Oorsmeer: weetjes en tips
Oorsmeer ook wel cerumen genoemd, wordt in het buitenste deel onze gehoorgang geproduceerd door meer dan duizend kliertjes. Een derde van het oorkanaal, het meest naar buiten gelegen gedeelte, bevat van deze kliertjes. Er zijn twee soorten kliertjes die samen zorgen voor de vorming ervan: talgkliertjes en zweetkliertjes. Doordat de dunne huid in de gehoorgang zich vanaf het trommelvlies vernieuwd, komen de huidschilfers samen met het oorsmeer en soms wat haartjes naar buiten
Lees verder
Productie en samenstelling oorsmeer
De mate van oorsmeerproductie verschilt per persoon: sommigen produceren maar een heel klein beetje, anderen juist heel veel. De chemische samenstelling kan zeer sterk verschillen. Het kan uit nat geel gekleurd goedje bestaan dat langzamerhand verkleurt tot een drogere versie die zelfs kleurloos kan zijn. Dat is genetisch bepaald.
Er blijkt een verband te zijn tussen lichaamsgeur en het soort oorsmeer. Bij sommige mensen komen moleculen die geurtjes verspreiden meer voor te komen dan bij anderen. Bij stress en angst scheiden speciale zweetkliertjes stresszweet af. De kliertjes in het oor bestaan bij sommige mensen uit hetzelfde type, waardoor bij stress, pijn en angst ook meer oorsmeer wordt geproduceerd. Mogelijk kan het daardoor ook gaan stinken.
Oorsmeer heeft een nuttige functie
Veel mensen zien oorsmeer maar als een lastig vies goedje waar je maar zo snel mogelijk vanaf moet komen, terwijl het een aantal zeer nuttige functies heeft voor ons oor. Door het vettige karakter werkt het waterafstotend en beschermt ons oor zo tegen vocht. Vandaar dat de andere naam ervoor oorwas is. Tegelijkertijd vormt oorsmeer een beschermingslaagje voor de kwetsbare huid in de gehoorgang en vangt het stofjes en vuil op en kan het insectjes tegen houden. Door de samenstelling van het oorsmeer vormt het een onprettige omgeving voor bacteriën en schimmels. Het beschermt de gehoorgang zo ook tegen ontstekingen. Als de gehoorgang in goede doen is, dan is de aanmaak en afvoer van oorsmeer in evenwicht.
Oorpeuteren
Sommige mensen scheppen er een genoegen in om in hun oren te peuteren met een paperclip, pennendop, lucifer of wattenstokje, om zo hun oor ‘schoon’ te maken. Anderen doen dit omdat ze last hebben van jeuk in hun oor. Door het gepeuter en geschraap in het oor beschadigd vaak juist de huid in het oor en wordt oorsmeer juist naar achter geduwd, waardoor het verder richting het trommelvlies of zelfs erop komt te zitten. Doordat bij het peuteren ook de gevoelige huid in de gehoorgang geraakt wordt waar de kliertjes zich bevinden, zal er alleen maar meer oorsmeer worden geproduceerd. Houdt in gedachten dat ons oor volledig zelf reinigend is, en het zelf huidschilfertjes, haartjes, stof en oorsmeer naar buiten brengt. Door te kauwen, te praten, te lachen en te gapen, worden de kleine korreltjes oorsmeer vanzelf naar buiten gewerkt.
Ophoping oorsmeer
Door het gepeuter in het oor kan er zelfs een ophoping van oorsmeer plaatsvinden en een oorprop ontstaan. Deze moet dan uiteindelijk worden verwijderd.
Door het verwijderen van de natuurlijke beschermlaag uit het oor en eventuele beschadiging van de huid kan de gehoorgang ook ontstoken raken. Er ontstaat dan een gehoorgangontsteking.
Peuteren in het oor is dan ook ten zeerste af te raden. Oorsmeer dat helemaal aan de buitenrand zit en zichtbaar voor een ander is, mag voorzichtig weggehaald worden. Dit kan met een wattenstaafje. Zorg er dan wel voor dat het watje niet in het oor verdwijnt.
Overbeharing in het oor kan er soms voor zorgen dat het oorsmeer minder makkelijk naar buiten komt.
