Cognitieve therapie bij tinnitus
De inzet van cognitieve therapie bij tinnitus komt voort uit de cognitieve theorie over emoties. Deze theorie wijst erop dat niet de gebeurtenis of situatie zélf de emoties te weeg brengt, maar de manier waarop de patiënt de situatie of gebeurtenis waarneemt en benoemt. De therapie is van oorsprong ontwikkeld voor de behandeling van depressies en angst. Cognitieve therapie blijkt ook succesvol bij de behandeling van onder meer pijnklachten en tinnitus.
Lees verder
Inzet van cognitieve therapie bij tinnitus
Volgens de cognitieve therapie is niet de tinnitus zelf de veroorzaker van stress, angst of wanhoop, maar de manier waarop de patiënt de tinnitus waarneemt en wat hij of zij er aan toe dicht. Iemand die constructieve gedachten hanteert ten aanzien van tinnitus zal tegen zich zelf zeggen: “Het gesuis is niet fijn, maar ik kan er mee leven” of “Dit gepiep kan mij geen kwaad doen”. De tinnitus zal voor deze persoon niet als stressor optreden.
Wanneer de tinnituspatiënt daarentegen tegen zichzelf zegt: “Van dit geluid wordt ik echt gek” of “Met zo’n piep moet er wel iets ergs met me aan de hand zijn”, zal de tinnituspatient een negatieve emotionele toestand ervaren zoals angst, depressieve gevoelens of gevoelens van onmacht of hopeloosheid.
Gedachten in kaart brengen
De therapeut die de cognitieve therapie toepast helpt de patient de inhoud van zijn/haar gedachten als reactie op de tinnitus in kaart te brengen.
Hierbij kijkt de therapeut samen met de patient naar naar de houding, overtuigingen en waarnemingen. De therapeut gaat dan samen met de cliënt na of deze gedachten wel kloppen en helpt de cliënt een nieuwe constructieve gedachte te vormen. Er vindt zo een herstructurering van gedachten plaats. De rationele emotieve therapie (RET) is een bekende vorm van cognitieve therapie.
Aandacht controleren
Ook kan de patiënt leren zijn of haar aandacht te controleren. Zo is het aan te leren om de aandacht ergens anders op te richten dan op de tinnitusgeluiden. Ook is het mogelijk deze via verbeelding te veranderen.
Het doel is dus niet om de tinnitus te ‘behandelen’, maar om veranderingen aan te brengen in de manier waarop de patiënt reageert op zijn of haar tinnitus. Dit in termen van perceptuele, aandachts- en emotionele processen. Het negatieve effect van tinnitus op het welzijn en het leven van de patiënt kan zo verminderen.
Cognitieve gedragstherapie bij tinnitus
Tinnitus kan ook effect hebben op het doen en laten. Wanneer bijvoorbeeld tinnitus is ontstaan door te hard geluid, kan de overtuiging ontstaan dat alle harder klinkende geluiden tot meer tinnitus kunnen leiden. Deze gedachten kunnen er weer voor zorgen dat de cliënt minder vaak naar buiten gaat om zo bijvoorbeeld verkeerslawaai te vermijden. Ook is het mogelijk dat de patiënt niet naar verjaardagen gaat waar veel herrie is. Dat zorgt ervoor dat de cliënt meer thuis komt te zitten, waar het stil is en waar de tinnitus geluiden meer (negatieve) aandacht krijgen. Het thuis blijven kan weer voor sombere gedachten zorgen zoals: “Door de tinnitus is mijn leven helemaal niet meer leuk”.
Ook kan het zijn dat de cliënt met tinnitus door de overtuiging dat geluiden ondragelijk zijn, de hele tijd in de weer is (hyperacitiviteit) om op die manier de tinnitus-geluiden maar te vergeten. Dit hyperactieve gedrag kan weer tot oververmoeidheid leiden wat weer nadelig is voor de tinnitus.
De overtuigingen en gedachten kunnen dus ook invloed hebben op het gedrag van de client. Bij cognitieve gedragstherapie bij tinnitus is ook hier aandacht voor. Door de overtuigingen en gedachten samen met de behandelaar kritisch onder de loep te nemen is ook het gedrag stap voor stap aan te passen. Ook dit heeft uiteindelijk een positieve uitwerking op de lijdenslast die tinnitus veroorzaakt.
Combinatie van therapieën meest effectief
Onderzoek laat zien dat een combinatie van therapieën het meest effectief is. Hierbij worden cognitieve gedragstherapie, elementen van de Tinnitus Retraining Therapie, psycho-educatie, uitleg over het achterliggende neurofysiologisch model, inzet van hoortoestel, counselling, aanpak van angstklachten, groepstherapie, blootstelling, stressvermindering, mind-fulness en ontspanningsoefeningen ingezet.
Ook cognitief functioneren verbeterd door therapie
Er is onderzoek gedaan naar de effecten van de behandeling van tinnitus met cognitieve gedragstherapie van tinnitus op het algehele cognitief functioneren. Daaruit blijkt dat behandeling niet alleen een positief effect heeft op het beheersbaar maken van de tinnitus, maar dat ook het cognitief functioneren erdoor verbetert. Het volgen van cognitieve gedragstherapie lijkt dus een win-win situatie op te leveren (lees meer).
ACT bij tinnitus
Acceptance And Commitment therapy, afgekort als ACT, is de derde generatie cognitieve gedragstherapie. ACT kan bij behandeling tinnitus eveneens behulpzaam zijn bij het omgaan met en meer controle krijgen over tinnitus. Bij ACT leert de patiënt afstand te nemen van zijn gedachten over zijn of haar tinnitus. De patient leert gedachten te zien als slechts gedachten en daarmee niet als de realiteit. Met het afstand nemen tot de eigen gedachten is winst te boeken ten aanzien van de acceptatie van tinnitus (lees meer).
Cognitieve gedragstherapie bij tinnitus soms te eenzijdig
Uit onderzoek is gebleken dat patiënten met chronische tinnitus andere persoonlijkheidskenmerken hebben en ook anders omgaan met emotionele problemen dan anderen. Wanneer dat zo is, schiet de aanpak met cognitieve gedragstherapie bij de behandeling van tinnitus tekort. De inzet van ook andere therapieën zoals bijvoorbeeld schematherapie is dan belangrijk. De behandelaar kijkt dan samen met de tinnituspatiënt hoe iemand in eerdere situaties en sociale situaties is omgegaan met emoties en stress. De behandelaar gaat dan ook na hoe bepaalde persoonlijkheidstrekken in specifieke situaties zijn ontstaan en hoe en in welke situaties ze in het heden opspelen.
In de behandeling waarbij aandacht is voor het omgaan met emoties, kan ook het tinnitusgeluid worden betrokken. De behandeling moet dan wél verder gaan dan cognitieve gedragstherapie alleen. Onderzoekers van het tinnituscentrum van de Universiteit van Berlijn pleiten daarvoor in een artikel naar aanleiding van een onderzoek naar de persoonlijkheidskenmerken van mensen met chronische tinnitus.
Online cognitieve therapie bij tinnitus
Het is mogelijk cognitieve gedragstherapie ook online te volgen. Dat kan op verschillende manieren. Zo kan de een op een therapie online plaatsvinden via een online platform. Ook zijn er doe-het-zelf hulp therapieën en apps beschikbaar. Lees hier meer over de mogelijkheden van online cognitieve therapie bij tinnitus.