebben onderzoekers uit Japan en de Verenigde Staten daar gezamenlijk onderzoek naar gedaan. Voor het meten van de mate van activatie van het autonome zenuwstelsel gebruikten de onderzoekers de hartslag en pupilometrie als maat. Bij een pupilometer meet een camera de mate van opening van de pupil. Dit is evenals de hartslag een goede maat voor (in-)spanning en zo van de toestand van ons autonome zenuwstelsel.

Ons zenuwstelsel

Het autonome zenuwstelsel is een van de twee zenuwstelsels waarover we beschikken. Het regelt automatisch de functies van processen van het lichaam die nodig zijn om in leven te blijven. Denk daarbij aan de ademhaling, de hartslag, de bloeddruk, het verteren van voedsel en onze stofwisseling. Zonder daarover na te denken, dus autonoom (buiten onze wil om = onwillekeurig) vinden deze processen plaats. Dit in tegenstelling tot het andere zenuwstelsel, het centrale zenuwstelsel, dat juist willekeurig (met onze wil) is aan te sturen. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld een kopje oppakken, lopen, fietsen en een bal gooien in een bepaalde richting. We sturen daarmee zo onze spieren aan.

Het autonome zenuwstelsel kent twee regelsystemen

Ons autonome zenuwstelsel kent regelsystemen met ieder een tegengestelde werking. Het sympathische systeem ervan stelt ons in staat te overleven wanneer er gevaar is. Het lichaam wordt daarmee in staat van paraatheid gebracht om te vechten of te vluchten. Het zorgt voor een actiestand van ons lichaam. In deze actiestand zorgt adrenaline voor een snellere ademhaling, stijging van onze bloeddruk en de hartslag. Ook gaan we zweten en onze buik en blaasspieren trekken samen. Ons lichaam wordt voor de actiestand ook voorzien van extra suiker. Deze stand van ons lichaam verbruikt flink wat energie. Zodra het parasympatisch zenuwstelsel zijn werk doet, komen we weer tot rust. De ademhaling daalt, de bloeddruk en hartslag komen op een normaal niveau en onze spieren ontspannen zich. In deze stand kan ons lichaam ook goed herstellen.

Balans

Als we in balans zijn dan werkt het sympatische zenuwstelsel alleen als het nodig is, namelijk wanneer er extra lichamelijke of mentale activiteit nodig is. Bij chronische stress staat het lichaam te lang achtereen in de aan stand. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld overspannen raken en lichamelijke klachten krijgen.

Nog veel onbekend over de Ziekte van Ménière

Het is alweer 160 jaar geleden dat de Franse arts Prosper Menière die leefde in de 19^e eeuw de naar hem vernoemde ziekte van Ménière ontdekte. Toch weten we nog maar weinig over de precieze oorzaken van de ziekte. Wel is bekend dat er een membraan in het slakkenhuis scheurt. Echter daarmee zijn niet alle aspecten van de ziekte te verklaren volgens de onderzoekers. Het is nog onbekend wat maakt dat deze zogenaamde endolymfatische hydrops kan ontstaan. Ook is onduidelijk waarom stress een aanval kan uitlokken en waarom patiënten juist in de lage tonen hun gehoorverlies krijgen. Daarnaast is er nog onduidelijkheid over het samengaan van problemen in het slakkenhuis en de duizeligheidsklachten en waarom de klachten zo plotseling kunnen ontstaan, en even zo goed weer (relatief) snel kunnen verdwijnen.

Oorzaken van de ziekte van Ménière

Volgens de onderzoekers zijn er tal van mogelijke oorzaken te noemen voor de ziekte van Ménière. Ze noemen daarbij: allergie, infecties, hormonale problemen, genetische afwijkingen, auto-immuunziektes en psychologische stress en druk.

Stressgerelateerde lichamelijke klachten bij ziekte van Ménière

De ziekte van Ménière gaat vaak samen met andere symptomen. Om deze symptomen te inventariseren hebben de onderzoekers 211 patiënten ondervraagd. Het meest voorkomende symptoom blijkt stijfheid van nek en schouders (96%) te zijn. Daarnaast komende de volgende symptomen voor: koude ledematen (87%), winterhanden (83%), prikkelbaar darmsyndroom (73%), spanningshoofdpijn (69%), zweten in handen, voeten en oksels veroorzaakt door zenuwachtig zijn (61%), migraine (58%), oorproblemen en duizeligheid door veranderingen in luchtdruk (51%), brandend maagzuur (39%), met stress samengaande netelroos (31%), netelroos veroorzaakt door kou (21%), astma (13%), colitis ulcerosa (ontsteking dikke darm) (3%) en chemische sensitiviteit (2%). Veel van deze symptomen zijn geassocieerd met stress en gaan samen met activiteit van de sympathische zenuwen.

Resultaten van het onderzoek naar Ménière en sympathische hyperactiviteit

Het onderzoek liet zien dat vlak voor een Ménière-aanval er verhoogde sympathische hyperactiviteit (stress) is te meten bij patiënten. Het parasympatische zenuwstelsel werd op dat moment duidelijk onderdrukt, terwijl het sympathische zenuwstelsel juist in actie kwam. Dat gebeurde aan de aangedane zijde. Er waren echter geen significante verschillen in de activiteit van het autonome zenuwstelsel te zien qua hartslag en pupilgrootte tussen patiënten met Ménière en gezonde volwassenen tijdens de stabiele fase van de ziekte.

Bron: Ishii M, Ishiyama G, Ishiyama A, Kato Y, Mochizuki F, Ito Y. Relationship Between the Onset of Ménière’s Disease and Sympathetic Hyperactivity. Front Neurol. 2022 Mar 17;13:804777. doi: 10.3389/fneur.2022.804777. PMID: 35370896; PMCID: PMC8970286.