Botverankerde hoortoestellen: BAHA, Ponto, Bonebridge en Osia
Op dit moment zijn er drie fabrikanten die botverankerde hoortoestellen op de markt brengen. Dit zijn Cochlear, MED-EL en Oticon Medical. Er zijn twee verschillende botverankerde systemen te onderscheiden. Een waarbij er een klein schroefje met een opzetstukje buiten de hoofdhuid zichtbaar is en waarop de drager geluidsprocessor klikt. Het andere type implantaat bevindt zich volledig onder de huid en de geluidsprocessor 'plakt' daar magnetisch aan de buitenkant vast.
Lees verder
Botverankerde hoortoestellen met schroefje
Fabrikant Cochlear en Oticon leveren beide een botverankerd hoorsysteem. De KNO-arts implanteert een klein schroefje in het schedelbot achter het oor. Bovenop dit implantaat komt een klein koppelstuk. Het implantaat zelf (het schroefje) groeit vast in het schedelbot achter het oor. Het koppelstuk, ook wel abutment genoemd, is omgeven door de huid. De drager klikt zelf de geluidsprocessor op dit abutment wanneer hij of zij het toestel wil dragen.
Cochlear levert zo’n systeem onder de naam Baha®. Oticon Medical levert een gelijkend systeem met de naam Ponto®.
_________________________________________________________________________
Fabrikant Cochlear was de eerste fabrikant en lange tijd de enige op de markt met een botverankerd hoortoestel. De geregistreerde merknaam van dit botverankerde hoortoestel is Baha® de afkorting van deze merknaam staat voor ‘bone anchored hearing aid’ ofwel botverankerd hoortoestel. Doordat de Baha® lange tijd als enige op de markt is geweest, is deze merknaam binnen de audiologische branche als soortnaam gebruikt. Het effect dat een merknaam volgens de fabrikant ten onrechte als soortnaam wordt gebruikt is ook bekend bij andere producten zoals Luxaflex® (geregistreerde merknaam van onder andere jaloezieën). Sommige fabrikanten houden permanent het gebruik van hun merknamen (ook op internet) goed in de gaten en bij onjuist gebruik worden redacties (van tijdschriften, woordenboeken en van websites) aangeschreven om de merknaam niet meer als soortnaam aan te duiden.
Hoorzaken spreekt om deze reden liever van botverankerde hoortoestellen of beengeleidingshoortoestellen. In het Engels wordt gesproken van Bone Conduction Devices (BCD’s).
__________________________________________________________________________
Botverankerd hoortoestel zonder zichtbaar schroefje
MED-EL en Cochlear hebben ook nog een ander type beengeleidingssysteem ontwikkeld. Het implantaat wordt daarbij volledig onder de huid geplaatst en daar met een schroefje vastgezet. Een deel van het implantaat is magnetisch. De geluidsprocessor ‘plakt’ magnetisch aan de buitenkant op het implantaat. Bij dit implantaat zijn er geen zichtbare uitsteeksels. Wel is het implantaat onder de huid zichtbaar (bobbeltje). Wanneer er voldoende haargroei is, zal ook dit niet zichtbaar zijn. MED-EL is als eerste met een dergelijk implantaat – de Bonebridge- op de markt gekomen. Zie voor de werking de film hieronder.
Cochlear heeft daarvoor de Osia ontwikkeld. De Osia 2 komt in onderzoeken positief uit de bus (lees meer). In de video hieronder wordt de werking uitgelegd.
Voor wie is zo’n botverankerd hoortoestel bedoeld?
Botverankerde hoortoestellen zoals Cochlear’s Baha en Osia 2, en de Ponto van Oticon Medical maken gebruik van directe beengeleiding. Dat wil zeggen dat zo’n hoortoestel de aangedane delen van het gehoor via de botgeleiding omzeilt. Dat kan nodig zijn wanneer er sprake is van een geleidingsverlies door bijvoorbeeld otosclerose of chronische middenoorontsteking. In die gevallen kunnen geluiden via de gehoorgang, het trommelvlies en de beentjesketen (hamer, aambeeld en stijgbeugel) het slakkenhuis niet meer goed (of helemaal niet meer) bereiken. Het botverankerde hoortoestel dat geluiden omzet in trillingen, zorgt ervoor dat het slakkenhuis direct wordt bereikt. Dat gebeurt via trillingen in het bot.
