Behandeling van tinnitus
Bent u op zoek naar behandeling van tinnitus? Wilt u weten wat wel en niet werkt? Lees dan onderstaande informatie. Veel mensen die hinder ondervinden van een piep of een ander geluid in hun oren, gaan op zoek naar een behandeling om van hun klachten af te komen. Dat is natuurlijk niet zo vreemd want tinnitus kan een flink negatief effect hebben op zowel het lichamelijk als het psychisch welzijn.
Lees verder
Problematische tinnitus
Maar liefst een op de vijf patiënten rapporteert problematische tinnitus met verminderde slaap, concentratie en ook stemmingproblematiek. Psychologische therapieën blijken werkzaam om meer controle over de tinnitus te krijgen. Met EMDR-therapie zijn de eerste positieve resultaten behaald. Nader onderzoek is nog nodig. Wanneer tinnitus samengaat met slechthorendheid is het raadzaam een hoortoestel uit te testen. Bij een flink deel van slechthorende patiënten met tinnitus hebben hoortoestellen ook een positief effect op de tinnitusklachten.
Bij een deel van de patiënten met tinnitus hebben nek- en kaakbewegingen effect op hun tinnitus. In die specifieke gevallen kan (kaak-)fystiotherapie helpen de klachten te verminderen.
Voor alternatieve geluidstherapieën en middeltjes die bij de drogist verkrijgbaar zijn, is tot op heden geen bewijs voor de werkzaamheid.
Oorzaak tinnitus
In sommige gevallen is een specifieke ziekte de oorzaak, zoals de ziekte van Meniere, otosclerose of een langdurige middenoorontsteking. Wanneer de ziekte te behandelen is, stopt in veel gevallen het oorsuizen na de behandeling. Vaak is de exacte oorzaak moeilijk te achterhalen en al is de oorzaak gevonden, wil dit niet zeggen dat er een medische behandeling van tinnitus mogelijk is of dat deze goed werkt. In de meeste gevallen blijkt slechthorendheid verband te houden met tinnitus.
Symptoom mentale overbelasting
Oorsuizen kan gezien worden als een symptoom van mentale overbelasting, dat verband houdt met gehoorverlies, lichamelijk conditieverlies, psychische overbelasting of een combinatie van deze drie factoren (lees meer). Vaak zorgt de emotionele reactie op oorsuizen waarbij veelal angst en wanhoop een rol spelen voor verergering van de klachten en is het raadzaam bij de behandeling van tinnitus hier in eerste instantie aandacht aan te besteden.
Plots last van tinnitus
Wanneer u van de een op andere dag last van oorsuizen krijgt, is het raadzaam naar de huisarts te gaan. Wanneer deze daar aanleiding toe ziet zal deze een verwijsbrief geven voor de Keel-, Neus en Oorarts (KNO-arts) of het audiologisch centrum.
Inzicht in oorzaken van tinnitus eerste goede stap
Bij tinnitus is het van belang dat de patiënt zelf het psychisch geheel of gedeeltelijk overwint en er meer controle over krijgt. Het is belangrijk geen genoegen te nemen, met het advies: “U moet er maar mee leren leven”. Veelal is inzicht in de oorzaken van tinnitus en wat de tinnitus doet verergeren een eerste goede stap om meer controle erover te krijgen. Een audicien, KNO-arts, audioloog of psycholoog met voldoende kennis van de mechanismen achter tinnitus kan deze uitleg als eerste stap goed geven. In een aantal gevallen geeft dat al de nodige geruststelling.
Bij aanhoudende klachten is het verstandig om hulp te zoeken bij een gespecialiseerde instantie die behandeling van tinnitus geeft.
