Otosclerose
Otosclerose is een aandoening waarbij meestal in het middenoor overmatig bot groeit. Het middenoor begint bij het trommelvlies. Achter het trommelvlies zit een met lucht gevulde ruimte met daarin drie zeer kleine botjes. De botjes noemt met ook wel de gehoorbeentjes. Dit zijn: de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. De botjes staan scharnierend met elkaar in verbinding. De trillingen van het trommelvlies zorgen ervoor dat de botjes gaan bewegen en ze geluidstrillingen naar het binnenoor transporteren. Het middenoor moet er nu voor zorgen dat geluid zonder al te veel verlies van energie omgezet wordt in een trilling van de vloeistof in het slakkenhuis die in het binnenoor ligt. Bij otosclerose verandert het botweefsel in het binnenoor en er ontstaat een abnormale groei van sponsachtig botweefsel.
Lees verder
Geluid niet meer goed geleid
Wanneer ook de stijgbeugel bij dit proces betrokken raakt, ontstaat er een geleidingsverlies. De stijgbeugel kan niet meer vrijelijk heen en weer bewegen en kan daarom het geluid niet meer goed geleiden richting het slakkenhuis. Het zo ontstane geleidingsverlies is over het algemeen goed te verhelpen.
De KNO-arts zal beginnende otosclerose herkennen aan een wit stukje op de stijgbeugel. Wanneer het proces van otosclerose flink wat jaren doorgaat kan de stijgbeugel helemaal overwoekerd raken door bot. In een later stadium kan het bot ook hard worden.
Herkennen van otosclerose
Bij otosclerose neemt het gehoorverlies langzaam maar zeker toe. Dat kan in één oor zijn maar ook in beide oren tegelijkertijd. Vaak gaat het gehoorverlies samen met oorsuizen. Geluiden komen minder goed door en de patiënt zal in gesprekken vaak om herhaling moeten vragen. Ook moet de gesprekspartner goed zichtbaar zijn omdat vaak onbewust ook van het mondbeeld gebruik wordt gemaakt. Zulke communicatieproblemen zijn natuurlijk onprettig en kunnen erg onzeker maken.
Hoe vaak komt Otosclerose voor?
Bij jonge volwassenen is otosclerose de meest voorkomende oorzaak van een verlies in het middenoor. Otosclerose komt bij zo’n 1% van de blanke bevolking voor. Bij niet blanken komt deze aandoening veel minder vaak voor. Otosclerose komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en het kan zijn dat het in de familie zit. Tussen ongeveer het 16e en 35e levensjaar worden de symptomen meestal duidelijk. In 70% van de gevallen doet de aandoening zich aan twee kanten voor. Waarom de een het krijgt en de ander juist niet, is onbekend.
Goed te verhelpen
Otosclerose vormt geen bedreiging van de algehele gezondheid en is in veel gevallen goed te verhelpen. Slechthorendheid kan echter wel ingrijpende gevolgen hebben en het onbehandeld laten van slechthorendheid kan samengaan met depressies, vereenzaming en neerslachtigheid.
Er bestaan geen medicijnen die het proces van otosclerose kunnen remmen of voorkomen.
Aantasting slakkenhuis: cochleaire otosclerose
Heel soms tast otosclerose ook het slakkenhuis aan dat in het binnenoor ligt. Als daarbij de stijgbeugel niet is aangetast, kan het geluid via de normale weg bij het slakkenhuis terecht komen. Er is dan geen sprake van een geleidingsverlies maar van een perceptief gehoorverlies. Deze bijzondere vorm van otosclerose heet cochleaire otosclerose. Wanneer otosclerose zowel de stijgbeugel aantast als het slakkenhuis is er sprake van een gemengd verlies: er doet zich zowel een geleidingsverlies voor als een perceptief verlies.
Onderzoek bij Otesclerose
Allereerst vindt bij otosclerose uitgebreid gehooronderzoek plaats. De patiënt krijgt een uitgebreide gehoortest en de KNO-arts test met een tympanogram daarbij ook de bewegelijkheid van het trommelvlies en de gehoorbeentjes tesen. Om een goed beeld van de botwoekering in het middenoor te krijgen, kan het zijn dat de KNO-arts een CT-scan laat maken.
Behandeling otosclerose
Bij otosclerose zijn er verschillende behandelmogelijkheden.
Operatie
Wanneer otosclerose zich voordoet bij de stijgbeugel, kan een KNO-arts dit door een operatieve ingreep verhelpen. Toch kan het zijn dat de arts het verstandiger vindt nog enige tijd met opereren te wachten. Dat zal zo zijn wanneer het gehoorverlies nog erg klein is en de patiënt daarvan weinig last ondervindt. Een andere reden is dat in een later stadium de operatie juist gunstiger zal verlopen. Een operatie is overigens niet zinvol als alleen het slakkenhuis is aangedaan door de botwoekering.
