Tolkvoorziening voor slechthorenden en doven: tolkuren, gebarentolk en schrijftolk
Slechthorenden en doven kunnen om te kunnen communiceren een tolk inzetten. Er zijn verschillende soorten tolken. Zo is er een gebarentolk, een schrijftolk en een combitolk. Deze tolken worden met een overkoepelende naam ook wel bij overheidsinstanties ‘doventolken’ genoemd. Na aanvraag bij het UWV is een schrijf- of gebarentolk in te zetten voor het onderwijs, werk en in de privésituatie. Voor elke situatie staat een vast aantal uren per jaar waarin de tolk is in te zetten.
Lees verder
Recht op gebarentolk en schrijftolk
Iedereen in Nederland met een gehoorverlies die ook in aanmerking komt voor vergoeding voor een hoorhulpmiddel doordat hij slechthorend/doof is, heeft ook recht op ondersteuning bij de communicatie. Dat betekent dat slechthorenden en doven gebruik kunnen maken van een zogeheten tolkvoorziening. Daarmee is een gebarentolk of schrijftolk in te zetten.
Aanvraag bij UWV voor tolkvoorziening
Om voor vergoeding van zo’n tolkvoorziening in aanmerking te komen, is het nodig eerst een aanvraag in te dienen bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Deze organisatie bepaalt of iemand recht daarop heeft, voor welke periode de voorziening geldt en kent ook het aantal tolkuren toe.
Om bij het UWV de aanvraag in te dienen klik hier
Het UWV voert de toekenning van de tolkvoorziening uit in opdracht van de volgende ministeries: Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Dit omdat de inzet van een tolk mogelijk is in meerdere situaties: het onderwijs, in de werkomgeving en ook in de privésituatie (doktersbezoek, feestjes, optredens, huwelijk etc.).
Soorten tolken: gebarentolk, schrijftolk en tactiele tolk
Doven en slechthorenden kunnen meerdere soorten tolken inzetten. Zo zijn er allereerst twee soorten gebarentolken: de tolk Nederlandse Gebarentaal (NGT-tolk) en de tolk die Nederlands ondersteunt met Gebaren (NmG-tolk). Daarnaast kan de slechthorende of dove een schrijftolk inzetten. Doofblinden kunnen gebruik maken van een tactiele tolk Nederlandse Gebarentaal (tolk TNGT).
Gebarentolk
Een gebarentolk zorgt voor de communicatie tussen dove en slechthorende mensen enerzijds en horende mensen anderzijds. De tolk vertaalt tijdens een gesprek het gesprokene naar gebarentaal en de gebarentaal weer naar gesproken taal voor de dove of slechthorende gesprekspartner.
Schrijftolk
Een schrijftolk verzorgt de communicatie tussen horende mensen en dove/slechthorende mensen en. De schrijftolk typt de gesproken taal uit. Dit verschijnt dan op een tablet, laptop of als ondertiteling op een scherm. Denk daarbij aan een vergadering, online overleg, college, congres of presentatie. De schrijftolk gebruikt daarvoor een speciaal toetsenbord. Daarop is alles te lezen wat er in een gesprek gezegd wordt. Net als bij ondertiteling voor doven en slechthorenden in films maakt de schrijftolk duidelijk als er gelachen of gegniffeld wordt of iemand hoest of niest, of er een telefoon overgaat.
Voor meer informatie kijk op de website van de Nederlandse Schrijftolken Vereniging.
Combitolk
Een combitolk kan gebarentaal inzetten, maar even zo goed als schrijftolk fungeren. Tijdens een vergadering of bijeenkomst kan de combitolk dit combineren. Zo kan de tolk voorafgaand aan een gesprek met een arts of voor aanvang van een (online-) vergadering in gebaren communiceren. Even later fungeert de tolk als schrijftolk tijdens het gesprek of lezing.
Voor doofblinde mensen zijn er weer andere tolkmethodes beschikbaar. Dat is afhankelijk van hun resterende gehoor- en zichtvermogen.
Schrijftolk of gebarentolk voor onderwijs
Na goedkeuring van de tolkvoorziening door het UWV is het mogelijk een schrijf- of gebarentolk in te zetten bij het volgen van onderwijs. Wanneer u of uw kind een nieuwe opleiding gaat volgen is het nodig een nieuwe aanvraag in te dienen bij het UWV.
Bij het volgen van regulier of speciaal onderwijs (cluster 1,3, 5) is het mogelijk een schrijf- of gebarentolk aan te vragen. Het recht van tolkuren voor het onderwijs geldt alleen als iemand jonger is dan 30 jaar, óf ouder is dan 30 en er dan nog wel recht is op studiefinanciering, óf als er sprake is van een Wajong uitkering en er gebruik wordt gemaakt van een levenlanglerenkrediet.
Niet opgesoupeerde tolkuren uit het ene schooljaar zijn niet mee te nemen naar het volgende.
Aantal tolkuren voor onderwijs
Afhankelijk van de opleiding kent het UWV jaarlijks een standaard aantal tolkuren toe en vergoedt deze.
- leerlingen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en hoger onderwijs krijgen 1000 uren per jaar vergoedt
- leerlingen in het MBO krijgen 1.600 tolkuren per jaar vergoedt
Schrijftolk of gebarentolk voor het werk
Na goedkeuring van de tolkvoorziening door het UWV kunnen slechthorende en dove mensen tijdens hun werk een gebaren- of schrijftolk inzetten. Dit moet dan wel nodig zijn om hun werkzaamheden uit te kunnen voeren. Zowel werknemers in loondienst (vast of tijdelijk) als zelfstandigen (zzp-ers) kunnen hier gebruik van maken. Ook bij het op zoek zijn naar werk of het opstarten van een bedrijf als zzp-er is de inzet van een gebaren- of schrijftolk mogelijk.
Aantal tolkuren voor werk
Het UWV vergoedt voor een deel van de werkuren een gebaren- of schrijftolk.
- voor werk in loondienst: 15% van de werktijd
- voor sollicitatieactiviteiten: 15% van de tijd die iemand besteedt aan deze activiteiten
- voor werk als zelfstandige (ook startend): 25% van de werktijd
Schrijftolk of gebarentolk in de privésituatie
Na goedkeuring van de tolkvoorziening door het UWV kunnen slechthorende en dove mensen in de privésituatie een tolk inzetten. Daarvoor is een medische verklaring van een arts of specialist nodig. Ze kunnen zelf bepalen waarvoor ze de toegekende tolkuren inzetten. Dat kan zijn voor een gesprek met een arts, een verjaardag, huwelijk, begrafenis, concert, hobby etc. De tolkvoorziening hoeft maar één keer aan gevraagd te worden. Het UWV verlengt daarna ieder jaar de tolkvoorziening automatisch.
Aantal tolkuren voor privésituatie
- Dove en slechthorenden hebben recht op 30 tolkuren per jaar.
- Doofblinden krijgen meer tolkuren toebedeeld namelijk 168.
Natuurlijk kun je altijd ook als je tolkuren op zijn op eigen kosten een tolk inhuren.
Schrijftolk of gebarentolk regelen
Ben je doof of slechthorend en heb je tolkuren door het UWV toegekend gekregen en wil je nu een tolk regelen? Dat kan via tolkcontact
Op mijn.tolkcontact.nl kunnen tolkgebruikers zelf zien hoeveel tolkuren ze nog hebben. Ze kunnen ook een tolk zoeken. In het merendeel van de gevallen (85%) vindt de tolkgebruiker zelf een tolk. Lukt dat niet dan helpt Tolkcontact voor ondersteuning en/of bemiddeling.
Lees ook: