Film over hyperacusis

De Stichting Hoormij/NVVS heeft in nauwe samenwerking met de KNO-vereniging een film gemaakt over hyperacusis. De film is geproduceerd door Hans Troost (Oorbewust) en geregisseerd door Ton Planken.
De hyperacusis documentaire heeft de titel “Als normale geluiden pijn doen” en geeft een goed inzicht wat het betekent om hyperacusis klachten te hebben. Twee patienten vertellen in de documentaire over hun ervaringen en KNO-arts Liane Tan en psycholoog Arno Lieftink geven uitleg over wat hyperacusis is en hoe hiermee om te gaan.
De documentaire over hyperacusis is mede mogelijk gemaakt door GGMD, de Nederlandse Vereniging voor Audiologie (NVA) en de Federatie Nederlandse Audiologische Centra (Fenac).

Wat is hyperacusis?

Hyperacusis is een medische term die wordt gebruikt wanneer ons gehoor overgevoelig is voor normale alledaagse geluiden. Dit kan bijvoorbeeld het gekraak van een krant zijn of het geluid van de afzuigkap. Iemand met hyperacusis kan dit soort geluiden zeer onaangenaam of zelfs pijnlijk vinden. Vaak zijn het in het bijzonder hoge harde geluiden die als onaangenaam en pijnlijk worden ervaren, zoals het gekletter van messen, lepels en servies, het afgaan van een schril alarm of het schelle geschreeuw van kinderen (lees meer over hyperacusis).

Beperkt dynamisch bereik bij hyperacusis

In de film beschrijft KNO-arts Tan hyperacusis als de teloorgang van het normale (dynamisch) bereik van het oor zoals dat bij normaalhorenden aanwezig is. Normaalhorenden hebben een groot dynamisch bereik dat ligt tussen de 0 en 120 decibel. De hoordrempel ligt op 0 decibel en geluiden van 120 dB worden als onaangenaam hard ervaren
Wanneer er alleen sprake is van hyperacusis kan het dynamisch bereik al flink zijn teruggebracht. Wanneer geluiden van 85 dB als onaangenaam hard worden ervaren, is het dynamisch bereik ook gedreduceerd tot 85 dB (tussen 0 en 85 dB). Wanneer er ook nog sprake is van slechthorendheid (wat zich vaak voordoet), wordt de patient door de kat en de hond gebeten: zijn dynamisch wordt aan de boven kant beperkt door de overgevoeligheid voor geluiden (hyperacusis) en aan de onderkant door de verhoogde hoordrempel door slechthorendheid (bijvoorbeeld 50 dB). Bij een onaangename luidheid van bijvoorbeeld 85 dB blijft er in dit geval nog maar een dynamisch bereik over van slechts 35 dB (80 – 50 dB).
Net als als bij oorsuizen (tinnitus) zijn er erg veel individuele verschillen in de beleving van hyperacusis. Sommige mensen hebben alleen last van bepaalde soorten geluid met een bepaalde toonhoogte en boven een bepaalde intensiteit, terwijl anderen zowat ieder geluid als zeer storend ervaren.

Omgaan met hyperacusis

Omdat er, op enkele uitzonderingen na, nauwelijks medische behandelmogelijkheden zijn, is de patient aangewezen op het leren omgaan met de overgevoeligheid voor geluiden. Dat leidt net als bij tinnitus bij de meeste mensen tot verlichting van de hyperacusis klachten en vaak ook tot vermindering van de overgevoeligheid.
Doordat patienten met hyperacusis normale geluiden als ondraaglijk ervaren, kunnen zij naast de neiging om het oor af te sluiten ook ‘normale’ situaties gaan vermijden. Omdat ze zo steeds minder aan sociale activiteiten mee gaan doen, kunnen ze steeds verder geïsoleerd raken. Dit kan uiteindelijk somber maken en in sommige gevallen tot flinke depressieve gevoelens leiden.
Zoals te zien is in de film kunnen patienten zich door de hyperacusis ook beperkt voelen in het uitvoeren van hun werkzaamheden en hobby’s. Net als bij tinnitus is het van belang met de hyperacusis om te leren gaan. Hyperacusis kan net als tinnitus door stress verergeren. De onzekerheid en de impact die hyperacusis heeft op het dagelijkse leven en de zorgen die de patient zich maakt over de hyperacusis kan er toe leiden dat de klachten juist erger worden. Bij behandeling van hyperacusis kan de patient gestimuleerd worden beetje bij beetje weer meer te ondernemen en zichzelf meer en meer bloot te stellen aan dagelijkse geluiden. Wanneer de klachten stress gerelateerd zijn kunnen ook ontspanningsoefeningen helpen. Het bewust maken van negatieve of beperkende gedachten die de hyperacusis oproept en het uitdagen ervan kan een goede eerste stap zijn om beter met de hyperacusis klachten om te leren gaan. Ook een cursus mindfulness kan in het verlengde daarvan positief werken.