Het is daarom een goede oplossing voor mensen met grote geleidingsverliezen die met een regulier hoortoestel niet goed genoeg geholpen kunnen worden. Ook mensen die als gevolg van chronische ontstekingen van de gehoorgang niet in staat zijn een regulier hoortoestel te dragen, kunnen met een botverankerd hoortoestel geholpen worden. Daarnaast kunnen botverankerde hoortoestellen een behandeloptie zijn voor mensen met eenzijdige binnenoordoofheid (Single Sided Deafness of SSD).
Als u benieuwd bent of zo’n botverankerdhoortoestel voor u geschikt is kunt u dit overleggen met een KNO-arts of een audioloog. Een audioloog is een gehoorspecialist werkzaam bij een audiologisch centrum.
Leeftijd
Een implantaat voor een botverankerd hoortoestel is te plaatsen vanaf de leeftijd vanaf ongeveer 5 jaar. Op jongere leeftijd kan gebruik worden gemaakt van onder andere een zogeheten ‘softband’. Een softband is een elastieke band met een plastic plaatje waarop een geluidsprocessor wordt geklikt. Zowel Cochlear als Oticon leveren een dergelijke softband.
MED-EL heeft hier een andere oplossing voor. De ADHEAR adapter wordt als een sticker achter het oor geplakt en vervolgens klikt de drager de geluidsprocessor hierop. Voordeel van de ADHEAR is dat er geen druk op de huid wordt uitgeoefend. Voor jongens die niet graag met een haarband rondlopen is dat een goede oplossing.
Waar
Implantaten voor beengeleidingssystemen worden geplaatst in zowel academische als andere ziekenhuizen. Bij de plaatsing wordt wel altijd veelal advies ingewonnen van een audiologisch centrum om te bezien of een hoortoestel al dan niet uitkomst kan bieden.
Beengeleidingssysteem of CI
Een beengeleidingssysteem is toepasbaar tot (perceptieve) verliezen van 50 à 60 dB HL. Als het gehoorverlies groter is en een conventioneel hoortoestel niet mogelijk is, dan kan een cochleair implantaat worden overwogen.
Nadeel botverankerde hoortoestellen
Nadeel van de plaatsing van een implantaat zoals bij de Baha en Ponto kan zijn dat er verlies van gevoel optreedt van de huid rondom het implantaat. Dit verminderde gevoel kan er ook toe leiden dat de patiënt niet in de gaten heeft dat de huid geïrriteerd raakt of ontsteekt. Hierdoor kan een ontsteking pas laat opgemerkt worden met alle nadelen van dien.
Soms doet in de beginperiode na de plaatsing zich ook een zeurende pijn voor. Deze wordt over het algemeen wel minder na verloop van tijd.
Directe beengeleiding
De geluidsprocessor zet het geluid bij de Baha en Ponto om in mechanische trillingen. Deze trillingen worden via het abutment en het implantaat bij deze botverankerde hoortoestellen direct aan het binnenoor (slakkenhuis) doorgegeven. Daarom spreekt men van directe beengeleiding. Dit in tegenstelling tot een klassiek beengeleidingstoestel of een beengeleidings-hoorbril, bij deze hulpmiddelen moeten de trillingen eerst door de huid heen voordat ze door het schedelbot naar het binnenoor worden geleid. Doordat de huid trillingen absorbeert verliest het geluid wat aan sterkte.
Omdat Baha en Ponto het geluid direct naar het binnenoor leiden en het middenoor en de gehoorgang als het ware overslaan, bieden deze botverankerde hoorsystemen een goede mogelijkheid voor mensen die slecht horen als gevolg van problemen in het middenoor of de gehoorgang.
Dat laatste geldt ook voor de Osia van Cochlear en de Bonebridge van MED-EL.
Het verschil daarbij is dat de geluidsprocessor de geluiden digitaal overstuurt naar het implantaat dat zich onder de huid bevindt. Bij de Osia wordt daar het geluid omgezet naar een piëzo-elektrisch signaal waardoor een ander deel van het implantaat onder de huid trillingen gaat uitzenden.
Hoorproblemen op een rij
Botverankerde hoorsystemen worden bij de volgende hoorproblemen gebruikt:
Gehoorgangstenose of atresie van de gehoorgang
Een geheel of gedeeltelijk afgesloten gehoorgang of het ontbreken van de gehoorgang (gehoorgangatresie) zorgt ervoor dat het geluid het binnenoor niet kan bereiken. In sommige gevallen kan de gehoorgang operatief geopend worden maar meestal is een Baha, Osia of een Ponto een zeer goede en effectieve oplossing.
