Tinnitus Retraining Therapy (TRT)
Tinnitus Retraining Therapy, ook wel afgekort tot TRT, is een therapie ontwikkeld door J. Hazell en P.J. Jastreboff. In deze therapie leert de patiënt in eerste instantie begrijpen hoe oorsuizen ontstaat en krijgt handvatten aangereikt om beter om te gaan met de emotionele en lichamelijke reacties die het oproept. Daarbij moet de patiënt zich ervan overtuigen dat het geluid van het oorsuizen geen reden is voor paniek en eigenlijk niet hinderlijk is.
Lees verder
Leren het geluid naar de achtergrond te drukken
Door het volgen van de Tinnitus Retraining Therapie (TRT) ‘leert’ de patiënt het hinderlijke geluid van het oorsuizen naar de achtergrond te drukken. Dit lukt door het uiteindelijk als een ongevaarlijk en normaal geluid te beschouwen. Een geluid waarmee gewoon te leven is. Hierbij maakt de patiënt gebruik van de processen waarmee de hersenen normaliter in staat zijn monotone geluiden naar de achtergrond van het bewustzijn te brengen. Denk daarbij aan het op den duur negeren van het geluid van een ventilator of zoemende koelkast.
Oorzaak tinnitus volgens TRT
De Tinnitus Retraining Therapy gaat ervan uit dat beschadiging of afwijking in het auditieve systeem zorgt voor oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd. Hierdoor hoort de patiënt geluiden terwijl die in de buitenwereld niet aanwezig zijn.
Uitgangspunten TRT therapie
Emotionele systeem en autonome zenuwstelsel primaire rol
De TRT gaat er vanuit dat het gehoorsysteem een ondergeschikte rol speelt bij tinnitus. Juist het emotionele (limbische) en autonome zenuwstelsel spelen volgens TRT een primaire rol.
Het probleem ontstaat pas wanneer de patiënt een negatief label aan het tinnitusgeluid geeft. Dat gebeurt nadat het limbische systeem en autonome zenuwstelsel in een eerder stadium zijn geactiveerd. Het onbekende geluid zorgt dus in eerste instantie voor zorgen, angst- en paniekgevoelens. Aan deze angstgevoelens koppelt de patiënt binnen een paar seconden allerlei gedachten over de tinnitus.
De latere reacties op het oorsuizen zijn volgens de achterliggende theorie te zien als een geconditioneerde reflex. De patiënt kan het tinnitus geluid dan nog maar moeilijk negeren.
Wennen is mogelijk
Normaliter zijn we goed in staat aan geluiden of andere sensaties te wennen wanneer deze constant zijn. Denk daarbij aan het horlogebandje dat in het begin nadrukkelijk aanwezig is om je pols, maar dat je na enige tijd niet meer voelt. Of denk aan de geluiden van een tikkende klok of verkeersgeluiden, die je op den duur gewoonweg weet te negeren en waardoor het lijkt dat je ze ook niet meer hoort. Dit kunnen wennen aan geluiden is het tweede punt waaraan het achterliggende neurofysiologische model van de Tinnitus Retraining Therapie is opgehangen. Dat wennen noemt men ook wel ‘habitueren’.
Overgevoeligheid geluiden speelt bij groot deel een rol
Het derde uitgangspunt van het neurofysiologische model is dat ook een groot deel van de patiënten met oorsuizen overgevoelig is voor harde geluiden. Daar is een term voor: hyperacusis.
De meeste mensen wennen op den duur aan hun oorsuizen, maar bij sommigen gaat dat niet vanzelf. Zij hebben daar hulp bij nodig. De Tinnitus Retraining Therapy (TRT) zou volgens de ontwikkelaars daarbij kunnen helpen. Bij deze therapie zetten behandelaars ook vaak geluid in. De patiënt krijgt dan een hoortoestel aangepast wat een ruis of ander geluid kan genereren.
De audioloog of audicien stelt de ruis dan zo in dat deze zachter is dan het oorsuizen zelf. Dat zou ervoor moeten zorgen dat de patiënt went aan permanente geluiden die op de achtergrond aanwezig zijn. Deze geluiden roepen geen negatieve gevoelens op, zoals de tinnitus dat wel doet. De ruis dient bij de TRT als een soort bliksemafleider van de eigen tinnitus.