Oorpeuterapparaatje: de Earscratcher
Alweer een aantal jaar geleden heeft een huisarts uit Terneuzen een apparaatje speciaal voor het verwijderen van oorsmeer ontworpen. Dit apparaatje heet de Earscratcher (zie afbeelding onder). Het apparaatje is gemaakt van roestvrij staal waardoor eventuele allergische reacties zoals van paperclips (nikkel) wordt voorkomen. Doordat de lengte van de lus is aangepast aan de gemiddelde lengte van het oorkanaal (tot aan het trommelvlies) kunnen volwassenen volgens de maker zonder het trommelvlies te beschadigen oorsmeer verwijderen. De lus zal volgens de ontwikkelaar ook de huid van het oor niet beschadigen en neemt schilfers en oorsmeer mee naar buiten.
Bebird oorcamera voor inspectie en schoonmaken oor
In verschillende webshops zijn oorcamera’s van het Chinese merk Bebird te koop. De Bebird is een camera waarmee de gehoorgang is te inspecteren. Met de Bebird is ook het oor te reinigen volgens de fabrikant. Daartoe is er op de kop van de camera een tip (minuscuul lepeltje) te zetten. Ook is er een Bebird versie met een klein pincetje (tweezer) op de kop (lees meer).
KNO-artsen wijzen op risico
KNO-artsen wijzen op risico’s van dergelijke speciale hulpmiddelen: ook hiermee kan oorsmeer verder het oorkanaal in worden geduwd en ook dit soort apparaatjes kan de productie van oorsmeer doen opvoeren door stimulering van de kliertjes.
Onzorgvuldig gebruik van de Bebird oorcamera kan de gehoorgang en het trommelvlies beschadigen. Ook is het mogelijk dat wanneer de gebruiker de earscratcher of Bebird camera onvoldoende schoon maakt, hij of zij daarmee een infectie van het ene oor naar het andere overdraagt.
In verhouding met paperclips, pennendoppen, haarspelden is de Earscratcher een relatief veilig apparaatje. Echter wat blijft staan: het is beter om uit het oor te blijven.
Oorsmeer oplossen
Reclames en gezondheidssites raden soms aan om slaolie, babyolie of commercieel verkrijgbare oplossers te gebruiken. Deze zorgen ervoor dat het oorsmeer zich losweekt van de huid en zo makkelijker te verwijderen is of vanzelf naar buiten komt. Volgens de website van Keel- Neus en Oor artsen bestaat met dergelijke middelen kans op een allergische reactie.
Hoortoestellen, gehoorbeschermers en oorsmeer
Bij het dragen van hoortoestellen kan het zo zijn dat het oorsmeer verder in de gehoorgang terecht komt. Dat kan komen door het in- en uitdoen. Bij hoortoestellen die veel versterking geven is het nodig het oor zo goed als mogelijk af te sluiten. Hiermee wordt het lekken van geluid naar buiten tegen gegaan. Het oor is daardoor ook erg goed afgesloten en minder ‘belucht’. Gehoorbeschermers, in-het-oor hoortoestellen en oorstukjes van achter-het-oor hoortoestellen zitten in het oor. Het telkens inbrengen en uitdoen kan ervoor zorgen dat de productie van oorsmeer toeneemt. Tegelijkertijd kan een oorstukje of gehoorbeschermer het smeer verder naar binnen duwen. Hierdoor ontstaat op den duur een ophoping en kan zorgen voor een oorprop. Het oorsmeer kan ook de uitgang van het oorstukje, de tip of de telefoonuitgang van het in-het-oortoestel blokkeren.
Reinigen onderdelen en oren schoon laten maken
Het volgens de instructie reinigen van onderdelen, vervangen van tips en filters van hoortoestellen is dan ook zeer belangrijk. Bij dragers van hoortoestellen en gehoorbeschermers zal het nodig zijn met enige regelmaat de oren schoon te laten maken. Hoe vaak dit moet gebeuren is afhankelijk van de hoeveelheid oorsmeerproductie, die zoals aangegeven per persoon kan verschillen.
Bij een oorprop zal de huisarts de oren uitspuiten. Daar zitten risico’s aan en kan in sommige gevallen tot complicaties leiden.
Reinigen oren bij KNO-arts of audicien
Als alternatief voor de huisarts kan de KNO-arts de oren schoonmaken. Deze zal het oorsmeer voorzichtig met instrumenten en een klein stofzuigertje verwijderen. Zo’n zogeheten oortoilet is een veiligere methode. Helaas is het gezien de capaciteit niet mogelijk om iedere patiënt die zich bij de huisarts meldt met een oorprop door te sturen naar de KNO-arts. Inmiddels bieden ook audiciens die zijn getraind door een KNO-arts het maken van zo’n oortoilet aan in hun winkel. Dit moet de cliënt wel zelf betalen (lees meer).
Kijk ook voor tips op de website van de KNO-vereniging