Handvatten hoe te leven met tinnitus
Bij de behandeling van tinnitus krijgt de patiënt handvatten aangereikt, waarmee hij leert hoe met tinnitus te leven en er meer controle over te krijgen. Hiervoor worden therapieën ingezet uit de psychologie. Omdat het gaat om psychologische therapieën én omdat er bij tinnitus naast de angst en wanhoop ook soms emotionele problematiek een rol speelt, worden deze therapieën gegeven door een psycholoog. De therapie kan op individueel niveau of in groepsverband plaatsvinden.
Gespecialiseerde instanties voor behandeling van tinnitus
Een aantal audiologische centra biedt een speciaal programma voor de behandeling van tinnitus aan. Ook zijn er cursussen en individuele trajecten te volgen zoals bij de GGMD en bij Insentis.nl. Een in oorsuizen gespecialiseerde psycholoog of audioloog die samenwerkt met een KNO-arts is ook een goede combinatie.
Locaties voor behandeling van tinnitus in Nederland en Belgie
Er zijn in Nederland meerdere locaties waar behandeling van tinnitus wordt gegeven en die ook bewezen effectief zijn. Voor een overzicht van locaties waar deze behandeling van tinnitus plaatsvindt in Nederland klik hier. Voor België klik hier.
Combinatie van therapieën meest effectief
Uit onderzoek is gebleken dat een combinatie van therapieën het beste werkt. Hierbij worden cognitieve gedragstherapie, Acceptance and Commitment Therapie ACT, elementen uit de Tinnitus Retraining Therapie, psycho-educatie, uitleg over het achterliggende neurofysiologisch model, counseling, aanpak van angstklachten, groepstherapie, blootstelling (exposure), stressvermindering, mind-fullness en ontspanningsoefeningen ingezet. Op grond van de aard en ernst van klachten van iedere individuele patiënt zal de behandelaar een keuze maken uit de diverse onderdelen. Wanneer emotionele problematiek een rol speelt en de tinnitus in stand houdt, is het zinvol ook daarmee aan de slag te gaan.
Soms ook andere therapie noodzakelijk
Bij patiënten met chronische tinnitus kan het goed zijn dat persoonlijkheidskenmerken anders zijn en ook de omgang met emotionele problemen anders verloopt dan bij anderen. Dan schiet de standaard aanpak bij de behandeling van tinnitus met cognitieve therapie alleen tekort. In zo’n geval is het belangrijk uitgebreidere therapie te krijgen. Onderzoekers van het tinnituscentrum van de Universiteit van Berlijn hebben laten zien dat de persoonlijkheidstrekken bij mensen met chronische tinnitus anders kunnen zijn (lees meer). De inzet van schematherapie kan dan zinvol zijn bij tinnitus.
Bij schematherapie kijkt de behandelaar hoe iemand in (sociale) situaties omgaat met emoties en stress. Daarbij is het nodig uit te pluizen hoe bepaalde persoonlijkheidstrekken in specifieke situaties geactiveerd worden en zijn ontstaan. Inmiddels is het eerste bewijs geleverd dat schematherapie behulpzaam kan zijn bij de behandeling van chronische tinnitus (lees meer).
EMDR bij behandeling van tinnitus
Een Nederlands onderzoek naar de toepassing van EMDR bij oorsuizen (tinnitus) lijkt veelbelovend. De onderzoeksresultaten zijn in 2018 gepubliceerd in de European Journal of Psychotraumatology. Bijna de helft van de patiënten met tinnitus profiteert van de behandeling met EMDR, zo blijkt. Om dit aan te tonen gebruikten de onderzoekers meerdere gestandaardiseerde vragenlijsten. Het onderzoek laat zien dat het positieve effect van de behandeling minstens 3 maanden aanhoudt. Nader onderzoek om EMDR als behandeling in te zetten is nodig.
Fysiotherapie en massage bij behandeling van oorsuizen
In de meeste gevallen gaat tinnitus samen met een verminderde functie van het gehoor. Tegelijkertijd kan het bij sommige patiënten zo zijn dat zogeheten somatosensorische signalen de tinnitus beïnvloeden. Zo kan door bijvoorbeeld spanning in nek- of kaakspieren de tinnitusluidheid of het soort tinnitusgeluid doen veranderen. Fysiotherapie van kaak- of nekspieren kan in dit specifieke geval dan zinvol zijn.