Geen snelle resultaten van Tinnitus Retraining Therapie te verwachten
Van de Tinnitus Retraining Therapie (TRT) zijn geen snelle resultaten te verwachten. Het is immers een heel traject, waarbij eerst de behandelaar de emotionele reacties aanpakt en de patiënt pas in een later stadium leert wennen aan het geluid van het oorsuizen zelf. In het begin van deze therapie kan een betrokken arts ook medicijnen inzetten. Denk daarbij aan kalmerende middelen, antidepressiva of slaapmiddelen. Deze medicijnen hebben geen direct effect op de tinnitus zelf. Ze zorgen voor minder angst (of depressieve gevoelens) en kunnen zo indirect bijdragen aan een verminderde last van tinnitus. Medicijnen die tinnitus zelf verminderen zijn er helaas nog niet. Aan kalmerende middelen zitten ook nadelen. Langdurig gebruik is in de meeste gevallen af te raden.
De totale TRT-therapie kan 2 tot 3 jaar in beslag nemen.
Combinatie van therapieën meest effectief
Onderzoek uit 2012 laat zien dat een combinatie van therapieën het meest effectief is. Hierbij worden cognitieve gedragstherapie, elementen van de Tinnitus Retraining Therapy, psycho-educatie, uitleg over het achterliggende neurofysiologisch model, inzet van een hoortoestel, counselling, aanpak van angstklachten, groepstherapie, blootstelling, stressvermindering, mind-fullness en ontspanningsoefeningen ingezet. Dit gebeurt afhankelijk van de aard en ernst van klachten van iedere individuele patiënt.
Kritiek op TRT
Op de Tinnitus Retraining Therapie is ook kritiek. Critici missen in de TRT het aanleren van copingstrategieën en de behandeling van depressieve klachten. Ook krijgt de TRT-therapie kritiek op de aard van de directieve (sturende) counseling. Dat zou geen effectieve methode zijn om gedachten en overtuigingen te veranderen. Het veranderen daarvan zou volgens critici veel meer een vorm moeten hebben van een samenwerking tussen cliënt en therapeut. Dat gebeurt wel bij cognitieve gedragstherapie. Ook zou de intensiteit van de sessies intensiever moeten zijn. Dat zou nodig zijn om de patiënt adequaat om te leren gaan met zijn of haar vastgeroeste overtuigingen over tinnitus. De inzet van bijvoorbeeld mindfulness of ontspanningsoefeningen maakt eveneens geen vast onderdeel uit van de TRT-therapie. Ook dat wordt als nadeel gezien.
Natuurlijk kan een TRT behandelaar deze onderdelen toevoegen. Inmiddels geven de meeste behandelaars een combinatie van therapieën.
Risico maskering
In de TRT maakt maskering een vast onderdeel uit van de therapie. Sommige behandelaars wijzen op het risico van geluidsverslaving en raden maskering dan ook juist helemaal af.
Weer anderen staan minder afwijzend tegenover maskering, maar zien de inzet van geluidsverrijking door middel van ruis of andere geluiden als laatste redmiddel. Dus pas na het inzetten van psycho-educatie en psychologische behandelmethoden. Denk daarbij aan cognitieve gedragstherapie, mindfullness, ontspanningsoefeningen, aanleren van copingstrategieën of een combinatie daarvan.
Richtlijn tinnitus
In een publicatie in het tijdschrift Frontiers in Psychology zijn in 2017 de richtlijnen die verschillende landen hanteren ten aanzien van tinnitus op een rij gezet. Het artikel stelt dat over Tinnitus Retraining Therapie (TRT) de minste overeenstemming is.
De Nederlandse richtlijn beveelt de TRT aanpak alleen aan als de tinnitus zeer mild is (een score op de TQ die kleiner is dan 30) en alleen dan als de patiënt er specifiek om vraagt. De Amerikaanse richtlijn zegt dat geluidstherapie aanbevolen ‘mag’ worden aan patiënten met tinnitus, terwijl de Zweedse richtlijn aanbeveelt dat geluidsstimulatie gebruikt kan worden als onderdeel van TRT bij mensen zonder gehoorverlies. De Duitse richtlijn beveelt de ‘notched music therapie’ aan, maar is tegen het gebruik van TRT.
In de Nederlandse ‘Richtlijn tinnitus’ samengesteld op initiatief van de Nederlandse Vereniging van KNO-artsen in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica, het Nederlands Instituut van Psychologen, de Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie en de Stichting Hoormij staat: het is onduidelijk of er een effect is van Tinnitus Retraining Therapie (TRT) op de ernst van de tinnitus in vergelijking met tinnitus maskering.