Middenoorproblemen
Wanneer het middenoor met de gehoorbeentjes, hamer, aambeeld en stijgbeugel niet goed meer functioneren, wordt het geluid niet goed verder geleid en spreekt men van geleidingsverliezen. Verschillende aandoeningen in het middenoor kunnen tot geleidingsverliezen leiden zoals chronische ontstekingen of otosclerose (vergroeiing van de gehoorbeentjes). Wanneer een regulier hoortoestel niet krachtig genoeg is om het geleidingsverlies op te heffen en een operatie geen uitkomst biedt, is een botverankerd hoortoestel een effectieve oplossing. Immers Cochlear’s Baha en Osia, en ook Oticon Medical’s Ponto maken geen gebruik van het middenoor en leiden geluid direct naar het binnenoor.
Chronische ontsteking van de gehoorgang
Wanneer een gewoon hoortoestel prima functioneert maar de drager van het toestel constant last heeft van natte oren en ontstekingen in de gehoorgang, is een Baha of Ponto een alternatief. Er hoeft dan geen toestel meer in het oor gedragen te worden waardoor de gehoorgang niet meer ontsteekt en de oren droog worden. Mensen die vanwege constante natte oren een botverankerd hoortoestel krijgen moeten, omdat ze vaak geen grote geleidingsverliezen hebben, meestal wel even wennen aan het geluid van een botverankerd hoorsysteem en verkiezen meestal –qua geluid en hoorbeleving- hun gewone hoortoestel.
Eenzijdige binnenoordoofheid
Bij mensen met eenzijdige binnenoordoofheid (in het Engels: Single Sided Deafness afgekort als SSD) functioneert het binnenoor aan een zijde niet meer: men is aan een zijde doof en heeft aan de andere zijde een goed functionerend oor. Luisteren met één oor is vaak lastig met name in rumoerige situaties. Een veel gerapporteerde klacht van mensen die aan één oor doof geworden zijn is vermoeidheid. Men heeft alle concentratie en energie nodig om met één oor te horen. Daarnaast kan men vaak geluiden van de dove kant niet horen omdat het hoofd het geluid voor de horende kant blokkeert (het zogenaamde hoofdschaduweffect). Oorzaken van een eenzijdige binnenoordoofheid zijn bijvoorbeeld een trauma, een virale infectie of een tumor. Ook komt het voor dat men plots doof wordt aan één oor zonder dat er een oorzaak gevonden kan worden.
Een CROS-toestel kan er voor zorgen dat het hoofdschaduw-effect wordt opgelost. CROS staat voor Contralateral Routing of Signals. Hierbij wordt aan de zijde van het dove oor een hoortoestel met alleen een microfoon aangebracht en het signaal van deze microfoon wordt vervolgens overgebracht naar het goede oor waar zich een hoortoestel met versterker bevindt. Dat gebeurde voorheen altijd met een draadje, maar dat kan vandaag de dag ook draadloos.
Soms levert deze oplossing klachten op. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat de drager het oncomfortabel vindt in het goede oor een oorstukje of tip te hebben. Een eventueel draadje kan ook last geven of vervelend bevonden worden in verband met de zichtbaarheid.
Bij Baha en Ponto wordt het geluid van de dove zijde naar het binnenoor van het horende oor geleid. In de praktijk blijkt niet iedereen eenzijdige binnenoordoofheid baat te hebben van een botverankerd hoorsysteem, daarom is het belangrijk dat een kandidaat voor deze hooroplossing uitgebreid getest wordt door arts en audioloog. De mensen die uiteindelijk kozen voor een botverankerd hoortoestel kunnen geluid lokaliseren (komt het van links of van rechts) en berichten dat zij meer kunnen verstaan en ook minder moe zijn dan voordien.
De chirurgie bij botverankerde hoortoestellen
De operatie voor Baha en Ponto is betrekkelijk eenvoudig en kan onder lokale narcose uitgevoerd worden. Er wordt een klein titanium schroefje dat 3 of 4 mm lang is geïmplanteerd. Zo’n schroefje wordt ook wel een ‘hoorschroef’ genoemd. Bij volwassen wordt tijdens de operatie ook het abutment (koppelstukje) bevestigd. Bij jonge kinderen wordt de operatie meestal in twee fasen uitgevoerd: de eerste keer wordt de schroef geïmplanteerd en nadat deze goed is vastgegroeid, wordt tijdens de tweede fase het abutment geplaatst. Het implantaat is na 6 tot 12 weken goed vastgegroeid waarna de geluidsprocessor gedragen kan worden. Bij jonge kinderen wordt er langer gewacht voordat de geluidsprocessor bevestigd wordt.
