Medicijnen bij de ziekte van Ménière

Betahistine

Betahistine wordt regelmatig voorgeschreven met als doel de bloeddoorstroming in het binnenoor te verbeteren. Het middel zou de druk in de endolymfatische ruimte verlagen en pas na enkele weken of maanden effect hebben. Er is echter tot op heden onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat betahistine effectief is bij Ménière.

Belangrijke onderzoeksresultaten:
– De goed opgezette BEMED-studie vond geen significant verschil tussen betahistine en placebo in het aantal aanvallen.
– Een meta-analyse van 12 dubbelblinde RCT’s suggereerde een mogelijk positief effect, maar de kwaliteit van de studies was wisselend.
– Een systematische review van Van Esch et al. (2022) concludeerde dat er geen overtuigend bewijs is voor effectiviteit, ook niet voor bijwerkingen, gehoorverlies, tinnitus of kwaliteit van leven. De meeste gegevens zijn van lage tot zeer lage bewijskracht.

Verschillen in effectiviteit bij subgroepen

Het wetenschappelijke raamwerk van Chari en collega’s wijst erop dat Ménière geen eenduidige aandoening is, maar kan voortkomen uit verschillende afwijkingen in het binnenoor (lees meer). Het is daarom denkbaar dat sommige subgroepen anders reageren op medicatie zoals betahistine.
De oudere meta-analyse liet een mogelijk positief effect zien bij mensen met Ménière, al was dit gebaseerd op studies van beperkte kwaliteit. De meer recente onderzoeken, waaronder de BEMED-trial en een systematische review van Van Esch en collega’s, vonden geen overtuigend bewijs dat betahistine werkt — ook niet binnen specifieke subgroepen.

Gentamicine

Wanneer sprake is van eenzijdige Ménière en ernstige draaiduizeligheid, kan de KNO-arts besluiten gentamicine in het middenoor te injecteren. Dit antibioticum schakelt het evenwichtsorgaan aan de aangedane zijde grotendeels uit. Bij ongeveer 80–90% van de patiënten verdwijnen de aanvallen na deze behandeling. Vaak zijn meerdere injecties nodig. De wens van de patiënt speelt ook mee in de afweging.

Bij circa 15% van de behandelde patiënten ontstaat een toename van het gehoorverlies van gemiddeld 10 dB. Het effect op tinnitus is onvoorspelbaar: bij sommige patiënten blijft deze gelijk, bij anderen wordt de tinnitus erger of juist minder.

Als alternatief kan dexamethason worden gebruikt. Deze ontstekingsremmer wordt eveneens via het trommelvlies toegediend, lijkt mogelijk even effectief en geeft geen extra risico op gehoorverlies.

Mogelijke toename gehoorverlies en onzeker effect op tinnitus

Wel blijkt er een toename in het gehoorverlies te omstaan bij 15% van de behandelde patienten van ongeveer 10 dB. Welke invloed het heeft op tinnitus laat zich moeilijk voorspellen: bij sommige patienten blijft de tinnitus gelijk, bij anderen wordt de tinnitus erger en weer bij anderen neemt de tinnitus af. Als alternatief voor gentamicine bestaat dexamethason. De intratympanale behandeling hiermee is mogelijk even effectief, terwijl de bijwerking zoals gehoorverlies zich niet voordoet.

Dexamethason

De behandeling met dexamethason bij patienten met tweezijdige Ménière en met een goed functioneren gehoor wordt als een veilige eerste optie gezien.

Diuretica (plastabletten)

In de Verenigde Staten worden vaak plastabletten (zoals hydrochloorthiazide of spironolacton) voorgeschreven, in combinatie met een zoutarm dieet. Deze zouden de hoeveelheid vocht in het lichaam verlagen en daarmee endolymfatische hydrops verminderen. De Cochrane-review van Webster (2022) concludeerde echter dat er onvoldoende bewijs is dat diuretica effectief zijn bij de ziekte van Ménière.

Medicatie bij acute aanvallen

Bij acute draaiduizeligheid wordt vaak het antihistaminicum cinnarizine voorgeschreven. Dit werkt ook als anti-emeticum. Cinnarizine vermindert de prikkeling van het braakcentrum. Bijwerkingen zijn onder andere slaperigheid, droge mond en coördinatieproblemen. De werking begint na 30 minuten en houdt 4–6 uur aan. De bewijskracht is beperkt, maar er zijn weinig alternatieven beschikbaar.

Tegen de misselijkheid worden ook dopamine-antagonisten gebruikt, zoals domperidon of metoclopramide. Deze werken vooral op het maagdarmkanaal en hebben geen invloed op de duizeligheid zelf.

Kalmerende medicatie

Soms worden benzodiazepines voorgeschreven bij heftige aanvallen. In de richtlijn wordt hiervoor gewaarschuwd: deze middelen onderdrukken het evenwichtssysteem, maar geven bij langdurig gebruik kans op gewenning en afhankelijkheid. Daarom wordt gebruik alleen in uitzonderlijke gevallen aanbevolen.