Het aanspannen van de spieren kan ook een stressreactie op de tinnitus zelf zijn. De oorzaak is dan niet nek- of kaakproblemen, maar het is dan het gevolg van de stress en spanning die de tinnitus oproept. In die gevallen is er een andere achterliggende oorzaak.
In een studie van het Universitair Medisch Centrum Groningen zijn flink wat onderzoeken naar nek- en kaakklachten enerzijds en tinnitus anderzijds op en rij gezet. Uit de studie bleek dat er een zwak verband was tussen nek- en kaakklachten en tinnitus. Mensen met nekklachten rapporteerden zelfs niet vaker tinnitus.
Bekend is dat ontspanning en ontspanningsoefeningen kunnen helpen bij tinnitus. Ook wanneer fysiotherapie of massage als ontspannend of weldadig wordt ervaren kan dit een positieve werking hebben.
Kaakfysiotherapie effectief bij somatosensorische tinnitus
Onderzoek uit maart 2020 van wetenschappers van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen laat zien dat kaakfysiotherapie in staat is de ernst van de tinnitus te verminderen bij patiënten met zogeheten somatosensorische tinnitus waarbij problemen met het kaakgewricht of kaakspieren een rol spelen. Kaakfysiotherapie is in die gevallen in 61% van de gevallen effectief. Bij de toegepaste kaakfysiotherapie krijgen patiënten instructies over het adequaat gebruiken van het kauwstelsel en krijgen ze ook oefeningen te doen. Ook de pijnlijke kauwspieren en gewrichten behandelt de orofaciaal therapeut
Wanneer de patiënten met somatische tinnitus in de nacht ook aan kaakklemmen doen, krijgen ze daarnaast van een gespecialiseerde tandarts (een tandarts-gnatoloog) een zogeheten opbeetplaat. Deze moeten patiënten dan ‘s nachts in doen. Benieuwd of er sprake is van zogeheten somatosensorische tinnitus (ook wel somatische tinnitus genoemd)? Lees dan dit artikel.
Ontspanningsoefeningen bij behandeling van oorsuizen
Ontspanningsoefeningen bij tinnitus kunnen om meerdere redenen goed helpen. Allereerst kan tinnitus verband houden met stress en emotionele problematiek. Daarnaast zorgt de angst en wanhoop die de tinnitus met zich meebrengt voor stressklachten. Op de website van GGZ Denthe staan ontspanningsoefeningen die ook zijn te downloaden.
Natuurlijk zijn er ook andere manieren om te ontspannen. Wandelen of fietsen in de natuur is voor veel mensen ontspannend. Ook muziektherapie of klankschaaltherapie kan helpen de stress te reduceren.
In veel gevallen zal ontspanning alleen niet voldoende zijn om de tinnitusklachten beheersbaar te krijgen. Psycho-educatie en cognitieve gedragstherapie kunnen daarvoor nodig zijn.
Bimodale stimulatie bij tinntius
Bimodale stimulatie bij tinnitus is een vrij eenvoudig concept waarbij twee verschillende vormen van stimulatie tegelijkertijd plaatsvinden. Denk hierbij aan het aanbieden van geluiden tegelijkertijd met een (zwak) elektrisch signaal of het aanbieden van geluiden samen met trillingen. Op deze manier wordt het zenuwstelsel dat met het gehoor te maken heeft (het zogeheten auditieve zenuwstelsel) gelijktijdig gestimuleerd met de zenuwen die met het gevoel te maken hebben. Sommige wetenschappers denken daarmee de tinnitus te kunnen verminderen.