De operatie bij de Osia 2 is wat ingrijpender. Immers het gehele implantaat moet onder de huid aangebracht worden.
De geluidsprocessors
Er zijn meerdere typen geluidsprocessors, zowel qua sterkte als qua technologie. Qua sterkte worden de geluidsprocessors in 3 categorieën ingedeeld. Een sterker of krachtiger toestel is nodig wanneer naast een niet goed functionerend middenoor ook de functie van het binnenoor achteruit is gegaan.
Nog niet zo lang geleden was de technologie in de geluidsprocessors van de botverankerde toestellen erg eenvoudig in vergelijking met de technologie die terug te vinden is in gewone hoortoestellen. Met de komst van de Baha BP100 van Cochlear en de Ponto Pro van Oticon Medical heeft men nu de keuze uit twee programmeerbare toestellen die technologisch gezien grote voordelen bieden boven de oude Baha Divino en Baha Compact. Testen wijzen uit dat met de Ponto Pro en de Baha BP100 het spraakverstaan in rumoerige situatie ruim 25% beter is dan met de oude botverankerde hoortoestellen.
Van de botverankerde toestellen zijn ook speciale Power toestellen uitgebracht, die meer versterking kunnen bieden. Oticon Medical heeft de Ponto Pro Power en Cochlear de Baha BP110 Power.
Als een achter het oor gedragen geluidsprocessor niet krachtig genoeg is, heeft Cochlear de Baha Cordelle II beschikbaar. Het is een op het lichaam gedragen geluidsprocessor en het krachtigste toestel in de Baha-familie van Cochlear. Dit toestel is speciaal ontworpen voor mensen met een ernstige vorm van gemengd gehoorverlies en voor diegenen die maximale versterking nodig hebben.
Zowel Ponto als Baha toestellen bieden de mogelijkheid voor aansluiting van externe apparatuur (draadloze microfoons), luisterspoelen en audio-adapters.
Uitwisselbaarheid geluidsprocessor Baha en Ponto
Zowel Cochlear als Oticon Medical hebben een eigen implantaat. Vandaag de dag zijn de geluidsprocessoren van beide merken uitwisselbaar. Dus op een implantaat van Cochlear en Oticon Medical passen de geluidsprocessoren van beide merken. Soms is daar wel een kleine aanpassing voor nodig.
De geluidsprocessor van een botverankerd systeem is net als alle andere elektronica aan slijtage onderhevig door weersinvloeden, zweet en dagelijks gebruik. Wanneer u in de toekomst toe bent aan een nieuwe geluidsprocessor, kan het zijn dat dat een van beide merken voor loopt qua techniek op het andere merk. Ook kan het zijn dat de ene geluidsprocessor mooier wordt bevonden qua design of formaat dan de andere. Door de uitwisselbaarheid bent dan vrij om te kiezen tussen de geluidsprocessor van Cochlear of Oticon Medical.
Het is aan te raden de keuze van het implantaat, abutment en geluidsprocessor te bespreken met uw KNO-arts en/of audioloog.
Een of twee botverankerde hoortoestellen
Uit onderzoek is gebleken dat een tweede botverankerd hoortoestel meerwaarde kan hebben bij het lokaliseren van geluiden. Dat biedt op zijn beurt weer voordelen voor de veiligheid maar ook voor het verstaan. Bij mensen met een aangeboren geleidingsverlies lijkt het van belang om al op kinderleeftijd gehoorrevalidatie toe te passen op twee oren. Slechthorenden die op jonge leeftijd tweezijdig zijn gerevalideerd blijken op latere leeftijd een redelijk lokalisatievermogen te hebben. Bij asymmetrische verliezen is de behaalde winst met een tweede botverankerdhoortoestel bij lokaliseren van geluid veel minder (lees meer hierover in het artikel “Tweede botverankerdhoortoestel verbetert lokaliseren“).
Uitdunning huid
In het verleden werd de huid rondom het implantaat uitgedund. Dit wordt in steeds mindere mate gedaan of geheel achterwege gelaten. Mogelijk neemt met achterwege laten hiervan ook de ontstekingen af. Dit moet echter nog uit onderzoek gaan blijken.
Kijk voor meer informatie op internet op: