Oto akoestische emissies (OAE)
Oto akoestische emissies zijn geluidjes die een gezond oor zelf produceert. Deze zijn meetbaar met een zogeheten OAE meting. Deze meting kan bij pasgeborenen en peuters een aanwijzing geven of er mogelijk iets mis is met het gehoor. Ook wordt de test gebruikt om de eerste schade aan het gehoor door lawaai of muziek aan te tonen.
Lees verder
Oto akoestische emissies (OAE)
Ons oor is niet alleen in staat geluiden te ontvangen, maar blijkt ook geluidjes te produceren. In de jaren zeventig ontdekte David Kemp dat wanneer het oor gestimuleerd wordt door een korte stimulus (een klikgeluid) er zo’n 5 tot 10 ms later een signaal terug kwam uit het oor. Een dergelijke Kemp-echo, genoemd naar de ontdekker, duurt zo’n 15 ms.
Het verschijnsel waarbij het oor geluid voortbrengt, wordt Oto akoestische emissies (OAE) genoemd. Het produceren van een dergelijk geluid blijkt een eigenschap te zijn van oren die beschikken over gezonde haarcellen. Er zijn meerdere merken meetinstrumenten beschikbaar die deze Kemp-echo’s gebruiken bij het meten van het gehoor.
OAE: Screening bij pasgeborenen en peuters
Met deze OAE meting kan bijvoorbeeld bij pasgeborenen en peuters gekeken worden of er mogelijke aanwijzingen zijn dat het gehoor niet goed werkt. Dit is van belang omdat behandeling van een niet goed functionerend gehoor in een zo vroeg mogelijk stadium grote voordelen heeft. Ook zijn OAE-tests zeer goed bruikbaar om na te gaan of het plaatsen van buisjes zijn doel heeft bereikt.
OAE: bij volwassnen
De test kan daarnaast gebruikt worden om te bezien of het slakkenhuis bij volwassenen die zijn blootgesteld aan lawaai of harde muziek nog goed functioneert. De informatie over een al dan niet goed werkend slakkenhuis kan ook nuttig zijn voorafgaand aan een operatie aan het oor of omliggende gebieden (bijvoorbeeld bij een brughoektumor).
Meetapparatuur wekt OAE’s op
Bij de apparatuur die gebruikt wordt voor diagnostiek worden deze oto akoestische emissies opgewekt. Daarom worden ze ook wel Evoked Oto-akoestische emissies genoemd. Dergelijke opgewekte oto-akoestische emissies zijn het best te meten bij hele kort durende stimuli. Hierbij moet er voor gezorgd worden dat de stimulus en de respons gescheiden te meten zijn. De stimulus moet daarom korter duren dan de latentietijd. Dit is het tijdinterval dat verloopt tussen het aanbieden van de stimulus en het zich voordoen van de emissie die we willen meten.
Bij het meten van oto akoestische emissies doet zich een probleem voor: ze zijn erg zwak en gaan vaak ten onder in de ruis die ons lichaam zelf produceert. Echter evenals bij het maken van een BERA of Electro-encephalogram (EEG) kan de ruis uitgemiddeld worden. Dit kan doordat de ruis permanent varieert en het tijdsinterval tussen de stimulus en de OAE daarentegen gelijk blijft. Door nu een groot aantal stimuli aan te bieden is de ruis weg te middelen.
De huidige meetapparatuur is zeer compact en geeft betrouwbare meetresulaten. Er bestaan voor OAE metingen draagbare meetinstrumenten.
Ook is er zeer uitgebreide meetapparatuur beschikbaar voor het meten van oto akoestische emissies die alleen te gebruiken is samen met een computer.
OAE’s weinig toegepast bij meting gehoorschade
Er zijn tot op de dag van vandaag geen normatieve referentiedata beschikbaar voor OAE metingen afkomstig van grotere populaties. Daarmee ontbreekt een specifieke norm op basis van leeftijd, geslacht blootstellingsniveau en blootstellingsduur. Deze zijn wel beschikbaar voor toonaudiometrie. Ook is er een gebrek aan standaarden (ANSI of ISO) met betrekking tot apparatuur, luidsprekers, microfoons en kalibratienormen zoals die wel bestaan voor toonaudiometrie. Dit is een van de redenen dat OAE metingen weinig worden toegepast bij volwassenen om gehoorschade in kaart te brengen.
OAE metingen in bedrijfsgezondheidszorg
Audioloog Hiske Helleman concludeert in haar proefschrift dat OAE metingen niet aan te bevelen zijn als vervanging voor (pure) toonaudiometrie in de bedrijfsgezondheidszorg. Wel zijn ze in sommige gevallen in de praktijk te gebruiken als aanvulling op de huidige metingen.
Soorten OAE metingen
Er zijn verschillende soorten OAE metingen te onderscheiden aan de hand van de gebruikte stimulus. Wordt de OAE opgewekt door een klik, dan spreekt men ook wel van klik opgewekte oto-akoestische emissies (clicked evoked otoacoustic emissions). Het voordeel van klikken is dat het zeer kort durende impulsen zijn die tegelijkertijd een zeer breed spectrum hebben. De emissie die hier uit voortkomt, heeft een grote spectrale bandbreedte en is zeer karakteristiek voor een bepaald oor. Het kan dan ook als een vingerafdruk van het oor worden beschouwd. Wanneer met een Fast Fourier Transformatie gekeken wordt naar het frequentiespectrum van een klikgeluid blijkt het spectrum breed te zijn. Het oor krijgt dus met een klikgeluid alle frequenties aangeboden. Het oor reageert hierop door alle frequenties te reproduceren. Zelfs na het ophouden van de stimulus blijkt het oor nog even door te gaan met het produceren van geluid.
Clicked evoked en transient evoked otoacoustic emissions worden meestal onder dezelfde noemer gebracht. Transients zijn zeer korte signalen die dus ook uit kortdurende zuivere toontjes kunnen bestaan. Hiermee kan worden gekeken of bepaalde delen van het basilair membraan in staat zijn OAE’s te produceren.
DPOAE’s
Naast de transient en clicked evoked AOE’s zijn er ook nog DPOAE’s: Distortion Product Otoacoustic Emissions te onderscheiden. Hierbij worden twee verschillende (zuivere) tonen aangeboden die qua frequentie niet veel van elkaar verschillen. In de emissie blijkt nu ook nog een derde, ook zuivere, toon aanwezig te zijn. Dit is een vervormingsproduct, een distortion. De frequentie van dit vervormingsproduct is nu voorspelbaar: fdp= f1-(f2-f1) ==> fdp= 2f1-f2.
De twee aangeboden frequenties en het vervormingsproduct kunnen worden gezien als drie boventonen van de grondtoon (g=f1-f2). Bij een gezond oor wordt een dergelijke distortie-toon gevonden. Wanneer de buitenste haarcellen zijn beschadigd zal deze toon ontbreken.
De distortietoon is trouwens gelijk aan de toon die als vervormingsproduct optreedt wanneer een groep hogere harmonische wordt aangeboden. Dit worden ook wel de zogenaamde Tartini tonen genoemd.
Spontane OAE’s
Bovenstaande OAE’s ontstaan allen nadat ze opgewekt zijn. Het oor kan echter ook emissies voortbrengen wanneer er geen stimulus aanwezig is. Dit worden spontane emissies genoemd: Sponaneous Oto-acoustic Emissions, afgekort SOAE’s genaamd. Deze SOAE’s liggen over het algemeen tussen de 1 en 2 kHz.
SOAE’s worden echter niet bij iedereen aangetroffen: bij zo’n 60% van de vrouwen en 22% van de mannen.
Relatie tussen stimulus en emissie is niet lineair
Wanneer de intensiteit van de stimulus verhoogt wordt, blijkt ook de amplitude van de emissie groter te worden. Het verloop is echter niet lineair. Een verhoging van de intensiteit van een stimulus die vlak bij de gehoordrempel ligt, heeft namelijk een ongeveer even grote verhoging van de emissie tot gevolg. Wanneer echter de intensiteit van de stimulus veel hoger ligt, is de toename van de emissie veel geringer. Met andere woorden het groter worden van de emissie verloopt niet lineair met het groter worden van de stimulus. Dit komt overeen met de idee dat dat de buitenste haarcellen zachte geluiden extra versterking geven en daarmee een comprimerende werking hebben.