Lenire en Neosensory Duo
Er zijn momenteel twee apparaten commercieel beschikbaar die gebruik maken van bimodale stimuatie bij tinnitus: Lenire en Neosensory Duo. Daarnaast is er een apparaat in ontwikkeling bij de Universiteit van Michigan. Bimodale stimulatie blijkt potentie te hebben. Of de claims gemaakt kunnen worden op grond van de onderzoeken die ernaar zijn gedaan, betwijfelen wetenschappers van de Universiteit van Antwerpen. Zij raden op grond van de onderzoeken die tot op heden zijn gedaan het Lenire apparaat en de Neosensory Duo armband niet aan als behandeling voor tinnitus (lees meer).
Michigan Tinnitus Device
Het ‘Michigan Tinnitus Device’ is nog in ontwikkeling. De resultaten zien er positief uit, maar de methode lijkt vooralsnog alleen geschikt voor de specifieke groep mensen die last heeft van somatische tinnitus. Om te bepalen of het apparaat ook werkt voor mensen met niet-somatische tinnitus is nader onderzoek nodig.
Delft Tinnitus Device
Begin 2024 was er veel aandacht in de media voor een ‘nieuwe’ aanpak van tinnitus. De Delftse elektrotechnisch ingenieur professor Wouter Serdijn en Belgische professor Dirk de Ridder (neurochirurg) gaven aan een nieuwe therapie voor tinnitus te hebben ontwikkeld. Het apparaat dat de hoogleraren daarbij gaan inzetten heet het ‘Delft Tinnitus Device’. Ook dit apparaat is gebaseerd op bimodale stimulatie. Of de nieuwe aanpak werkzaam is, moet nog blijken. De hoogleraren moeten namelijk eerst nog onderzoek naar het apparaat doen. Er is op dit moment (maart 2024) alleen nog een theorie en prototype van het apparaat, maar verder nog geen enkel bewijs voor de werkzaamheid ervan (lees meer).
Medicatie bij de behandeling van oorsuizen
Slaap en kalmeringsmiddelen bij tinnitus
In bepaalde gevallen worden medicijnen voorgeschreven om de gevolgen van tinnitus dragelijk te maken zoals slaap- en kalmeringsmiddelen. Het nadeel ervan is dat ze op deze middelen bij langduriger gebruik minder goed gaan werken. De effectiviteit van de middelen neemt dan af.
Om die reden is het aan te raden ze dan ook niet langdurig achter elkaar te gebruiken. Slaapmiddelen zijn te gebruiken om een keer goed bij te slapen. Kalmeringsmiddelen en slaapmiddelen die tot de benzodiazepinenfamilie behoren zijn ook verslavend bij regelmatig gebruik.
Anti-depressiva bij tinnitus
Omdat bij antidepressiva zich geen gewenningsverschijnselen voordoen en deze ook niet verslavend zijn, schrijft een arts deze soms voor. Ook antidepressiva kunnen de tinnitus niet genezen. Wanneer een arts ze voorschrijft, zijn deze medicijnen er ook op gericht om de gevolgen van oorsuizen zoals angst of depressiviteit te verlichten.
Het is raadzaam om eerst te starten met een psychologische therapie. Omdat zogeheten tricyclische antidepressiva juist oorsuizen kunnen veroorzaken of verergeren, zal een arts deze niet snel voorschrijven.
Uit onderzoek onder muizen blijkt dat ook antidepressiva die tot de SSRI’s behoren tinnitus kunnen verergeren (lees meer). Het is nog onduidelijk hoe dit bij mensen zit.
Alternatieve behandelmethode bij oorsuizen
Er zijn tal van alternatieve behandelmethoden zoals zuurstoftherapie, lasertherapie, geluidstherapie en middeltjes voor tinnitus op de markt. Soms worden daar flinke bedragen voor gevraagd.
Sommige patiënten geven aan daarmee vermindering van tinnitus te ondervinden. De vraag komt daarbij naar voren of het nu het middel of de therapie zijn die een positief effect hebben of dat de tinnitus door de tijd die erover heen is gegaan ook vanzelf minder zou zijn geworden.