De gehoorbeentjes zijn minutieus klein. Een operatie aan deze gehoorbeentjes is dan ook een huzarenstukje van precisiewerk. Het is dan ook verstandig om een otosclerose-operatie te laten uitvoeren door een KNO-arts met ruime ervaring hiermee. De KNO-arts waar u bij terecht komt met uw gehoorprobleem kan u hierin adviseren.
Stapedectomie en stapedotomie
Een operatie waarbij de KNO-arts de hele stijgbeugel inclusief voetplaat verwijdert, heet ‘stapedectomie’.
Bij deze operatie maakt de KNO-arts het ovale venster open. Na het plaatsen van de prothese wordt dit weer afgesloten. Dit gebeurt met vet of weefsel.
De operatie waarbij de chirurg niet de hele stijgbeugel vervangt maar alleen de twee pootjes hiervan, heet stapedotomie. De KNO-arts boort in de voetplaat, die op zijn oude plaats blijft zitten, dan twee hele kleine gaatjes en plaatst daarin de prothese.
Tijdens deze operatie snijdt de chirurg de huid van de gehoorgang open en maakt het trommelvlies los en klapt dit om. De KNO-arts kan zo bij het middenoor komen en de prothese plaatsen.
Na de operatie kunnen de gehoorbeentjes geluiden weer beter doorgegeven richting het slakkenhuis en zijn deze weer veel beter hoorbaar. Hierdoor kan de patiënt ook weer beter verstaan. Als ook het slakkenhuis is aangedaan door de botwoekering dan is een hoortoestel nog steeds nodig.
Plaatselijke verdoving of narcose
De operatie van otosclerose kan onder plaatselijke verdoving plaatsvinden of juist onder algehele verdoving (narcose). Aan beide vormen zitten voor- en nadelen. Zo kan bij een algehele verdoving de patiënt naderhand meer last hebben van de effecten ervan. Tegelijkertijd ligt de patiënt daarbij wel weer beter stil. Een plaatselijke verdoving heeft op zijn beurt als voordeel dat het gehoor tijdens de operatie is te testen. Nadeel ervan is dat tijdens de operatie er allerlei geluiden hoorbaar zijn. Uw KNO-arts zal deze en andere voor- en nadelen met u bespreken.
Dagbehandeling of opname
Het ene ziekenhuis zal de operatie van otosclerose in dagbehandeling uitvoeren, het andere ziekenhuis zal de patiënt één of meer dagen opnemen in het ziekenhuis.
Na de operatie
Na een week of twee na de operatie is het trommelvlies over het algemeen weer genezen. De patiënt voelt zich na een dergelijke operatie vaak enige uren duizelig. Ook kan de patiënt de eerste dagen erna zich onzeker voelen bij het lopen. Duizeligheid bij plotselinge bewegingen van het hoofd kan enige tijd aanhouden.
Het gehoor verbetert zeer snel en omdat de stijgbeugel is vervangen, kan het geluid weer goed bij het slakkenhuis terecht komen. Voor de zekerheid krijgt de patiënt het advies gedurende zes weken rustig aan te doen.
Succespercentage otosclerose operatie en risico’s
Uit onderzoek uitgevoerd door KNO-arts dr. R. Tange in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam is naar voren gekomen dat een operatieve ingreep om otosclerose te verhelpen in 92% van de gevallen succesvol verloopt. Er zitten echter ook risico’s aan deze operatie: ongeveer 4% van de patiënten raakt het gehoorvermogen helemaal kwijt en zo’n 7% krijgt te maken met oorsuizen. Ook kunnen zich smaakstoornissen voordoen, zo blijkt uit het onderzoek. Dit is niet zo verwonderlijk omdat de smaakzenuw deel door het middenoor loopt. Een op de zes patiënten kan deze smaakstoornis langer houden, maar na een jaar is iedereen wel klachtenvrij.
Hoortoestel of botverankerd hoortoestel bij otosclerose
In plaats van opereren kan de patiënt in overleg met zijn arts ook kiezen voor een hoortoestel. Doordat otoclerose zowel de zachte als harde geluiden evenveel dempt, zal de audicien of audioloog het hoortoestel lineair instellen. Bij een lineaire instelling versterkt het hoortoestel zachte en harde geluiden evenveel.
Ons gehoor gaat met de leeftijd en door hard lawaai en muziek ook langzaam maar zeker achteruit. Hierdoor is er een probleem in het slakkenhuis. Dit kan zich ook voordoen in combinatie met otosclerose. Een hoortoestel kan tegelijkertijd ook voor dit probleem (deels) compenseren.
In sommige gevallen is een botverankerd hoortoestel een goede oplossing bij Otosclerose.