Ook kan het geloof in een product of therapie helpen en zelfs de hoogte van het geldbedrag dat ermee gemoeid is, kunnen bijdragen aan de zogenaamde werking. De suggestie van de behandelend arts, therapeut, coach over de werkzaamheid kan eveneens voor een positief effect zorgen. Dit soort verschijnselen vallen onder het placebo-effect. Het middel of therapie heeft geen bewezen effectieve werking, maar lijkt dan wél te werken.
Goed informeren
Informeer er als patiënt altijd goed naar of er wetenschappelijk onderzoek naar een middel of behandeling is gedaan. In een goed wetenschappelijk onderzoek wordt er voor gezorgd dat bijvoorbeeld het placebo-effect uitgesloten wordt.
Bewust gebruik maken van het placebo-effect
Overigens kan bij onderzoek en behandelingen ook bewust gebruik gemaakt worden van het placebo-effect. Placebo’s kunnen namelijk zelfs werken als de patiënt weet dat het middel of de behandeling een placebo is. Het gaat dan niet om misleiding of geldklopperij maar om het doelgericht gebruik maken van het placebo-effect als psychologisch middel. De behandelaar is daarbij duidelijk over het feit dat het gaat om het placebo-effect en laat de patiënt daarbij niet in de waan dat het de behandeling of het middel zelf is dat effect heeft.
Richtlijnen voor behandeling goed uitgangspunt
Ga ook niet af op succespercentages af die aanbieders noemen waar geen wetenschappelijk bewijs voor is. Kijk ook wat de richtlijnen zijn die zijn opgesteld voor de behandeling. De richtlijnen voor tinnitus zoals deze worden aangeraden aan artsen vindt u hier. Deze richtlijnen vormen een goed uitgangspunt bij het kiezen voor een behandeling.
Pillen en middeltjes bij de drogist
Bij drogisten zijn pillen te verkrijgen met Ginkgo Biloba en magnesium erin. Ook zijn er tal van andere middeltjes met geneeskrachtige werking voor tinnitus te koop. Uit onderzoek is gebleken dat deze middelen niet werken bij tinnitus of dat de werking zeer onwaarschijnlijk is (zwak bewijs). Ook voor CBD olie als middel om tinnitusklachten te verminderen is nog geen bewijs gevonden.
Mensen die wiet (marijuana) gebruiken hebben een 20x zo grote kans op tinnitus is gebleken uit onderzoek (lees meer).
Niet bewezen middelen en therapieën bij tinnitus kunnen wanhoop en angst versterken
Patiënten met tinnitus kunnen zo wanhopig zijn dat ze iedere strohalm aangrijpen om van hun tinnitusklachten af te komen. Vaak wordt de angst en wanhoop voor de tinnitus juist extra groot wanneer blijkt dat de nieuwe behandeling of aangeschaft middeltje (ook weer) niet werkt. Voor tinnituspatienten is het dan ook om deze reden voorzichtig te zijn om van alles uit te proberen. Voor hulpverleners in de zorg is het om dezelfde reden goed terughoudend te zijn met het aanbieden van alternatieve behandelingen. Ook met het aankondigen dat er een nieuwe behandeling in de maak is, waar nog geen onderzoek naar is gedaan of die nog niet bewezen effectief is gebleken, is terughoudendheid geboden. Dit om valse hoop te voorkomen.
Inzet hoortoestel bij behandeling van tinnitus
Wanneer oorsuizen samengaat met gehoorverlies kan een hoortoestel uitkomst bieden. Slechthorenden moeten zich extra inspannen om te horen en te verstaan. Deze extra luisterinspanning zorgt ervoor dat de hersenen harder moeten werken. Dit op zijn beurt kan leiden tot tinnitus. Omdat het hoortoestellen het horen en verstaan vergemakkelijken en ook het geluid van de tinnitus kunnen maskeren, is het uittesten van hoortoestellen bij tinnitus die samengaat met slechthorendheid aan te raden. Uit onderzoek blijkt dat bij een deel van de patiënten hoortoestellen een positief effect hebben (lees meer), dus zeker niet bij iedereen.
Maskering bij tinnitus
Maskeren van de tinnitusgeluiden wordt afgeraden. Dit zou het proces van gewenning aan de tinnitusgeluiden juist in de weg staan. Bij tinnitustherapieën wordt juist het tegenovergestelde gedaan. Geleidelijke blootstelling (exposure) aan de tinnitusgeluiden.
Helaas zijn er nogal eens lange wachttijden voor de aangeboden tinnitustherapieën. Wanneer de angst en wanhoop groot is, kan om de tijd door te komen voordat de therapie aanvangt, maskering worden ingezet. Dat kan in de huissituatie zijn door muziek of een ventilator aan te zetten of tijdelijk gebruik te maken van de maskeermogelijkheden die beschikbaar zijn in hoortoestellen.
Boeken: ‘Eerste Hulp bij Oorsuizen’, ‘Oorzaken’ en ‘Ongestoord’ goede eerste stap
Er zijn op dit moment meerdere goede zelfhulpboeken verkrijgbaar. Het boek Eerste Hulp bij Oorsuizen geschreven door neuropsycholoog Olav Wagenaar beschrijft een model dat inzicht geeft in het ontstaan en de instandhouding van tinnitusklachten, en geeft praktische handreikingen om controle te krijgen over tinnitus. Klik hier om het boek te bestellen
Het boek Oorzaken van psycholoog Arno Lieftink geeft duidelijke uitleg over tinnitus en hyperacusis en bevat een uitgebreide gereedschapskist met oefeningen waarmee de lezer aan het werk kan. De auteur weet de lezer met compassie door het hele proces te leiden. Voor een recensie van het boek Oorzaken kijk hier of bestel het zelfhulpboek Oorzaken direct hier.
Het boek ‘Ongestoord’ is een zelfhulpboek dat de lezer via 10 praktische stappen helpt om tinnitus beter te leren begrijpen en ook minder beperkend te laten zijn. Schrijfster en audiologe Karen Stalpaert zorgt ervoor dat de lezer ruim voldoende kennis opdoet over tinnitus en de achterliggende mechanismes. De lezer leert tinnitus zo beter te begrijpen. Tegelijkertijd is het ook een ‘doe-boek’.
Lees hier een interview met de auteur of bestel het boek direct hier.
(h)OREN(dol)?!: Informatief boek met vragen en antwoorden over tinnitus
Het boek (h)OREN(dol)?! is een vragen en antwoorden boek over tinnitus. De auteur professor dr. Annick Gilles beantwoordt in het boek een groot aantal veelvoorkomende vragen over tinnitus. Door de wetenschappelijk goed onderbouwde antwoorden zal het bij de lezers veel zorgen en angsten weg kunnen nemen. Het draagt zo bij om de last van tinnitus te verlagen.
In onderstaande video wordt uitgelegd wat tinnitus is, waardoor het wordt veroorzaakt en waar de meest aangeboden behandelingen zich op richten.
Waar kan ik behandeling voor tinnitus krijgen?
In Nederland en Vlaanderen kunt u op meerdere locaties behandeling krijgen voor tinnitus. In Nederland bieden audiologische centra, de GGMD, vrijgevestigde psychologen en inSentis behandeling aan. Klik hier voor meer informatie en adressen waar u behandeling kunt krijgen in Nederland.
In België (Vlaanderen) bieden zowel Universitaire centra als centra met audiologen die samenwerken met andere disciplines behandeling aan. Klik hier voor meer informatie en adressen waar u behandeling kunt krijgen voor tinnitus in Vlaanderen.
Vragen over tinnitus? Kijk dan eens op deze pagina met vragen en antwoorden over tinnitus.
Lees ook:
Lees ook: